វេរញ្ជកណ្ឌំ

។ នមោ តស្ស ភគវតោ អរហតោ សម្មាសម្ពុទ្ធស្ស។

វិនយបិដកេ

បារាជិកបាឡិ

វេរញ្ជកណ្ឌំ

១. តេន សមយេន ពុទ្ធោ ភគវា វេរញ្ជាយំ វិហរតិ នឡេរុបុចិមន្ទមូលេ មហតា ភិក្ខុសង្ឃេន សទ្ធិំ បញ្ចមត្តេហិ ភិក្ខុសតេហិ។ អស្សោសិ ខោ វេរញ្ជោ ព្រាហ្មណោ – ‘‘សមណោ ខលុ, ភោ, គោតមោ សក្យបុត្តោ សក្យកុលា បព្ពជិតោ វេរញ្ជាយំ វិហរតិ នឡេរុបុចិមន្ទមូលេ មហតា ភិក្ខុសង្ឃេន សទ្ធិំ បញ្ចមត្តេហិ ភិក្ខុសតេហិ។ តំ ខោ បន ភវន្តំ គោតមំ ឯវំ កល្យាណោ កិត្តិសទ្ទោ អព្ភុគ្គតោ – ‘ឥតិបិ សោ ភគវា អរហំ សម្មាសម្ពុទ្ធោ វិជ្ជាចរណសម្បន្នោ សុគតោ លោកវិទូ អនុត្តរោ បុរិសទម្មសារថិ សត្ថា ទេវមនុស្សានំ ពុទ្ធោ ភគវា [ភគវាតិ (ស្យា.), ទី. និ. ១.១៥៧, អព្ភុគ្គតាការេន បន សមេតិ]។ សោ ឥមំ លោកំ សទេវកំ សមារកំ សព្រហ្មកំ សស្សមណព្រាហ្មណិំ បជំ សទេវមនុស្សំ សយំ អភិញ្ញា សច្ឆិកត្វា បវេទេតិ។ សោ ធម្មំ ទេសេតិ អាទិកល្យាណំ មជ្ឈេកល្យាណំ បរិយោសានកល្យាណំ សាត្ថំ សព្យញ្ជនំ; កេវលបរិបុណ្ណំ បរិសុទ្ធំ ព្រហ្មចរិយំ បកាសេតិ; សាធុ ខោ បន តថារូបានំ អរហតំ ទស្សនំ ហោតី’’’តិ។

២. [ឥតោ បរំ យាវ បារា. ១៥-១៦ បទក្ខិណំ កត្វា បក្កាមីតិ បាឋោ អ. និ. ៨.១១] អថ ខោ វេរញ្ជោ ព្រាហ្មណោ យេន ភគវា តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា ភគវតា សទ្ធិំ សម្មោទិ។ សម្មោទនីយំ កថំ សារណីយំ វីតិសារេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិ ។ ឯកមន្តំ និសិន្នោ ខោ វេរញ្ជោ ព្រាហ្មណោ ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘សុតំ មេតំ, ភោ គោតម – ‘ន សមណោ គោតមោ ព្រាហ្មណេ ជិណ្ណេ វុឌ្ឍេ មហល្លកេ អទ្ធគតេ វយោអនុប្បត្តេ អភិវាទេតិ វា បច្ចុដ្ឋេតិ វា អាសនេន វា និមន្តេតី’តិ។ តយិទំ, ភោ គោតម, តថេវ? ន ហិ ភវំ គោតមោ ព្រាហ្មណេ ជិណ្ណេ វុឌ្ឍេ មហល្លកេ អទ្ធគតេ វយោអនុប្បត្តេ អភិវាទេតិ វា បច្ចុដ្ឋេតិ វា អាសនេន វា និមន្តេតិ? តយិទំ, ភោ គោតម, ន សម្បន្នមេវា’’តិ។

‘‘នាហំ តំ, ព្រាហ្មណ, បស្សាមិ សទេវកេ លោកេ សមារកេ សព្រហ្មកេ សស្សមណព្រាហ្មណិយា បជាយ សទេវមនុស្សាយ យមហំ អភិវាទេយ្យំ វា បច្ចុដ្ឋេយ្យំ វា អាសនេន វា និមន្តេយ្យំ។ យញ្ហិ, ព្រាហ្មណ, តថាគតោ អភិវាទេយ្យ វា បច្ចុដ្ឋេយ្យ វា អាសនេន វា និមន្តេយ្យ, មុទ្ធាបិ តស្ស វិបតេយ្យា’’តិ។

៣. ‘‘អរសរូបោ ភវំ គោតមោ’’តិ? ‘‘អត្ថិ ខ្វេស, ព្រាហ្មណ, បរិយាយោ យេន មំ បរិយាយេន សម្មា វទមានោ វទេយ្យ – ‘អរសរូបោ សមណោ គោតមោ’តិ។ យេ តេ, ព្រាហ្មណ, រូបរសា សទ្ទរសា គន្ធរសា រសរសា ផោដ្ឋព្ពរសា តេ តថាគតស្ស បហីនា ឧច្ឆិន្នមូលា តាលាវត្ថុកតា អនភាវំកតា [អនភាវកតា (សី.) អនភាវំគតា (ស្យា.)] អាយតិំ អនុប្បាទធម្មា។ អយំ ខោ, ព្រាហ្មណ, បរិយាយោ យេន មំ បរិយាយេន សម្មា វទមានោ វទេយ្យ – ‘អរសរូបោ សមណោ គោតមោ’តិ, នោ ច ខោ យំ ត្វំ សន្ធាយ វទេសី’’តិ។

៤. ‘‘និព្ភោគោ ភវំ គោតមោ’’តិ? ‘‘អត្ថិ ខ្វេស, ព្រាហ្មណ, បរិយាយោ យេន មំ បរិយាយេន សម្មា វទមានោ វទេយ្យ – ‘និព្ភោគោ សមណោ គោតមោ’តិ។ យេ តេ, ព្រាហ្មណ, រូបភោគា សទ្ទភោគា គន្ធភោគា រសភោគា ផោដ្ឋព្ពភោគា តេ តថាគតស្ស បហីនា ឧច្ឆិន្នមូលា តាលាវត្ថុកតា អនភាវំកតា អាយតិំ អនុប្បាទធម្មា។ អយំ ខោ, ព្រាហ្មណ, បរិយាយោ យេន មំ បរិយាយេន សម្មា វទមានោ វទេយ្យ – ‘និព្ភោគោ សមណោ គោតមោ’តិ, នោ ច ខោ យំ ត្វំ សន្ធាយ វទេសី’’តិ។

៥. ‘‘អកិរិយវាទោ ភវំ គោតមោ’’តិ? ‘‘អត្ថិ ខ្វេស, ព្រាហ្មណ, បរិយាយោ យេន មំ បរិយាយេន សម្មា វទមានោ វទេយ្យ – ‘អកិរិយវាទោ សមណោ គោតមោ’តិ។ អហញ្ហិ, ព្រាហ្មណ, អកិរិយំ វទាមិ កាយទុច្ចរិតស្ស វចីទុច្ចរិតស្ស មនោទុច្ចរិតស្ស។ អនេកវិហិតានំ បាបកានំ អកុសលានំ ធម្មានំ អកិរិយំ វទាមិ។ អយំ ខោ, ព្រាហ្មណ, បរិយាយោ យេន មំ បរិយាយេន សម្មា វទមានោ វទេយ្យ – ‘អកិរិយវាទោ សមណោ គោតមោ’តិ, នោ ច ខោ យំ ត្វំ សន្ធាយ វទេសី’’តិ។

៦. ‘‘ឧច្ឆេទវាទោ ភវំ គោតមោ’’តិ? ‘‘អត្ថិ ខ្វេស, ព្រាហ្មណ, បរិយាយោ យេន មំ បរិយាយេន សម្មា វទមានោ វទេយ្យ – ‘ឧច្ឆេទវាទោ សមណោ គោតមោ’តិ។ អហញ្ហិ, ព្រាហ្មណ, ឧច្ឆេទំ វទាមិ រាគស្ស ទោសស្ស មោហស្ស។ អនេកវិហិតានំ បាបកានំ អកុសលានំ ធម្មានំ ឧច្ឆេទំ វទាមិ។ អយំ ខោ, ព្រាហ្មណ, បរិយាយោ យេន មំ បរិយាយេន សម្មា វទមានោ វទេយ្យ – ‘ឧច្ឆេទវាទោ សមណោ គោតមោ’តិ, នោ ច ខោ យំ ត្វំ សន្ធាយ វទេសី’’តិ។

៧. ‘‘ជេគុច្ឆី ភវំ គោតមោ’’តិ? ‘‘អត្ថិ ខ្វេស, ព្រាហ្មណ, បរិយាយោ យេន មំ បរិយាយេន សម្មា វទមានោ វទេយ្យ – ‘ជេគុច្ឆី សមណោ គោតមោ’តិ។ អហញ្ហិ, ព្រាហ្មណ, ជិគុច្ឆាមិ កាយទុច្ចរិតេន វចីទុច្ចរិតេន មនោទុច្ចរិតេន។ អនេកវិហិតានំ បាបកានំ អកុសលានំ ធម្មានំ សមាបត្តិយា ជិគុច្ឆាមិ។ អយំ ខោ, ព្រាហ្មណ, បរិយាយោ យេន មំ បរិយាយេន សម្មា វទមានោ វទេយ្យ – ‘ជេគុច្ឆី សមណោ គោតមោ’តិ, នោ ច ខោ យំ ត្វំ សន្ធាយ វទេសី’’តិ។

៨. ‘‘វេនយិកោ ភវំ គោតមោ’’តិ? ‘‘អត្ថិ ខ្វេស, ព្រាហ្មណ, បរិយាយោ យេន មំ បរិយាយេន សម្មា វទមានោ វទេយ្យ – ‘វេនយិកោ សមណោ គោតមោ’តិ។ អហញ្ហិ, ព្រាហ្មណ, វិនយាយ ធម្មំ ទេសេមិ រាគស្ស ទោសស្ស មោហស្ស។ អនេកវិហិតានំ បាបកានំ អកុសលានំ ធម្មានំ វិនយាយ ធម្មំ ទេសេមិ។ អយំ ខោ, ព្រាហ្មណ, បរិយាយោ យេន មំ បរិយាយេន សម្មា វទមានោ វទេយ្យ – ‘វេនយិកោ សមណោ គោតមោ’តិ, នោ ច ខោ យំ ត្វំ សន្ធាយ វទេសី’’តិ។

៩. ‘‘តបស្សី ភវំ គោតមោ’’តិ? ‘‘អត្ថិ ខ្វេស, ព្រាហ្មណ, បរិយាយោ យេន មំ បរិយាយេន សម្មា វទមានោ វទេយ្យ – ‘តបស្សី សមណោ គោតមោ’តិ ។ តបនីយាហំ, ព្រាហ្មណ, បាបកេ អកុសលេ ធម្មេ វទាមិ, កាយទុច្ចរិតំ វចីទុច្ចរិតំ មនោទុច្ចរិតំ។ យស្ស ខោ, ព្រាហ្មណ , តបនីយា បាបកា អកុសលា ធម្មា បហីនា ឧច្ឆិន្នមូលា តាលាវត្ថុកតា អនភាវំកតា អាយតិំ អនុប្បាទធម្មា តមហំ តបស្សីតិ វទាមិ។ តថាគតស្ស ខោ, ព្រាហ្មណ, តបនីយា បាបកា អកុសលា ធម្មា បហីនា ឧច្ឆិន្នមូលា តាលាវត្ថុកតា អនភាវំកតា អាយតិំ អនុប្បាទធម្មា។ អយំ ខោ, ព្រាហ្មណ, បរិយាយោ យេន មំ បរិយាយេន សម្មា វទមានោ វទេយ្យ – ‘តបស្សី សមណោ គោតមោ’តិ, នោ ច ខោ យំ ត្វំ សន្ធាយ វទេសី’’តិ។

១០. ‘‘អបគព្ភោ ភវំ គោតមោ’’តិ? ‘‘អត្ថិ ខ្វេស, ព្រាហ្មណ, បរិយាយោ យេន មំ បរិយាយេន សម្មា វទមានោ វទេយ្យ – ‘អបគព្ភោ សមណោ គោតមោ’តិ។ យស្ស ខោ, ព្រាហ្មណ, អាយតិំ គព្ភសេយ្យា បុនព្ភវាភិនិព្ពត្តិ បហីនា ឧច្ឆិន្នមូលា តាលាវត្ថុកតា អនភាវំកតា អាយតិំ អនុប្បាទធម្មា តមហំ អបគព្ភោតិ វទាមិ។ តថាគតស្ស ខោ, ព្រាហ្មណ, អាយតិំ គព្ភសេយ្យា បុនព្ភវាភិនិព្ពត្តិ បហីនា ឧច្ឆិន្នមូលា តាលាវត្ថុកតា អនភាវំកតា អាយតិំ អនុប្បាទធម្មា។ អយំ ខោ, ព្រាហ្មណ, បរិយាយោ យេន មំ បរិយាយេន សម្មា វទមានោ វទេយ្យ – ‘អបគព្ភោ សមណោ គោតមោ’តិ, នោ ច ខោ យំ ត្វំ សន្ធាយ វទេសិ’’។

១១. ‘‘សេយ្យថាបិ, ព្រាហ្មណ, កុក្កុដិយា អណ្ឌានិ អដ្ឋ វា ទស វា ទ្វាទស វា។ តានស្សុ កុក្កុដិយា សម្មា អធិសយិតានិ សម្មា បរិសេទិតានិ សម្មា បរិភាវិតានិ។ យោ នុ ខោ តេសំ កុក្កុដច្ឆាបកានំ បឋមតរំ បាទនខសិខាយ វា មុខតុណ្ឌកេន វា អណ្ឌកោសំ បទាលេត្វា សោត្ថិនា អភិនិព្ភិជ្ជេយ្យ, កិន្តិ ស្វាស្ស វចនីយោ – ‘‘ជេដ្ឋោ វា កនិដ្ឋោ វា’’តិ? ‘‘ជេដ្ឋោតិស្ស, ភោ គោតម, វចនីយោ។ សោ ហិ នេសំ ជេដ្ឋោ ហោតី’’តិ។ ‘‘ឯវមេវ ខោ អហំ, ព្រាហ្មណ, អវិជ្ជាគតាយ បជាយ អណ្ឌភូតាយ បរិយោនទ្ធាយ អវិជ្ជណ្ឌកោសំ បទាលេត្វា ឯកោវ លោកេ អនុត្តរំ សម្មាសម្ពោធិំ អភិសម្ពុទ្ធោ។ ស្វាហំ, ព្រាហ្មណ, ជេដ្ឋោ សេដ្ឋោ លោកស្ស’’។

‘‘អារទ្ធំ ខោ បន មេ, ព្រាហ្មណ, វីរិយំ [វិរិយំ (សី. ស្យា.)] អហោសិ អសល្លីនំ, ឧបដ្ឋិតា សតិ អសម្មុដ្ឋា [អប្បមុដ្ឋា (សី. ស្យា.)], បស្សទ្ធោ កាយោ អសារទ្ធោ, សមាហិតំ ចិត្តំ ឯកគ្គំ។ សោ ខោ អហំ, ព្រាហ្មណ, វិវិច្ចេវ កាមេហិ វិវិច្ច អកុសលេហិ ធម្មេហិ សវិតក្កំ សវិចារំ វិវេកជំ បីតិសុខំ បឋមំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហាសិំ។ វិតក្កវិចារានំ វូបសមា អជ្ឈត្តំ សម្បសាទនំ ចេតសោ ឯកោទិភាវំ អវិតក្កំ អវិចារំ សមាធិជំ បីតិសុខំ ទុតិយំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហាសិំ។ បីតិយា ច វិរាគា ឧបេក្ខកោ ច វិហាសិំ សតោ ច សម្បជានោ, សុខញ្ច កាយេន បដិសំវេទេសិំ , យំ តំ អរិយា អាចិក្ខន្តិ – ‘ឧបេក្ខកោ សតិមា សុខវិហារី’តិ តតិយំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហាសិំ។ សុខស្ស ច បហានា ទុក្ខស្ស ច បហានា បុព្ពេវ សោមនស្សទោមនស្សានំ អត្ថង្គមា អទុក្ខមសុខំ ឧបេក្ខាសតិបារិសុទ្ធិំ ចតុត្ថំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហាសិំ។

១២. ‘‘សោ ឯវំ សមាហិតេ ចិត្តេ បរិសុទ្ធេ បរិយោទាតេ អនង្គណេ វិគតូបក្កិលេសេ មុទុភូតេ កម្មនិយេ ឋិតេ អានេញ្ជប្បត្តេ បុព្ពេនិវាសានុស្សតិញាណាយ ចិត្តំ អភិនិន្នាមេសិំ។ សោ អនេកវិហិតំ បុព្ពេនិវាសំ អនុស្សរាមិ , សេយ្យថិទំ – ឯកម្បិ ជាតិំ ទ្វេបិ ជាតិយោ តិស្សោបិ ជាតិយោ ចតស្សោបិ ជាតិយោ បញ្ចបិ ជាតិយោ ទសបិ ជាតិយោ វីសម្បិ ជាតិយោ តិំសម្បិ ជាតិយោ ចត្តាលីសម្បិ ជាតិយោ បញ្ញាសម្បិ ជាតិយោ ជាតិសតម្បិ, ជាតិសហស្សម្បិ ជាតិសតសហស្សម្បិ, អនេកេបិ សំវដ្ដកប្បេ អនេកេបិ វិវដ្ដកប្បេ អនេកេបិ សំវដ្ដវិវដ្ដកប្បេ – ‘អមុត្រាសិំ ឯវំនាមោ ឯវំគោត្តោ ឯវំវណ្ណោ ឯវមាហារោ ឯវំសុខទុក្ខប្បដិសំវេទី ឯវមាយុបរិយន្តោ; សោ តតោ ចុតោ អមុត្រ ឧទបាទិំ; តត្រាបាសិំ ឯវំនាមោ ឯវំគោត្តោ ឯវំវណ្ណោ ឯវមាហារោ ឯវំសុខទុក្ខប្បដិសំវេទី ឯវមាយុបរិយន្តោ; សោ តតោ ចុតោ ឥធូបបន្នោតិ។ ឥតិ សាការំ សឧទ្ទេសំ អនេកវិហិតំ បុព្ពេនិវាសំ អនុស្សរាមិ។ អយំ ខោ មេ, ព្រាហ្មណ, រត្តិយា បឋមេ យាមេ បឋមា វិជ្ជា អធិគតា, អវិជ្ជា វិហតា, វិជ្ជា ឧប្បន្នា, តមោ វិហតោ, អាលោកោ ឧប្បន្នោ – យថា តំ អប្បមត្តស្ស អាតាបិនោ បហិតត្តស្ស វិហរតោ។ អយំ ខោ មេ, ព្រាហ្មណ, បឋមាភិនិព្ភិទា អហោសិ កុក្កុដច្ឆាបកស្សេវ អណ្ឌកោសម្ហា។

១៣. ‘‘សោ ឯវំ សមាហិតេ ចិត្តេ បរិសុទ្ធេ បរិយោទាតេ អនង្គណេ វិគតូបក្កិលេសេ មុទុភូតេ កម្មនិយេ ឋិតេ អានេញ្ជប្បត្តេ សត្តានំ ចុតូបបាតញាណាយ ចិត្តំ អភិនិន្នាមេសិំ ។ សោ ទិព្ពេន ចក្ខុនា វិសុទ្ធេន អតិក្កន្តមានុសកេន[អតិក្កន្តមានុស្សកេន (ក.)] សត្តេ បស្សាមិ ចវមានេ ឧបបជ្ជមានេ ហីនេ បណីតេ សុវណ្ណេ ទុព្ពណ្ណេ។ សុគតេ ទុគ្គតេ យថាកម្មូបគេ សត្តេ បជានាមិ – ‘ឥមេ វត ភោន្តោ សត្តា កាយទុច្ចរិតេន សមន្នាគតា វចីទុច្ចរិតេន សមន្នាគតា មនោទុច្ចរិតេន សមន្នាគតា អរិយានំ ឧបវាទកា មិច្ឆាទិដ្ឋិកា មិច្ឆាទិដ្ឋិកម្មសមាទានា; តេ កាយស្ស ភេទា បរំ មរណា អបាយំ ទុគ្គតិំ វិនិបាតំ និរយំ ឧបបន្នា។ ឥមេ វា បន ភោន្តោ សត្តា កាយសុចរិតេន សមន្នាគតា វចីសុចរិតេន សមន្នាគតា មនោសុចរិតេន សមន្នាគតា អរិយានំ អនុបវាទកា សម្មាទិដ្ឋិកា សម្មាទិដ្ឋិកម្មសមាទានា; តេ កាយស្ស ភេទា បរំ មរណា សុគតិំ សគ្គំ លោកំ ឧបបន្នា’តិ។ ឥតិ ទិព្ពេន ចក្ខុនា វិសុទ្ធេន អតិក្កន្តមានុសកេន សត្តេ បស្សាមិ ចវមានេ ឧបបជ្ជមានេ ហីនេ បណីតេ សុវណ្ណេ ទុព្ពណ្ណេ។ សុគតេ ទុគ្គតេ យថាកម្មូបគេ សត្តេ បជានាមិ។ អយំ ខោ មេ, ព្រាហ្មណ, រត្តិយា មជ្ឈិមេ យាមេ ទុតិយា វិជ្ជា អធិគតា, អវិជ្ជា វិហតា, វិជ្ជា ឧប្បន្នា, តមោ វិហតោ, អាលោកោ ឧប្បន្នោ – យថា តំ អប្បមត្តស្ស អាតាបិនោ បហិតត្តស្ស វិហរតោ។ អយំ ខោ មេ, ព្រាហ្មណ, ទុតិយាភិនិព្ភិទា អហោសិ កុក្កុដច្ឆាបកស្សេវ អណ្ឌកោសម្ហា។

១៤. ‘‘សោ ឯវំ សមាហិតេ ចិត្តេ បរិសុទ្ធេ បរិយោទាតេ អនង្គណេ វិគតូបក្កិលេសេ មុទុភូតេ កម្មនិយេ ឋិតេ អានេញ្ជប្បត្តេ អាសវានំ ខយញាណាយ ចិត្តំ អភិនិន្នាមេសិំ។ សោ ‘ឥទំ ទុក្ខ’ន្តិ យថាភូតំ អព្ភញ្ញាសិំ, ‘អយំ ទុក្ខសមុទយោ’តិ យថាភូតំ អព្ភញ្ញាសិំ, ‘អយំ ទុក្ខនិរោធោ’តិ យថាភូតំ អព្ភញ្ញាសិំ, ‘អយំ ទុក្ខនិរោធគាមិនី បដិបទា’តិ យថាភូតំ អព្ភញ្ញាសិំ; ‘ឥមេ អាសវា’តិ យថាភូតំ អព្ភញ្ញាសិំ, ‘អយំ អាសវសមុទយោ’តិ យថាភូតំ អព្ភញ្ញាសិំ, ‘អយំ អាសវនិរោធោ’តិ យថាភូតំ អព្ភញ្ញាសិំ, ‘អយំ អាសវនិរោធគាមិនី បដិបទា’តិ យថាភូតំ អព្ភញ្ញាសិំ។ តស្ស មេ ឯវំ ជានតោ ឯវំ បស្សតោ កាមាសវាបិ ចិត្តំ វិមុច្ចិត្ថ ភវាសវាបិ ចិត្តំ វិមុច្ចិត្ថ អវិជ្ជាសវាបិ ចិត្តំ វិមុច្ចិត្ថ។ វិមុត្តស្មិំ វិមុត្តមិតិ ញាណំ អហោសិ។ ‘ខីណា ជាតិ, វុសិតំ ព្រហ្មចរិយំ, កតំ ករណីយំ, នាបរំ ឥត្ថត្តាយា’តិ អព្ភញ្ញាសិំ។ អយំ ខោ មេ, ព្រាហ្មណ, រត្តិយា បច្ឆិមេ យាមេ តតិយា វិជ្ជា អធិគតា, អវិជ្ជា វិហតា, វិជ្ជា ឧប្បន្នា, តមោ វិហតោ, អាលោកោ ឧប្បន្នោ – យថា តំ អប្បមត្តស្ស អាតាបិនោ បហិតត្តស្ស វិហរតោ។ អយំ ខោ មេ, ព្រាហ្មណ, តតិយាភិនិព្ភិទា អហោសិ – កុក្កុដច្ឆាបកស្សេវ អណ្ឌកោសម្ហា’’តិ។

១៥. ឯវំ វុត្តេ, វេរញ្ជោ ព្រាហ្មណោ ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘ជេដ្ឋោ ភវំ គោតមោ, សេដ្ឋោ ភវំ គោតមោ! អភិក្កន្តំ, ភោ គោតម, អភិក្កន្តំ, ភោ គោតម!! សេយ្យថាបិ, ភោ គោតម, និក្កុជ្ជិតំ វា ឧក្កុជ្ជេយ្យ, បដិច្ឆន្នំ វា វិវរេយ្យ, មូឡ្ហស្ស វា មគ្គំ អាចិក្ខេយ្យ, អន្ធការេ វា តេលបជ្ជោតំ ធារេយ្យ – ចក្ខុមន្តោ រូបានិ ទក្ខន្តីតិ, ឯវមេវំ ភោតា គោតមេន អនេកបរិយាយេន ធម្មោ បកាសិតោ ។ ឯសាហំ ភវន្តំ គោតមំ សរណំ គច្ឆាមិ ធម្មញ្ច ភិក្ខុសង្ឃញ្ច។ ឧបាសកំ មំ ភវំ គោតមោ ធារេតុ អជ្ជតគ្គេ បាណុបេតំ សរណំ គតំ។ អធិវាសេតុ ច មេ ភវំ គោតមោ វេរញ្ជាយំ វស្សាវាសំ សទ្ធិំ ភិក្ខុសង្ឃេនា’’តិ។ អធិវាសេសិ ភគវា តុណ្ហីភាវេន។ អថ ខោ វេរញ្ជោ ព្រាហ្មណោ ភគវតោ អធិវាសនំ វិទិត្វា ឧដ្ឋាយាសនា ភគវន្តំ អភិវាទេត្វា បទក្ខិណំ កត្វា បក្កាមិ។

១៦. តេន ខោ បន សមយេន វេរញ្ជា ទុព្ភិក្ខា ហោតិ ទ្វីហិតិកា សេតដ្ឋិកា សលាកាវុត្តា ន សុករា ឧញ្ឆេន បគ្គហេន យាបេតុំ។ តេន ខោ បន សមយេន ឧត្តរាបថកា [ឧត្តរាហកា (សី.)] អស្សវាណិជា [អស្សវណិជា (ក.)] បញ្ចមត្តេហិ អស្សសតេហិ វេរញ្ជំ វស្សាវាសំ ឧបគតា ហោន្តិ។ តេហិ អស្សមណ្ឌលិកាសុ ភិក្ខូនំ បត្ថបត្ថបុលកំ [បត្ថបត្ថមូលកំ (ក.)]បញ្ញត្តំ ហោតិ។ ភិក្ខូ បុព្ពណ្ហសមយំ និវាសេត្វា បត្តចីវរមាទាយ វេរញ្ជំ បិណ្ឌាយ បវិសិត្វា បិណ្ឌំ អលភមានា អស្សមណ្ឌលិកាសុ បិណ្ឌាយ ចរិត្វា បត្ថបត្ថបុលកំ អារាមំ អាហរិត្វា ឧទុក្ខលេ កោដ្ដេត្វា កោដ្ដេត្វា បរិភុញ្ជន្តិ។ អាយស្មា បនានន្ទោ បត្ថបុលកំ សិលាយំ បិសិត្វា ភគវតោ ឧបនាមេតិ។ តំ ភគវា បរិភុញ្ជតិ។

អស្សោសិ ខោ ភគវា ឧទុក្ខលសទ្ទំ។ ជានន្តាបិ តថាគតា បុច្ឆន្តិ, ជានន្តាបិ ន បុច្ឆន្តិ; កាលំ វិទិត្វា បុច្ឆន្តិ, កាលំ វិទិត្វា ន បុច្ឆន្តិ; អត្ថសំហិតំ តថាគតា បុច្ឆន្តិ, នោ អនត្ថសំហិតំ។ អនត្ថសំហិតេ សេតុឃាតោ តថាគតានំ។ ទ្វីហិ អាការេហិ ពុទ្ធា ភគវន្តោ ភិក្ខូ បដិបុច្ឆន្តិ – ធម្មំ វា ទេសេស្សាម, សាវកានំ វា សិក្ខាបទំ បញ្ញបេស្សាមាតិ[បញ្ញាបេស្សាមាតិ (សី. ស្យា.)]។ អថ ខោ ភគវា អាយស្មន្តំ អានន្ទំ អាមន្តេសិ – ‘‘កិំ នុ ខោ សោ, អានន្ទ, ឧទុក្ខលសទ្ទោ’’តិ? អថ ខោ អាយស្មា អានន្ទោ ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសិ ។ ‘‘សាធុ សាធុ, អានន្ទ! តុម្ហេហិ, អានន្ទ សប្បុរិសេហិ វិជិតំ។ បច្ឆិមា ជនតា សាលិមំសោទនំ អតិមញ្ញិស្សតី’’តិ។

១៧. អថ ខោ អាយស្មា មហាមោគ្គល្លានោ [មហាមោគ្គលានោ (ក.)] យេន ភគវា តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា ភគវន្តំ អភិវាទេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិ។ ឯកមន្តំ និសិន្នោ ខោ អាយស្មា មហាមោគ្គល្លានោ ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘ឯតរហិ, ភន្តេ, វេរញ្ជា ទុព្ភិក្ខា ទ្វីហិតិកា សេតដ្ឋិកា សលាកាវុត្តា។ ន សុករា ឧញ្ឆេន បគ្គហេន យាបេតុំ។ ឥមិស្សា, ភន្តេ, មហាបថវិយា ហេដ្ឋិមតលំ សម្បន្នំ – សេយ្យថាបិ ខុទ្ទមធុំ អនីលកំ ឯវមស្សាទំ។ សាធាហំ, ភន្តេ, បថវិំ បរិវត្តេយ្យំ។ ភិក្ខូ បប្បដកោជំ បរិភុញ្ជិស្សន្តី’’តិ។ ‘‘យេ បន តេ, មោគ្គល្លាន, បថវិនិស្សិតា បាណា តេ កថំ ករិស្សសី’’តិ? ‘‘ឯកាហំ, ភន្តេ, បាណិំ អភិនិម្មិនិស្សាមិ – សេយ្យថាបិ មហាបថវី។ យេ បថវិនិស្សិតា បាណា តេ តត្ថ សង្កាមេស្សាមិ។ ឯកេន ហត្ថេន បថវិំ បរិវត្តេស្សាមី’’តិ។ ‘‘អលំ, មោគ្គល្លាន, មា តេ រុច្ចិ បថវិំ បរិវត្តេតុំ។ វិបល្លាសម្បិ សត្តា បដិលភេយ្យុ’’ន្តិ។ ‘‘សាធុ, ភន្តេ, សព្ពោ ភិក្ខុសង្ឃោ ឧត្តរកុរុំ បិណ្ឌាយ គច្ឆេយ្យា’’តិ។ ‘‘អលំ, មោគ្គល្លាន, មា តេ រុច្ចិ សព្ពស្ស ភិក្ខុសង្ឃស្ស ឧត្តរកុរុំ បិណ្ឌាយ គមន’’ន្តិ។

១៨. អថ ខោ អាយស្មតោ សារិបុត្តស្ស រហោគតស្ស បដិសល្លីនស្ស ឯវំ ចេតសោ បរិវិតក្កោ ឧទបាទិ – ‘‘កតមេសានំ ខោ ពុទ្ធានំ ភគវន្តានំ ព្រហ្មចរិយំ ន ចិរដ្ឋិតិកំ អហោសិ; កតមេសានំ ពុទ្ធានំ ភគវន្តានំ ព្រហ្មចរិយំ ចិរដ្ឋិតិកំ អហោសី’’តិ? អថ ខោ អាយស្មា សារិបុត្តោ សាយន្ហសមយំ [សាយណ្ហសមយំ (សី.)] បដិសល្លានា វុដ្ឋិតោ យេន ភគវា តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា ភគវន្តំ អភិវាទេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិ។ ឯកមន្តំ និសិន្នោ ខោ អាយស្មា សារិបុត្តោ ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘ឥធ មយ្ហំ, ភន្តេ, រហោគតស្ស បដិសល្លីនស្ស ឯវំ ចេតសោ បរិវិតក្កោ ឧទបាទិ – ‘កតមេសានំ ខោ ពុទ្ធានំ ភគវន្តានំ ព្រហ្មចរិយំ ន ចិរដ្ឋិតិកំ អហោសិ, កតមេសានំ ពុទ្ធានំ ភគវន្តានំ ព្រហ្មចរិយំ ចិរដ្ឋិតិកំ អហោសី’តិ។ ‘កតមេសានំ នុ ខោ, ភន្តេ, ពុទ្ធានំ ភគវន្តានំ ព្រហ្មចរិយំ ន ចិរដ្ឋិតិកំ អហោសិ, កតមេសានំ ពុទ្ធានំ ភគវន្តានំ ព្រហ្មចរិយំ ចិរដ្ឋិតិកំ អហោសី’’’តិ?

‘‘ភគវតោ ច, សារិបុត្ត, វិបស្សិស្ស ភគវតោ ច សិខិស្ស ភគវតោ ច វេស្សភុស្ស ព្រហ្មចរិយំ ន ចិរដ្ឋិតិកំ អហោសិ។ ភគវតោ ច, សារិបុត្ត, កកុសន្ធស្ស ភគវតោ ច កោណាគមនស្ស ភគវតោ ច កស្សបស្ស ព្រហ្មចរិយំ ចិរដ្ឋិតិកំ អហោសី’’តិ។

១៩. ‘‘កោ នុ ខោ , ភន្តេ, ហេតុ កោ បច្ចយោ, យេន ភគវតោ ច វិបស្សិស្ស ភគវតោ ច សិខិស្ស ភគវតោ ច វេស្សភុស្ស ព្រហ្មចរិយំ ន ចិរដ្ឋិតិកំ អហោសី’’តិ? ‘‘ភគវា ច, សារិបុត្ត, វិបស្សី ភគវា ច សិខី ភគវា ច វេស្សភូ កិលាសុនោ អហេសុំ សាវកានំ វិត្ថារេន ធម្មំ ទេសេតុំ។ អប្បកញ្ច នេសំ អហោសិ សុត្តំ គេយ្យំ វេយ្យាករណំ គាថា ឧទានំ ឥតិវុត្តកំ ជាតកំ អព្ភុតធម្មំ វេទល្លំ។ អបញ្ញត្តំ សាវកានំ សិក្ខាបទំ។ អនុទ្ទិដ្ឋំ បាតិមោក្ខំ។ តេសំ ពុទ្ធានំ ភគវន្តានំ អន្តរធានេន ពុទ្ធានុពុទ្ធានំ សាវកានំ អន្តរធានេន យេ តេ បច្ឆិមា សាវកា នានានាមា នានាគោត្តា នានាជច្ចា នានាកុលា បព្ពជិតា តេ តំ ព្រហ្មចរិយំ ខិប្បញ្ញេវ អន្តរធាបេសុំ។ សេយ្យថាបិ, សារិបុត្ត, នានាបុប្ផានិ ផលកេ និក្ខិត្តានិ សុត្តេន អសង្គហិតានិ តានិ វាតោ វិកិរតិ វិធមតិ វិទ្ធំសេតិ។ តំ កិស្ស ហេតុ? យថា តំ សុត្តេន អសង្គហិតត្តា។ ឯវមេវ ខោ, សារិបុត្ត, តេសំ ពុទ្ធានំ ភគវន្តានំ អន្តរធានេន ពុទ្ធានុពុទ្ធានំ សាវកានំ អន្តរធានេន យេ តេ បច្ឆិមា សាវកា នានានាមា នានាគោត្តា នានាជច្ចា នានាកុលា បព្ពជិតា តេ តំ ព្រហ្មចរិយំ ខិប្បញ្ញេវ អន្តរធាបេសុំ។

‘‘អកិលាសុនោ ច តេ ភគវន្តោ អហេសុំ សាវកេ ចេតសា ចេតោ បរិច្ច ឱវទិតុំ។ ភូតបុព្ពំ, សារិបុត្ត, វេស្សភូ ភគវា អរហំ សម្មាសម្ពុទ្ធោ អញ្ញតរស្មិំ ភិំសនកេ [ភីសនកេ (ក.)] វនសណ្ឌេ សហស្សំ ភិក្ខុសង្ឃំ ចេតសា ចេតោ បរិច្ច ឱវទតិ អនុសាសតិ – ‘ឯវំ វិតក្កេថ, មា ឯវំ វិតក្កយិត្ថ; ឯវំ មនសិករោថ, មា ឯវំ មនសាកត្ថ [មនសាករិត្ថ (ក.)]; ឥទំ បជហថ, ឥទំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរថា’តិ។ អថ ខោ, សារិបុត្ត, តស្ស ភិក្ខុសហស្សស្ស វេស្សភុនា ភគវតា អរហតា សម្មាសម្ពុទ្ធេន ឯវំ ឱវទិយមានានំ ឯវំ អនុសាសិយមានានំ អនុបាទាយ អាសវេហិ ចិត្តានិ វិមុច្ចិំសុ។ តត្រ សុទំ, សារិបុត្ត, ភិំសនកស្ស វនសណ្ឌស្ស ភិំសនកតស្មិំ ហោតិ – យោ កោចិ អវីតរាគោ តំ វនសណ្ឌំ បវិសតិ, យេភុយ្យេន លោមានិ ហំសន្តិ។ អយំ ខោ, សារិបុត្ត, ហេតុ អយំ បច្ចយោ យេន ភគវតោ ច វិបស្សិស្ស ភគវតោ ច សិខិស្ស ភគវតោ ច វេស្សភុស្ស ព្រហ្មចរិយំ ន ចិរដ្ឋិតិកំ អហោសី’’តិ។

២០. ‘‘កោ បន, ភន្តេ, ហេតុ កោ បច្ចយោ យេន ភគវតោ ច កកុសន្ធស្ស ភគវតោ ច កោណាគមនស្ស ភគវតោ ច កស្សបស្ស ព្រហ្មចរិយំ ចិរដ្ឋិតិកំ អហោសី’’តិ? ‘‘ភគវា ច, សារិបុត្ត, កកុសន្ធោ ភគវា ច កោណាគមនោ ភគវា ច កស្សបោ អកិលាសុនោ អហេសុំ សាវកានំ វិត្ថារេន ធម្មំ ទេសេតុំ។ ពហុញ្ច នេសំ អហោសិ សុត្តំ គេយ្យំ វេយ្យាករណំ គាថា ឧទានំ ឥតិវុត្តកំ ជាតកំ អព្ភុតធម្មំ វេទល្លំ, បញ្ញត្តំ សាវកានំ សិក្ខាបទំ, ឧទ្ទិដ្ឋំ បាតិមោក្ខំ។ តេសំ ពុទ្ធានំ ភគវន្តានំ អន្តរធានេន ពុទ្ធានុពុទ្ធានំ សាវកានំ អន្តរធានេន យេ តេ បច្ឆិមា សាវកា នានានាមា នានាគោត្តា នានាជច្ចា នានាកុលា បព្ពជិតា តេ តំ ព្រហ្មចរិយំ ចិរំ ទីឃមទ្ធានំ ឋបេសុំ។ សេយ្យថាបិ, សារិបុត្ត, នានាបុប្ផានិ ផលកេ និក្ខិត្តានិ សុត្តេន សុសង្គហិតានិ តានិ វាតោ ន វិកិរតិ ន វិធមតិ ន វិទ្ធំសេតិ។ តំ កិស្ស ហេតុ? យថា តំ សុត្តេន សុសង្គហិតត្តា។ ឯវមេវ ខោ, សារិបុត្ត, តេសំ ពុទ្ធានំ ភគវន្តានំ អន្តរធានេន ពុទ្ធានុពុទ្ធានំ សាវកានំ អន្តរធានេន យេ តេ បច្ឆិមា សាវកា នានានាមា នានាគោត្តា នានាជច្ចា នានាកុលា បព្ពជិតា តេ តំ ព្រហ្មចរិយំ ចិរំ ទីឃមទ្ធានំ ឋបេសុំ។ អយំ ខោ, សារិបុត្ត, ហេតុ អយំ បច្ចយោ យេន ភគវតោ ច កកុសន្ធស្ស ភគវតោ ច កោណាគមនស្ស ភគវតោ ច កស្សបស្ស ព្រហ្មចរិយំ ចិរដ្ឋិតិកំ អហោសី’’តិ។

២១. អថ ខោ អាយស្មា សារិបុត្តោ ឧដ្ឋាយាសនា ឯកំសំ ឧត្តរាសង្គំ ករិត្វា យេន ភគវា តេនញ្ជលិំ បណាមេត្វា ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘ឯតស្ស, ភគវា, កាលោ! ឯតស្ស, សុគត, កាលោ! យំ ភគវា សាវកានំ សិក្ខាបទំ បញ្ញបេយ្យ[បញ្ញាបេយ្យ (សី. ស្យា.)], ឧទ្ទិសេយ្យ បាតិមោក្ខំ, យថយិទំ ព្រហ្មចរិយំ អទ្ធនិយំ អស្ស ចិរដ្ឋិតិក’’ន្តិ។ ‘‘អាគមេហិ ត្វំ, សារិបុត្ត ! អាគមេហិ ត្វំ, សារិបុត្ត! តថាគតោវ តត្ថ កាលំ ជានិស្សតិ។ ន តាវ, សារិបុត្ត, សត្ថា សាវកានំ សិក្ខាបទំ បញ្ញបេតិ ឧទ្ទិសតិ [ន ឧទ្ទិសតិ (សី.)] បាតិមោក្ខំ យាវ ន ឥធេកច្ចេ អាសវដ្ឋានីយា ធម្មា សង្ឃេ បាតុភវន្តិ។ យតោ ច ខោ, សារិបុត្ត, ឥធេកច្ចេ អាសវដ្ឋានីយា ធម្មា សង្ឃេ បាតុភវន្តិ, អថ សត្ថា សាវកានំ សិក្ខាបទំ បញ្ញបេតិ ឧទ្ទិស្សតិ បាតិមោក្ខំ តេសំយេវ អាសវដ្ឋានីយានំ ធម្មានំ បដិឃាតាយ។ ន តាវ, សារិបុត្ត, ឥធេកច្ចេ អាសវដ្ឋានីយា ធម្មា សង្ឃេ បាតុភវន្តិ យាវ ន សង្ឃោ រត្តញ្ញុមហត្តំ បត្តោ ហោតិ។ យតោ ច ខោ, សារិបុត្ត, សង្ឃោ រត្តញ្ញុមហត្តំ បត្តោ ហោតិ អថ ឥធេកច្ចេ អាសវដ្ឋានីយា ធម្មា សង្ឃេ បាតុភវន្តិ, អថ, សត្ថា សាវកានំ សិក្ខាបទំ បញ្ញបេតិ ឧទ្ទិសតិ បាតិមោក្ខំ តេសំយេវ អាសវដ្ឋានីយានំ ធម្មានំ បដិឃាតាយ។ ន តាវ, សារិបុត្ត, ឥធេកច្ចេ អាសវដ្ឋានីយា ធម្មា សង្ឃេ បាតុភវន្តិ, យាវ ន សង្ឃោ វេបុល្លមហត្តំ បត្តោ ហោតិ។ យតោ ច ខោ, សារិបុត្ត, សង្ឃោ វេបុល្លមហត្តំ បត្តោ ហោតិ, អថ ឥធេកច្ចេ អាសវដ្ឋានីយា ធម្មា សង្ឃេ បាតុភវន្តិ, អថ សត្ថា សាវកានំ សិក្ខាបទំ បញ្ញបេតិ ឧទ្ទិសតិ បាតិមោក្ខំ តេសំយេវ អាសវដ្ឋានីយានំ ធម្មានំ បដិឃាតាយ។ ន តាវ, សារិបុត្ត, ឥធេកច្ចេ អាសវដ្ឋានីយា ធម្មា សង្ឃេ បាតុភវន្តិ, យាវ ន សង្ឃោ លាភគ្គមហត្តំ បត្តោ ហោតិ។ យតោ ច ខោ, សារិបុត្ត, សង្ឃោ លាភគ្គមហត្តំ បត្តោ ហោតិ, អថ ឥធេកច្ចេ អាសវដ្ឋានីយា ធម្មា សង្ឃេ បាតុភវន្តិ, អថ សត្ថា សាវកានំ សិក្ខាបទំ បញ្ញបេតិ ឧទ្ទិសតិ បាតិមោក្ខំ តេសំយេវ អាសវដ្ឋានីយានំ ធម្មានំ បដិឃាតាយ។ ន តាវ, សារិបុត្ត, ឥធេកច្ចេ អាសវដ្ឋានីយា ធម្មា សង្ឃេ បាតុភវន្តិ, យាវ ន សង្ឃោ ពាហុសច្ចមហត្តំ បត្តោ ហោតិ។ យតោ ច ខោ, សារិបុត្ត, សង្ឃោ ពាហុសច្ចមហត្តំ បត្តោ ហោតិ, អថ ឥធេកច្ចេ អាសវដ្ឋានីយា ធម្មា សង្ឃេ បាតុភវន្តិ, អថ សត្ថា សាវកានំ សិក្ខាបទំ បញ្ញបេតិ ឧទ្ទិសតិ បាតិមោក្ខំ តេសំយេវ អាសវដ្ឋានីយានំ ធម្មានំ បដិឃាតាយ។ និរព្ពុទោ ហិ, សារិបុត្ត, ភិក្ខុសង្ឃោ និរាទីនវោ អបគតកាឡកោ សុទ្ធោ សារេ បតិដ្ឋិតោ។ ឥមេសញ្ហិ, សារិបុត្ត, បញ្ចន្នំ ភិក្ខុសតានំ យោ បច្ឆិមកោ ភិក្ខុ សោ សោតាបន្នោ អវិនិបាតធម្មោ និយតោ សម្ពោធិបរាយណោ’’តិ។

២២. អថ ខោ ភគវា អាយស្មន្តំ អានន្ទំ អាមន្តេសិ – ‘‘អាចិណ្ណំ ខោ បនេតំ, អានន្ទ, តថាគតានំ យេហិ និមន្តិតា វស្សំ វសន្តិ, ន តេ អនបលោកេត្វា ជនបទចារិកំ បក្កមន្តិ។ អាយាមានន្ទ, វេរញ្ជំ ព្រាហ្មណំ អបលោកេស្សាមា’’តិ។ ‘‘ឯវំ ភន្តេ’’តិ ខោ អាយស្មា អានន្ទោ ភគវតោ បច្ចស្សោសិ។ អថ ខោ ភគវា និវាសេត្វា បត្តចីវរមាទាយ អាយស្មតា អានន្ទេន បច្ឆាសមណេន យេន វេរញ្ជស្ស ព្រាហ្មណស្ស និវេសនំ តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា បញ្ញត្តេ អាសនេ និសីទិ។ អថ ខោ វេរញ្ជោ ព្រាហ្មណោ យេន ភគវា តេនុបសង្កមិ ; ឧបសង្កមិត្វា ភគវន្តំ អភិវាទេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិ។ ឯកមន្តំ និសិន្នំ ខោ វេរញ្ជំ ព្រាហ្មណំ ភគវា ឯតទវោច – ‘‘និមន្តិតម្ហ តយា, ព្រាហ្មណ , វស្សំវុដ្ឋា [វស្សំវុត្ថា (សី. ស្យា. ក.)], អបលោកេម តំ, ឥច្ឆាម មយំ ជនបទចារិកំ បក្កមិតុ’’ន្តិ។ ‘‘សច្ចំ, ភោ គោតម, និមន្តិតត្ថ មយា វស្សំវុដ្ឋា; អបិ ច, យោ ទេយ្យធម្មោ សោ ន ទិន្នោ។ តញ្ច ខោ នោ អសន្តំ, នោបិ អទាតុកម្យតា, តំ កុតេត្ថ លព្ភា ពហុកិច្ចា ឃរាវាសា ពហុករណីយា។ អធិវាសេតុ មេ ភវំ គោតមោ ស្វាតនាយ ភត្តំ សទ្ធិំ ភិក្ខុសង្ឃេនា’’តិ។ អធិវាសេសិ ភគវា តុណ្ហីភាវេន។ អថ ខោ ភគវា វេរញ្ជំ ព្រាហ្មណំ ធម្មិយា កថាយ សន្ទស្សេត្វា សមាទបេត្វា សមុត្តេជេត្វា សម្បហំសេត្វា ឧដ្ឋាយាសនា បក្កាមិ។ អថ ខោ វេរញ្ជោ ព្រាហ្មណោ តស្សា រត្តិយា អច្ចយេន សកេ និវេសនេ បណីតំ ខាទនីយំ ភោជនីយំ បដិយាទាបេត្វា ភគវតោ កាលំ អារោចាបេសិ – ‘‘កាលោ, ភោ គោតម, និដ្ឋិតំ ភត្ត’’ន្តិ។

២៣. អថ ខោ ភគវា បុព្ពណ្ហសមយំ និវាសេត្វា បត្តចីវរមាទាយ យេន វេរញ្ជស្ស ព្រាហ្មណស្ស និវេសនំ តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា បញ្ញត្តេ អាសនេ និសីទិ សទ្ធិំ ភិក្ខុសង្ឃេន។ អថ ខោ វេរញ្ជោ ព្រាហ្មណោ ពុទ្ធប្បមុខំ ភិក្ខុសង្ឃំ បណីតេន ខាទនីយេន ភោជនីយេន សហត្ថា សន្តប្បេត្វា សម្បវារេត្វា ភគវន្តំ ភុត្តាវិំ ឱនីតបត្តបាណិំ[ឱណីតបត្តបាណិំ (ក.)] តិចីវរេន អច្ឆាទេសិ, ឯកមេកញ្ច ភិក្ខុំ ឯកមេកេន ទុស្សយុគេន អច្ឆាទេសិ។ អថ ខោ ភគវា វេរញ្ជំ ព្រាហ្មណំ ធម្មិយា កថាយ សន្ទស្សេត្វា សមាទបេត្វា សមុត្តេជេត្វា សម្បហំសេត្វា ឧដ្ឋាយាសនា បក្កាមិ។ អថ ខោ ភគវា វេរញ្ជាយំ យថាភិរន្តំ វិហរិត្វា អនុបគម្ម សោរេយ្យំ សង្កស្សំ កណ្ណកុជ្ជំ យេន បយាគបតិដ្ឋានំ តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា បយាគបតិដ្ឋានេ គង្គំ នទិំ ឧត្តរិត្វា យេន ពារាណសី តទវសរិ។ អថ ខោ ភគវា ពារាណសិយំ យថាភិរន្តំ វិហរិត្វា យេន វេសាលី តេន ចារិកំ បក្កាមិ។ អនុបុព្ពេន ចារិកំ ចរមានោ យេន វេសាលី តទវសរិ។ តត្រ សុទំ ភគវា វេសាលិយំ វិហរតិ មហាវនេ កូដាគារសាលាយន្តិ។

វេរញ្ជភាណវារោ និដ្ឋិតោ។