២. សង្ឃាទិសេសកណ្ឌំ
១. សុក្កវិស្សដ្ឋិសិក្ខាបទំ
ធម្មា ឧទ្ទេសំ អាគច្ឆន្តិ។
២៣៤. តេន សមយេន ពុទ្ធោ ភគវា សាវត្ថិយំ វិហរតិ ជេតវនេ អនាថបិណ្ឌិកស្ស អារាមេ។ តេន ខោ បន សមយេន អាយស្មា សេយ្យសកោ អនភិរតោ ព្រហ្មចរិយំ ចរតិ។ សោ តេន កិសោ ហោតិ លូខោ ទុព្ពណ្ណោ ឧប្បណ្ឌុប្បណ្ឌុកជាតោ ធមនិសន្ថតគត្តោ។ អទ្ទស ខោ អាយស្មា ឧទាយី អាយស្មន្តំ សេយ្យសកំ កិសំ លូខំ ទុព្ពណ្ណំ ឧប្បណ្ឌុប្បណ្ឌុកជាតំ ធមនិសន្ថតគត្តំ។ ទិស្វាន អាយស្មន្តំ សេយ្យសកំ ឯតទវោច – ‘‘កិស្ស ត្វំ, អាវុសោ សេយ្យសក, កិសោ លូខោ ទុព្ពណ្ណោ ឧប្បណ្ឌុប្បណ្ឌុកជាតោ ធមនិសន្ថតគត្តោ? កច្ចិ នោ ត្វំ, អាវុសោ សេយ្យសក, អនភិរតោ ព្រហ្មចរិយំ ចរសី’’តិ? ‘‘ឯវមាវុសោ’’តិ។ ‘‘តេន ហិ ត្វំ, អាវុសោ សេយ្យសក, យាវទត្ថំ ភុញ្ជ យាវទត្ថំ សុប យាវទត្ថំ ន្ហាយ។ យាវទត្ថំ ភុញ្ជិត្វា យាវទត្ថំ សុបិត្វា យាវទត្ថំ ន្ហាយិត្វា យទា តេ អនភិរតិ ឧប្បជ្ជតិ រាគោ ចិត្តំ អនុទ្ធំសេតិ តទា ហត្ថេន ឧបក្កមិត្វា អសុចិំ មោចេហី’’តិ។ ‘‘កិំ នុ ខោ, អាវុសោ, កប្បតិ ឯវរូបំ កាតុ’’ន្តិ? ‘‘អាម, អាវុសោ។ អហម្បិ ឯវំ ករោមី’’តិ។
អថ ខោ អាយស្មា សេយ្យសកោ យាវទត្ថំ ភុញ្ជិ យាវទត្ថំ សុបិ យាវទត្ថំ ន្ហាយិ។ យាវទត្ថំ ភុញ្ជិត្វា យាវទត្ថំ សុបិត្វា យាវទត្ថំ ន្ហាយិត្វា យទា អនភិរតិ ឧប្បជ្ជតិ រាគោ ចិត្តំ អនុទ្ធំសេតិ តទា ហត្ថេន ឧបក្កមិត្វា អសុចិំ មោចេសិ ។ អថ ខោ អាយស្មា សេយ្យសកោ អបរេន សមយេន វណ្ណវា អហោសិ បីណិន្ទ្រិយោ បសន្នមុខវណ្ណោ វិប្បសន្នឆវិវណ្ណោ។ អថ ខោ អាយស្មតោ សេយ្យសកស្ស សហាយកា ភិក្ខូ អាយស្មន្តំ សេយ្យសកំ ឯតទវោចុំ – ‘‘បុព្ពេ ខោ ត្វំ, អាវុសោ សេយ្យសក, កិសោ អហោសិ លូខោ ទុព្ពណ្ណោ ឧប្បណ្ឌុប្បណ្ឌុកជាតោ ធមនិសន្ថតគត្តោ។ សោ ទានិ ត្វំ ឯតរហិ វណ្ណវា បីណិន្ទ្រិយោ បសន្នមុខវណ្ណោ វិប្បសន្នឆវិវណ្ណោ។ កិំ នុ ខោ ត្វំ, អាវុសោ សេយ្យសក, ភេសជ្ជំ ករោសី’’តិ? ‘‘ន ខោ អហំ, អាវុសោ, ភេសជ្ជំ ករោមិ ។ អបិចាហំ យាវទត្ថំ ភុញ្ជាមិ យាវទត្ថំ សុបាមិ យាវទត្ថំ ន្ហាយាមិ។ យាវទត្ថំ ភុញ្ជិត្វា យាវទត្ថំ សុបិត្វា យាវទត្ថំ ន្ហាយិត្វា យទា មេ អនភិរតិ ឧប្បជ្ជតិ រាគោ ចិត្តំ អនុទ្ធំសេតិ តទា ហត្ថេន ឧបក្កមិត្វា អសុចិំ មោចេមី’’តិ។ ‘‘កិំ បន ត្វំ, អាវុសោ សេយ្យសក, យេនេវ ហត្ថេន សទ្ធាទេយ្យំ ភុញ្ជសិ តេនេវ ហត្ថេន ឧបក្កមិត្វា អសុចិំ មោចេសី’’តិ? ‘‘ឯវមាវុសោ’’តិ។ យេ តេ ភិក្ខូ អប្បិច្ឆា…បេ.… តេ ឧជ្ឈាយន្តិ ខិយ្យន្តិ វិបាចេន្តិ – ‘‘កថញ្ហិ នាម អាយស្មា សេយ្យសកោ ហត្ថេន ឧបក្កមិត្វា អសុចិំ មោចេស្សតី’’តិ!
អថ ខោ តេ ភិក្ខូ អាយស្មន្តំ សេយ្យសកំ អនេកបរិយាយេន វិគរហិត្វា ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ។ អថ ខោ ភគវា ឯតស្មិំ និទានេ ឯតស្មិំ បករណេ ភិក្ខុសង្ឃំ សន្និបាតាបេត្វា អាយស្មន្តំ សេយ្យសកំ បដិបុច្ឆិ – ‘‘សច្ចំ កិរ ត្វំ, សេយ្យសក, ហត្ថេន ឧបក្កមិត្វា អសុចិំ មោចេសី’’តិ? ‘‘សច្ចំ, ភគវា’’តិ ។ វិគរហិ ពុទ្ធោ ភគវា – ‘‘អននុច្ឆវិកំ, មោឃបុរិស, អននុលោមិកំ អប្បតិរូបំ អស្សាមណកំ អកប្បិយំ អករណីយំ។ កថញ្ហិ នាម ត្វំ, មោឃបុរិស, ហត្ថេន ឧបក្កមិត្វា អសុចិំ មោចេស្សសិ! ននុ មយា, មោឃបុរិស, អនេកបរិយាយេន វិរាគាយ ធម្មោ ទេសិតោ នោ សរាគាយ, វិសញ្ញោគាយ ធម្មោ ទេសិតោ នោ សញ្ញោគាយ, អនុបាទានាយ ធម្មោ ទេសិតោ នោ សឧបាទានាយ! តត្ថ នាម ត្វំ, មោឃបុរិស, មយា វិរាគាយ ធម្មេ ទេសិតេ សរាគាយ ចេតេស្សសិ, វិសញ្ញោគាយ ធម្មេ ទេសិតេ សញ្ញោគាយ ចេតេស្សសិ, អនុបាទានាយ ធម្មេ ទេសិតេ សឧបាទានាយ ចេតេស្សសិ! ននុ មយា, មោឃបុរិស, អនេកបរិយាយេន រាគវិរាគាយ ធម្មោ ទេសិតោ, មទនិម្មទនាយ បិបាសវិនយាយ អាលយសមុគ្ឃាតាយ វដ្ដុបច្ឆេទាយ តណ្ហក្ខយាយ វិរាគាយ និរោធាយ និព្ពានាយ ធម្មោ ទេសិតោ? ននុ មយា, មោឃបុរិស, អនេកបរិយាយេន កាមានំ បហានំ អក្ខាតំ, កាមសញ្ញានំ បរិញ្ញា អក្ខាតា, កាមបិបាសានំ បដិវិនយោ អក្ខាតោ, កាមវិតក្កានំ សមុគ្ឃាតោ អក្ខាតោ, កាមបរិឡាហានំ វូបសមោ អក្ខាតោ? នេតំ, មោឃបុរិស, អប្បសន្នានំ វា បសាទាយ, បសន្នានំ វា ភិយ្យោភាវាយ។ អថ ខ្វេតំ, មោឃបុរិស, អប្បសន្នានញ្ចេវ អប្បសាទាយ, បសន្នានញ្ច ឯកច្ចានំ អញ្ញថត្តាយា’’តិ។ អថ ខោ ភគវា អាយស្មន្តំ សេយ្យសកំ អនេកបរិយាយេន វិគរហិត្វា ទុព្ភរតាយ…បេ.… ‘‘ឯវញ្ច បន, ភិក្ខវេ, ឥមំ សិក្ខាបទំ ឧទ្ទិសេយ្យាថ –
‘‘សញ្ចេតនិកា សុក្កវិស្សដ្ឋិ [វិសដ្ឋិ (សី. ស្យា.)] សង្ឃាទិសេសោ’’តិ។
ឯវញ្ចិទំ ភគវតា ភិក្ខូនំ សិក្ខាបទំ បញ្ញត្តំ ហោតិ។
២៣៥. តេន ខោ បន សមយេន ភិក្ខូ បណីតភោជនានិ ភុញ្ជិត្វា មុដ្ឋស្សតី អសម្បជានា និទ្ទំ ឱក្កមន្តិ។ តេសំ មុដ្ឋស្សតីនំ អសម្បជានានំ និទ្ទំ ឱក្កមន្តានំ សុបិនន្តេន អសុចិ មុច្ចតិ។ តេសំ កុក្កុច្ចំ អហោសិ – ‘‘ភគវតា សិក្ខាបទំ បញ្ញត្តំ – ‘សញ្ចេតនិកា សុក្កវិស្សដ្ឋិ សង្ឃាទិសេសោ’តិ។ អម្ហាកញ្ច សុបិនន្តេន អសុចិ មុច្ចតិ។ អត្ថិ ចេត្ថ ចេតនា លព្ភតិ។ កច្ចិ នុ ខោ មយំ សង្ឃាទិសេសំ អាបត្តិំ អាបន្នា’’តិ? ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ។ ‘‘អត្ថេសា, ភិក្ខវេ, ចេតនា; សា ច ខោ អព្ពោហារិកាតិ។ ឯវញ្ច បន, ភិក្ខវេ, ឥមំ សិក្ខាបទំ ឧទ្ទិសេយ្យាថ –
សុក្កន្តិ ទស សុក្កានិ – នីលំ បីតកំ លោហិតកំ ឱទាតំ តក្កវណ្ណំ ទកវណ្ណំ តេលវណ្ណំ ខីរវណ្ណំ ទធិវណ្ណំ សប្បិវណ្ណំ។
វិស្សដ្ឋីតិ ឋានតោ ចាវនា វុច្ចតិ វិស្សដ្ឋីតិ។
អញ្ញត្រ សុបិនន្តាតិ ឋបេត្វា សុបិនន្តំ។
សង្ឃាទិសេសោតិ សង្ឃោវ តស្សា អាបត្តិយា បរិវាសំ ទេតិ, មូលាយ បដិកស្សតិ, មានត្តំ ទេតិ , អព្ភេតិ; ន សម្ពហុលា, ន ឯកបុគ្គលោ។ តេន វុច្ចតិ – ‘‘សង្ឃាទិសេសោ’’តិ។ តស្សេវ អាបត្តិនិកាយស្ស នាមកម្មំ អធិវចនំ។ តេនបិ វុច្ចតិ – ‘‘សង្ឃាទិសេសោ’’តិ។
អជ្ឈត្តរូបេ មោចេតិ, ពហិទ្ធារូបេ មោចេតិ, អជ្ឈត្តពហិទ្ធារូបេ មោចេតិ, អាកាសេ កដិំ កម្បេន្តោ មោចេតិ; រាគូបត្ថម្ភេ មោចេតិ, វច្ចូបត្ថម្ភេ មោចេតិ, បស្សាវូបត្ថម្ភេ មោចេតិ, វាតូបត្ថម្ភេ មោចេតិ , ឧច្ចាលិង្គបាណកទដ្ឋូបត្ថម្ភេ មោចេតិ; អារោគ្យត្ថាយ មោចេតិ, សុខត្ថាយ មោចេតិ, ភេសជ្ជត្ថាយ មោចេតិ, ទានត្ថាយ មោចេតិ, បុញ្ញត្ថាយមោចេតិ, យញ្ញត្ថាយ មោចេតិ, សគ្គត្ថាយ មោចេតិ, ពីជត្ថាយ មោចេតិ, វីមំសត្ថាយ មោចេតិ, ទវត្ថាយ មោចេតិ; នីលំ មោចេតិ, បីតកំ មោចេតិ, លោហិតកំ មោចេតិ, ឱទាតំ មោចេតិ, តក្កវណ្ណំ មោចេតិ, ទកវណ្ណំ មោចេតិ, តេលវណ្ណំ មោចេតិ, ខីរវណ្ណំ មោចេតិ, ទធិវណ្ណំ មោចេតិ, សប្បិវណ្ណំ មោចេតិ។
ពហិទ្ធារូបេតិ ពហិទ្ធា ឧបាទិន្នេ វា អនុបាទិន្នេ វា។
អជ្ឈត្តពហិទ្ធារូបេតិ តទុភយេ។
អាកាសេ កដិំ កម្បេន្តោតិ អាកាសេ វាយមន្តស្ស អង្គជាតំ កម្មនិយំ ហោតិ។
រាគូបត្ថម្ភេតិ រាគេន បីឡិតស្ស អង្គជាតំ កម្មនិយំ ហោតិ។
វច្ចូបត្ថម្ភេតិ វច្ចេន បីឡិតស្ស អង្គជាតំ កម្មនិយំ ហោតិ។
បស្សាវូបត្ថម្ភេតិ បស្សាវេន បីឡិតស្ស អង្គជាតំ កម្មនិយំ ហោតិ។
វាតូបត្ថម្ភេតិ វាតេន បីឡិតស្ស អង្គជាតំ កម្មនិយំ ហោតិ។
ឧច្ចាលិង្គបាណកទដ្ឋូបត្ថម្ភេតិ ឧច្ចាលិង្គបាណកទដ្ឋេន អង្គជាតំ កម្មនិយំ ហោតិ។
សុខត្ថាយាតិ សុខំ វេទនំ ឧប្បាទេស្សាមិ។
ភេសជ្ជត្ថាយាតិ ភេសជ្ជំ ភវិស្សតិ។
បុញ្ញត្ថាយាតិ បុញ្ញំ ភវិស្សតិ។
យញ្ញត្ថាយាតិ យញ្ញំ យជិស្សាមិ។
សគ្គត្ថាយាតិ សគ្គំ គមិស្សាមិ។
ពីជត្ថាយាតិ ពីជំ ភវិស្សតិ។
វីមំសត្ថាយាតិ នីលំ ភវិស្សតិ, បីតកំ ភវិស្សតិ, លោហិតកំ ភវិស្សតិ, ឱទាតំ ភវិស្សតិ, តក្កវណ្ណំ ភវិស្សតិ, ទកវណ្ណំ ភវិស្សតិ, តេលវណ្ណំ ភវិស្សតិ, ខីរវណ្ណំ ភវិស្សតិ, ទធិវណ្ណំ ភវិស្សតិ, សប្បិវណ្ណំ ភវិស្សតីតិ។
ទវត្ថាយាតិ ខិឌ្ឌាធិប្បាយោ។
ពហិទ្ធារូបេ ចេតេតិ ឧបក្កមតិ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
អជ្ឈត្តពហិទ្ធារូបេ ចេតេតិ ឧបក្កមតិ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
អាកាសេ កដិំ កម្បេន្តោ ចេតេតិ ឧបក្កមតិ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
វច្ចូបត្ថម្ភេ ចេតេតិ ឧបក្កមតិ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
បស្សាវូបត្ថម្ភេ ចេតេតិ ឧបក្កមតិ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
វាតូបត្ថម្ភេ ចេតេតិ ឧបក្កមតិ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ឧច្ចាលិង្គបាណកទដ្ឋូបត្ថម្ភេ ចេតេតិ ឧបក្កមតិ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
អារោគ្យត្ថាយ ចេតេតិ ឧបក្កមតិ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
សុខត្ថាយ…បេ.… ភេសជ្ជត្ថាយ… ទានត្ថាយ… បុញ្ញត្ថាយ… យញ្ញត្ថាយ… សគ្គត្ថាយ… ពីជត្ថាយ… វីមំសត្ថាយ… ទវត្ថាយ ចេតេតិ ឧបក្កមតិ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
បីតកំ… លោហិតកំ… ឱទាតំ… តក្កវណ្ណំ… ទកវណ្ណំ… តេលវណ្ណំ… ខីរវណ្ណំ… ទធិវណ្ណំ… សប្បិវណ្ណំ ចេតេតិ ឧបក្កមតិ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
សុទ្ធិកំ និដ្ឋិតំ។
អារោគ្យត្ថញ្ច ភេសជ្ជត្ថញ្ច…បេ.… អារោគ្យត្ថញ្ច ទានត្ថញ្ច… អារោគ្យត្ថញ្ច បុញ្ញត្ថញ្ច… អារោគ្យត្ថញ្ច យញ្ញត្ថញ្ច… អារោគ្យត្ថញ្ច សគ្គត្ថញ្ច… អារោគ្យត្ថញ្ច ពីជត្ថញ្ច… អារោគ្យត្ថញ្ច វីមំសត្ថញ្ច… អារោគ្យត្ថញ្ច ទវត្ថញ្ច ចេតេតិ ឧបក្កមតិ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ឯកមូលកស្ស ខណ្ឌចក្កំ និដ្ឋិតំ។
សុខត្ថញ្ច ទានត្ថញ្ច…បេ.… សុខត្ថញ្ច បុញ្ញត្ថញ្ច… សុខត្ថញ្ច យញ្ញត្ថញ្ច… សុខត្ថញ្ច សគ្គត្ថញ្ច… សុខត្ថញ្ច ពីជត្ថញ្ច… សុខត្ថញ្ច វីមំសត្ថញ្ច… សុខត្ថញ្ច ទវត្ថញ្ច ចេតេតិ ឧបក្កមតិ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
សុខត្ថញ្ច អារោគ្យត្ថញ្ច ចេតេតិ ឧបក្កមតិ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
២៤២. ភេសជ្ជត្ថញ្ច ទានត្ថញ្ច…បេ.… ភេសជ្ជត្ថញ្ច បុញ្ញត្ថញ្ច… ភេសជ្ជត្ថញ្ច យញ្ញត្ថញ្ច… ភេសជ្ជត្ថញ្ច សគ្គត្ថញ្ច… ភេសជ្ជត្ថញ្ច ពីជត្ថញ្ច… ភេសជ្ជត្ថញ្ច វីមំសត្ថញ្ច… ភេសជ្ជត្ថញ្ច ទវត្ថញ្ច ចេតេតិ ឧបក្កមតិ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ភេសជ្ជត្ថញ្ច អារោគ្យត្ថញ្ច…បេ.… ភេសជ្ជត្ថញ្ច សុខត្ថញ្ច ចេតេតិ ឧបក្កមតិ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ទានត្ថញ្ច បុញ្ញត្ថញ្ច…បេ.… ទានត្ថញ្ច យញ្ញត្ថញ្ច… ទានត្ថញ្ច សគ្គត្ថញ្ច… ទានត្ថញ្ច ពីជត្ថញ្ច… ទានត្ថញ្ច វីមំសត្ថញ្ច… ទានត្ថញ្ច ទវត្ថញ្ច ចេតេតិ ឧបក្កមតិ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ទានត្ថញ្ច អារោគ្យត្ថញ្ច…បេ.… ទានត្ថញ្ច សុខត្ថញ្ច… ទានត្ថញ្ច ភេសជ្ជត្ថញ្ច ចេតេតិ ឧបក្កមតិ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
បុញ្ញត្ថញ្ច យញ្ញត្ថញ្ច…បេ.… បុញ្ញត្ថញ្ច សគ្គត្ថញ្ច… បុញ្ញត្ថញ្ច ពីជត្ថញ្ច… បុញ្ញត្ថញ្ច វីមំសត្ថញ្ច… បុញ្ញត្ថញ្ច ទវត្ថញ្ច ចេតេតិ ឧបក្កមតិ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
បុញ្ញត្ថញ្ច អារោគ្យត្ថញ្ច…បេ.… បុញ្ញត្ថញ្ច សុខត្ថញ្ច… បុញ្ញត្ថញ្ច ភេសជ្ជត្ថញ្ច… បុញ្ញត្ថញ្ច ទានត្ថញ្ច ចេតេតិ ឧបក្កមតិ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
យញ្ញត្ថញ្ច សគ្គត្ថញ្ច…បេ.… យញ្ញត្ថញ្ច ពីជត្ថញ្ច… យញ្ញត្ថញ្ច វីមំសត្ថញ្ច … យញ្ញត្ថញ្ច ទវត្ថញ្ច ចេតេតិ ឧបក្កមតិ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
យញ្ញត្ថញ្ច អារោគ្យត្ថញ្ច…បេ.… យញ្ញត្ថញ្ច សុខត្ថញ្ច… យញ្ញត្ថញ្ច ភេសជ្ជត្ថញ្ច… យញ្ញត្ថញ្ច ទានត្ថញ្ច… យញ្ញត្ថញ្ច បុញ្ញត្ថញ្ច ចេតេតិ ឧបក្កមតិ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
សគ្គត្ថញ្ច ពីជត្ថញ្ច…បេ.… សគ្គត្ថញ្ច វីមំសត្ថញ្ច… សគ្គត្ថញ្ច ទវត្ថញ្ច ចេតេតិ ឧបក្កមតិ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
សគ្គត្ថញ្ច អារោគ្យត្ថញ្ច…បេ.… សគ្គត្ថញ្ច សុខត្ថញ្ច… សគ្គត្ថញ្ច ភេសជ្ជត្ថញ្ច… សគ្គត្ថញ្ច ទានត្ថញ្ច… សគ្គត្ថញ្ច បុញ្ញត្ថញ្ច… សគ្គត្ថញ្ច យញ្ញត្ថញ្ច ចេតេតិ ឧបក្កមតិ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ពីជត្ថញ្ច វីមំសត្ថញ្ច…បេ.… ពីជត្ថញ្ច ទវត្ថញ្ច ចេតេតិ ឧបក្កមតិ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ពីជត្ថញ្ច អារោគ្យត្ថញ្ច…បេ.… ពីជត្ថញ្ច សុខត្ថញ្ច… ពីជត្ថញ្ច ភេសជ្ជត្ថញ្ច… ពីជត្ថញ្ច ទានត្ថញ្ច… ពីជត្ថញ្ច បុញ្ញត្ថញ្ច… ពីជត្ថញ្ច យញ្ញត្ថញ្ច… ពីជត្ថញ្ច សគ្គត្ថញ្ច ចេតេតិ ឧបក្កមតិ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
វីមំសត្ថញ្ច ទវត្ថញ្ច ចេតេតិ ឧបក្កមតិ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
វីមំសត្ថញ្ច អារោគ្យត្ថញ្ច…បេ.… វីមំសត្ថញ្ច សុខត្ថញ្ច… វីមំសត្ថញ្ច ភេសជ្ជត្ថញ្ច… វីមំសត្ថញ្ច ទានត្ថញ្ច… វីមំសត្ថញ្ច បុញ្ញត្ថញ្ច… វីមំសត្ថញ្ច យញ្ញត្ថញ្ច… វីមំសត្ថញ្ច សគ្គត្ថញ្ច… វីមំសត្ថញ្ច ពីជត្ថញ្ច ចេតេតិ ឧបក្កមតិ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ទវត្ថញ្ច អារោគ្យត្ថញ្ច…បេ.… ទវត្ថញ្ច សុខត្ថញ្ច… ទវត្ថញ្ច ភេសជ្ជត្ថញ្ច… ទវត្ថញ្ច ទានត្ថញ្ច… ទវត្ថញ្ច បុញ្ញត្ថញ្ច… ទវត្ថញ្ច យញ្ញត្ថញ្ច… ទវត្ថញ្ច សគ្គត្ថញ្ច… ទវត្ថញ្ច ពីជត្ថញ្ច… ទវត្ថញ្ច វីមំសត្ថញ្ច ចេតេតិ ឧបក្កមតិ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ឯកមូលកស្ស ពទ្ធចក្កំ និដ្ឋិតំ។
អារោគ្យត្ថញ្ច សុខត្ថញ្ច ភេសជ្ជត្ថញ្ច ចេតេតិ ឧបក្កមតិ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស…បេ.… អារោគ្យត្ថញ្ច សុខត្ថញ្ច ទវត្ថញ្ច ចេតេតិ ឧបក្កមតិ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ទុមូលកស្ស ខណ្ឌចក្កំ។
សុខត្ថញ្ច ភេសជ្ជត្ថញ្ច ទានត្ថញ្ច ចេតេតិ ឧបក្កមតិ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស…បេ.… សុខត្ថញ្ច ភេសជ្ជត្ថញ្ច ទវត្ថញ្ច…បេ.… សុខត្ថញ្ច ភេសជ្ជត្ថញ្ច អារោគ្យត្ថញ្ច ចេតេតិ ឧបក្កមតិ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ទុមូលកស្ស ពទ្ធចក្កំ សំខិត្តំ។
វីមំសត្ថញ្ច ទវត្ថញ្ច អារោគ្យត្ថញ្ច ចេតេតិ ឧបក្កមតិ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។ វីមំសត្ថញ្ច ទវត្ថញ្ច ពីជត្ថញ្ច ចេតេតិ ឧបក្កមតិ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ទុមូលកំ និដ្ឋិតំ។
តិមូលកម្បិ ចតុមូលកម្បិ បញ្ចមូលកម្បិ ឆមូលកម្បិ សត្តមូលកម្បិ អដ្ឋមូលកម្បិ នវមូលកម្បិ ឯវមេវ វិត្ថារេតព្ពំ។
ឥទំ សព្ពមូលកំ។
២៤៣. អារោគ្យត្ថញ្ច សុខត្ថញ្ច ភេសជ្ជត្ថញ្ច ទានត្ថញ្ច បុញ្ញត្ថញ្ច យញ្ញត្ថញ្ច សគ្គត្ថញ្ច ពីជត្ថញ្ច វីមំសត្ថញ្ច ទវត្ថញ្ច ចេតេតិ ឧបក្កមតិ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
សព្ពមូលកំ និដ្ឋិតំ។
នីលញ្ច លោហិតកញ្ច…បេ.… នីលញ្ច ឱទាតញ្ច… នីលញ្ច តក្កវណ្ណញ្ច… នីលញ្ច ទកវណ្ណញ្ច… នីលញ្ច តេលវណ្ណញ្ច… នីលញ្ច ខីរវណ្ណញ្ច… នីលញ្ច ទធិវណ្ណញ្ច… នីលញ្ច សប្បិវណ្ណញ្ច ចេតេតិ ឧបក្កមតិ មុច្ចត្តិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ឯកមូលកស្ស ខណ្ឌចក្កំ និដ្ឋិតំ។
បីតកញ្ច ឱទាតញ្ច…បេ.… បីតកញ្ច តក្កវណ្ណញ្ច… បីតកញ្ច ទកវណ្ណញ្ច… បីតកញ្ច តេលវណ្ណញ្ច… បីតកញ្ច ខីរវណ្ណញ្ច… បីតកញ្ច ទធិវណ្ណញ្ច… បីតកញ្ច សប្បិវណ្ណញ្ច ចេតេតិ ឧបក្កមតិ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ឯកមូលកស្ស ពទ្ធចក្កំ។
លោហិតកញ្ច តក្កវណ្ណញ្ច…បេ.… លោហិតកញ្ច ទកវណ្ណញ្ច… លោហិតកញ្ច តេលវណ្ណញ្ច… លោហិតកញ្ច ខីរវណ្ណញ្ច… លោហិតកញ្ច ទធិវណ្ណញ្ច… លោហិតកញ្ច សប្បិវណ្ណញ្ច ចេតេតិ ឧបក្កមតិ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
លោហិតកញ្ច នីលញ្ច…បេ.… លោហិតកញ្ច បីតកញ្ច ចេតេតិ ឧបក្កមតិ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ឱទាតញ្ច តក្កវណ្ណញ្ច…បេ.… ឱទាតញ្ច ទកវណ្ណញ្ច… ឱទាតញ្ច តេលវណ្ណញ្ច… ឱទាតញ្ច ខីរវណ្ណញ្ច… ឱទាតញ្ច ទធិវណ្ណញ្ច… ឱទាតញ្ច សប្បិវណ្ណញ្ច ចេតេតិ ឧបក្កមតិ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ឱទាតញ្ច នីលញ្ច…បេ.… ឱទាតញ្ច បីតកញ្ច… ឱទាតញ្ច លោហិតកញ្ច ចេតេតិ ឧបក្កមតិ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
តក្កវណ្ណញ្ច ទកវណ្ណញ្ច…បេ.… តក្កវណ្ណញ្ច តេលវណ្ណញ្ច… តក្កវណ្ណញ្ច ខីរវណ្ណញ្ច… តក្កវណ្ណញ្ច ទធិវណ្ណញ្ច… តក្កវណ្ណញ្ច សប្បិវណ្ណញ្ច ចេតេតិ ឧបក្កមតិ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
តក្កវណ្ណញ្ច នីលញ្ច…បេ.… តក្កវណ្ណញ្ច បីតកញ្ច… តក្កវណ្ណញ្ច លោហិតកញ្ច… តក្កវណ្ណញ្ច ឱទាតញ្ច ចេតេតិ ឧបក្កមតិ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ទកវណ្ណញ្ច តេលវណ្ណញ្ច…បេ.… ទកវណ្ណញ្ច ខីរវណ្ណញ្ច… ទកវណ្ណញ្ច ទធិវណ្ណញ្ច… ទកវណ្ណញ្ច សប្បិវណ្ណញ្ច ចេតេតិ ឧបក្កមតិ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ទកវណ្ណញ្ច នីលញ្ច…បេ.… ទកវណ្ណញ្ច បីតកញ្ច… ទកវណ្ណញ្ច លោហិតកញ្ច… ទកវណ្ណញ្ច ឱទាតញ្ច… ទកវណ្ណញ្ច តក្កវណ្ណញ្ច ចេតេតិ ឧបក្កមតិ មុច្ចតិ , អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
តេលវណ្ណញ្ច ខីរវណ្ណញ្ច…បេ.… តេលវណ្ណញ្ច ទធិវណ្ណញ្ច… តេលវណ្ណញ្ច សប្បិវណ្ណញ្ច ចេតេតិ ឧបក្កមតិ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
តេលវណ្ណញ្ច នីលញ្ច…បេ.… តេលវណ្ណញ្ច បីតកញ្ច… តេលវណ្ណញ្ច លោហិតកញ្ច… តេលវណ្ណញ្ច ឱទាតញ្ច… តេលវណ្ណញ្ច តក្កវណ្ណញ្ច… តេលវណ្ណញ្ច ទកវណ្ណញ្ច ចេតេតិ ឧបក្កមតិ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ខីរវណ្ណញ្ច នីលញ្ច…បេ.… ខីរវណ្ណញ្ច បីតកញ្ច… ខីរវណ្ណញ្ច លោហិតកញ្ច… ខីរវណ្ណញ្ច ឱទាតញ្ច… ខីរវណ្ណញ្ច តក្កវណ្ណញ្ច… ខីរវណ្ណញ្ច ទកវណ្ណញ្ច… ខីរវណ្ណញ្ច តេលវណ្ណញ្ច ចេតេតិ ឧបក្កមតិ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ទធិវណ្ណញ្ច សប្បិវណ្ណញ្ច ចេតេតិ ឧបក្កមតិ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ទធិវណ្ណញ្ច នីលញ្ច…បេ.… ទធិវណ្ណញ្ច បីតកញ្ច… ទធិវណ្ណញ្ច លោហិតកញ្ច… ទធិវណ្ណញ្ច ឱទាតញ្ច… ទធិវណ្ណញ្ច តក្កវណ្ណញ្ច… ទធិវណ្ណញ្ច ទកវណ្ណញ្ច… ទធិវណ្ណញ្ច តេលវណ្ណញ្ច… ទធិវណ្ណញ្ច ខីរវណ្ណញ្ច ចេតេតិ ឧបក្កមតិ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
សប្បិវណ្ណញ្ច នីលញ្ច ចេតេតិ ឧបក្កមតិ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
សប្បិវណ្ណញ្ច បីតកញ្ច…បេ.… សប្បិវណ្ណញ្ច លោហិតកញ្ច… សប្បិវណ្ណញ្ច ឱទាតញ្ច… សប្បិវណ្ណញ្ច តក្កវណ្ណញ្ច… សប្បិវណ្ណញ្ច ទកវណ្ណញ្ច… សប្បិវណ្ណញ្ច តេលវណ្ណញ្ច… សប្បិវណ្ណញ្ច ខីរវណ្ណញ្ច … សប្បិវណ្ណញ្ច ទធិវណ្ណញ្ច ចេតេតិ ឧបក្កមតិ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ឯកមូលកស្ស ពទ្ធចក្កំ និដ្ឋិតំ។
នីលញ្ច បីតកញ្ច លោហិតកញ្ច ចេតេតិ ឧបក្កមតិ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស…បេ.… នីលញ្ច បីតកញ្ច សប្បិវណ្ណញ្ច ចេតេតិ ឧបក្កមតិ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ទុមូលកស្ស ខណ្ឌចក្កំ។
បីតកញ្ច លោហិតកញ្ច ឱទាតញ្ច ចេតេតិ ឧបក្កមតិ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស…បេ.… បីតកញ្ច លោហិតកញ្ច សប្បិវណ្ណញ្ច…បេ.… បីតកញ្ច លោហិតកញ្ច នីលញ្ច ចេតេតិ ឧបក្កមតិ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ទុមូលកស្ស ពទ្ធចក្កំ សំខិត្តំ។
ទធិវណ្ណញ្ច សប្បិវណ្ណញ្ច នីលញ្ច ចេតេតិ ឧបក្កមតិ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស…បេ.… ទធិវណ្ណញ្ច សប្បិវណ្ណញ្ច ខីរវណ្ណញ្ច ចេតេតិ ឧបក្កមតិ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ទុមូលកំ និដ្ឋិតំ។
តិមូលកម្បិ ចតុមូលកម្បិ បញ្ចមូលកម្បិ ឆមូលកម្បិ សត្តមូលកម្បិ អដ្ឋមូលកម្បិ នវមូលកម្បិ ឯវមេវ វិត្ថារេតព្ពំ។
ឥទំ សព្ពមូលកំ។
២៤៧. នីលញ្ច បីតកញ្ច លោហិតកញ្ច ឱទាតញ្ច តក្កវណ្ណញ្ច ទកវណ្ណញ្ច តេលវណ្ណញ្ច ខីរវណ្ណញ្ច ទធិវណ្ណញ្ច សប្បិវណ្ណញ្ច ចេតេតិ ឧបក្កមតិ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
សព្ពមូលកំ និដ្ឋិតំ។
អារោគ្យត្ថញ្ច សុខត្ថញ្ច នីលញ្ច បីតកញ្ច ចេតេតិ ឧបក្កមតិ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
អារោគ្យត្ថញ្ច សុខត្ថញ្ច ភេសជ្ជត្ថញ្ច នីលញ្ច បីតកញ្ច លោហិតកញ្ច ចេតេតិ ឧបក្កមតិ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
អារោគ្យត្ថញ្ច សុខត្ថញ្ច ភេសជ្ជត្ថញ្ច ទានត្ថញ្ច បុញ្ញត្ថញ្ច យញ្ញត្ថញ្ច សគ្គត្ថញ្ច ពីជត្ថញ្ច វីមំសត្ថញ្ច ទវត្ថញ្ច នីលញ្ច បីតកញ្ច លោហិតកញ្ច ឱទាតញ្ច តក្កវណ្ណញ្ច ទកវណ្ណញ្ច តេលវណ្ណញ្ច ខីរវណ្ណញ្ច ទធិវណ្ណញ្ច សប្បិវណ្ណញ្ច ចេតេតិ ឧបក្កមតិ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
មិស្សកចក្កំ និដ្ឋិតំ។
នីលំ មោចេស្សាមីតិ ចេតេតិ ឧបក្កមតិ លោហិតកំ…បេ.… ឱទាតំ … តក្កវណ្ណំ… ទកវណ្ណំ… តេលវណ្ណំ… ខីរវណ្ណំ… ទធិវណ្ណំ… សប្បិវណ្ណំ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ខណ្ឌចក្កំ និដ្ឋិតំ។
បីតកំ មោចេស្សាមីតិ ចេតេតិ ឧបក្កមតិ ឱទាតំ…បេ.… តក្កវណ្ណំ… ទកវណ្ណំ… តេលវណ្ណំ… ខីរវណ្ណំ… ទធិវណ្ណំ… សប្បិវណ្ណំ… នីលំ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ពទ្ធចក្កមូលំ សំខិត្តំ។
សប្បិវណ្ណំ មោចេស្សាមីតិ ចេតេតិ ឧបក្កមតិ បីតកំ…បេ.… លោហិតកំ… ឱទាតំ … តក្កវណ្ណំ… ទកវណ្ណំ… តេលវណ្ណំ… ខីរវណ្ណំ… ទធិវណ្ណំ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
កុច្ឆិចក្កំ និដ្ឋិតំ។
លោហិតកំ…បេ.… ឱទាតំ… តក្កវណ្ណំ… ទកវណ្ណំ… តេលវណ្ណំ… ខីរវណ្ណំ… ទធិវណ្ណំ… សប្បិវណ្ណំ មោចេស្សាមីតិ ចេតេតិ ឧបក្កមតិ នីលំ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
បិដ្ឋិចក្កស្ស បឋមំ គមនំ និដ្ឋិតំ។
ឱទាតំ…បេ.… តក្កវណ្ណំ… ទកវណ្ណំ… តេលវណ្ណំ… ខីរវណ្ណំ
បិដ្ឋិចក្កស្ស ទុតិយំ គមនំ និដ្ឋិតំ។
តក្កវណ្ណំ…បេ.… ទកវណ្ណំ… តេលវណ្ណំ… ខីរវណ្ណំ… ទធិវណ្ណំ…
បិដ្ឋិចក្កស្ស តតិយំ គមនំ និដ្ឋិតំ។
ទកវណ្ណំ…បេ.… តេលវណ្ណំ… ខីរវណ្ណំ… ទធិវណ្ណំ… សប្បិវណ្ណំ… នីលំ… បីតកំ… លោហិតកំ មោចេស្សាមីតិ ចេតេតិ ឧបក្កមតិ ឱទាតំ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
បិដ្ឋិចក្កស្ស ចតុត្ថំ គមនំ និដ្ឋិតំ។
បីតកំ… លោហិតកំ… ឱទាតំ មោចេស្សាមីតិ ចេតេតិ ឧបក្កមតិ តក្កវណ្ណំ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
បិដ្ឋិចក្កស្ស បញ្ចមំ គមនំ និដ្ឋិតំ។
ឱទាតំ… តក្កវណ្ណំ មោចេស្សាមីតិ ចេតេតិ ឧបក្កមតិ ទកវណ្ណំ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
បិដ្ឋិចក្កស្ស ឆដ្ឋំ គមនំ និដ្ឋិតំ។
ទធិវណ្ណំ…បេ.… សប្បិវណ្ណំ… នីលំ… បីតកំ… លោហិតកំ… ឱទាតំ… តក្កវណ្ណំ… ទកវណ្ណំ មោចេស្សាមីតិ ចេតេតិ ឧបក្កមតិ តេលវណ្ណំ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
បិដ្ឋិចក្កស្ស សត្តមំ គមនំ និដ្ឋិតំ។
សប្បិវណ្ណំ…បេ.… នីលំ… បីតកំ… លោហិតកំ… ឱទាតំ… តក្កវណ្ណំ… ទកវណ្ណំ… តេលវណ្ណំ មោចេស្សាមីតិ ចេតេតិ ឧបក្កមតិ ខីរវណ្ណំ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
បិដ្ឋិចក្កស្ស អដ្ឋមំ គមនំ និដ្ឋិតំ។
នីលំ…បេ.… បីតកំ… លោហិតកំ… ឱទាតំ… តក្កវណ្ណំ… ទកវណ្ណំ… តេលវណ្ណំ… ខីរវណ្ណំ មោចេស្សាមីតិ ចេតេតិ ឧបក្កមតិ ទធិវណ្ណំ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
បិដ្ឋិចក្កស្ស នវមំ គមនំ និដ្ឋិតំ។
បីតកំ …បេ.… លោហិតកំ… ឱទាតំ… តក្កវណ្ណំ… ទកវណ្ណំ … តេលវណ្ណំ… ខីរវណ្ណំ… ទធិវណ្ណំ មោចេស្សាមីតិ ចេតេតិ ឧបក្កមតិ សប្បិវណ្ណំ មុច្ចតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
បិដ្ឋិចក្កស្ស ទសមំ គមនំ និដ្ឋិតំ។
បិដ្ឋិចក្កំ និដ្ឋិតំ។
ចេតេតិ ឧបក្កមតិ ន មុច្ចតិ, អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្ស។
ចេតេតិ ន ឧបក្កមតិ មុច្ចតិ, អនាបត្តិ។
ចេតេតិ ន ឧបក្កមតិ ន មុច្ចតិ, អនាបត្តិ។
ន ចេតេតិ ឧបក្កមតិ មុច្ចតិ, អនាបត្តិ។
ន ចេតេតិ ឧបក្កមតិ ន មុច្ចតិ, អនាបត្តិ។
ន ចេតេតិ ន ឧបក្កមតិ មុច្ចតិ, អនាបត្តិ។
ន ចេតេតិ ន ឧបក្កមតិ ន មុច្ចតិ, អនាបត្តិ។
អនាបត្តិ សុបិនន្តេន, នមោចនាធិប្បាយស្ស, ឧម្មត្តកស្ស, ខិត្តចិត្តស្ស, វេទនាដ្ដស្ស, អាទិកម្មិកស្សាតិ។
វិនីតវត្ថុឧទ្ទានគាថា
ភេសជ្ជំ កណ្ឌុវំ មគ្គោ, វត្ថិ ជន្តាឃរុបក្កមោ [ជន្តគ្គុបក្កមោ (សី.), ជន្តាឃរំ ឩរុ (ស្យា.)]។
សាមណេរោ ច សុត្តោ ច, ឩរុ មុដ្ឋិនា បីឡយិ;
អាកាសេ ថម្ភំ និជ្ឈាយិ, ឆិទ្ទំ កដ្ឋេន ឃដ្ដយិ។
វាលិកា កទ្ទមុស្សេកោ [កទ្ទមោសេកោ (?)], សយនង្គុដ្ឋកេន ចាតិ។
វិនីតវត្ថុ
២៦៣. តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរស្ស ភិក្ខុនោ សុបិនន្តេន អសុចិ មុច្ចិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ – ‘‘ភគវតា សិក្ខាបទំ បញ្ញត្តំ, កច្ចិ នុ ខោ អហំ សង្ឃាទិសេសំ អាបត្តិំ អាបន្នោ’’តិ? ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសិ។ ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, សុបិនន្តេនា’’តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរស្ស ភិក្ខុនោ ឧច្ចារំ ករោន្តស្ស អសុចិ មុច្ចិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘កិំចិត្តោ ត្វំ, ភិក្ខូ’’តិ? ‘‘នាហំ, ភគវា, មោចនាធិប្បាយោ’’តិ។ ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, នមោចនាធិប្បាយស្សា’’តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរស្ស ភិក្ខុនោ បស្សាវំ ករោន្តស្ស អសុចិ មុច្ចិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, នមោចនាធិប្បាយស្សា’’តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរស្ស ភិក្ខុនោ កាមវិតក្កំ វិតក្កេន្តស្ស អសុចិ មុច្ចិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, វិតក្កេន្តស្សា’’តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរស្ស ភិក្ខុនោ ឧណ្ហោទកេន ន្ហាយន្តស្ស អសុចិ មុច្ចិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘កិំចិត្តោ ត្វំ, ភិក្ខូ’’តិ? ‘‘នាហំ, ភគវា, មោចនាធិប្បាយោ’’តិ។ ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, នមោចនាធិប្បាយស្សា’’តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរស្ស ភិក្ខុនោ មោចនាធិប្បាយស្ស ឧណ្ហោទកេន ន្ហាយន្តស្ស អសុចិ មុច្ចិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អាបត្តិំ ត្វំ, ភិក្ខុ, អាបន្នោ សង្ឃាទិសេស’’ន្តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរស្ស ភិក្ខុនោ មោចនាធិប្បាយស្ស ឧណ្ហោទកេន ន្ហាយន្តស្ស អសុចិ ន មុច្ចិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, សង្ឃាទិសេសស្ស; អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្សា’’តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរស្ស ភិក្ខុនោ អង្គជាតេ វណោ ហោតិ។ ភេសជ្ជេន [តស្ស ភេសជ្ជេន (?)]អាលិម្បេន្តស្ស អសុចិ មុច្ចិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, នមោចនាធិប្បាយស្សា’’តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរស្ស ភិក្ខុនោ អង្គជាតេ វណោ ហោតិ។ មោចនាធិប្បាយស្ស [តស្ស មោចនាមិប្បាយស្ស (ស្យា.)] ភេសជ្ជេន អាលិម្បេន្តស្ស អសុចិ មុច្ចិ…បេ.… អសុចិ ន មុច្ចិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, សង្ឃាទិសេសស្ស; អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្សា’’តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរស្ស ភិក្ខុនោ អណ្ឌំ កណ្ឌុវន្តស្ស អសុចិ មុច្ចិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អនាបត្តិ , ភិក្ខុ, នមោចនាធិប្បាយស្សា’’តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរស្ស ភិក្ខុនោ មោចនាធិប្បាយស្ស អណ្ឌំ កណ្ឌុវន្តស្ស [កណ្ឌូវន្តស្ស (សី.)] អសុចិ មុច្ចិ…បេ.… អសុចិ ន មុច្ចិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, សង្ឃាទិសេសស្ស; អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្សា’’តិ។
២៦៤. តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរស្ស ភិក្ខុនោ មគ្គំ គច្ឆន្តស្ស អសុចិ មុច្ចិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, នមោចនាធិប្បាយស្សា’’តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរស្ស ភិក្ខុនោ មោចនាធិប្បាយស្ស មគ្គំ គច្ឆន្តស្ស អសុចិ មុច្ចិ…បេ.… អសុចិ ន មុច្ចិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, សង្ឃាទិសេសស្ស; អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្សា’’តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរស្ស ភិក្ខុនោ វត្ថិំ គហេត្វា បស្សាវំ ករោន្តស្ស អសុចិ មុច្ចិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, នមោចនាធិប្បាយស្សា’’តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរស្ស ភិក្ខុនោ មោចនាធិប្បាយស្ស វត្ថិំ គហេត្វា បស្សាវំ ករោន្តស្ស អសុចិ មុច្ចិ…បេ.… អសុចិ ន មុច្ចិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, សង្ឃាទិសេសស្ស; អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្សា’’តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរស្ស ភិក្ខុនោ ជន្តាឃរេ ឧទរវដ្ដិំ តាបេន្តស្ស អសុចិ មុច្ចិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, នមោចនាធិប្បាយស្សា’’តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរស្ស ភិក្ខុនោ មោចនាធិប្បាយស្ស ជន្តាឃរេ ឧទរវដ្ដិំ តាបេន្តស្ស អសុចិ មុច្ចិ…បេ.… អសុចិ ន មុច្ចិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, សង្ឃាទិសេសស្ស; អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្សា’’តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរស្ស ភិក្ខុនោ ជន្តាឃរេ ឧបជ្ឈាយស្ស បិដ្ឋិបរិកម្មំ ករោន្តស្ស អសុចិ មុច្ចិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, នមោចនាធិប្បាយស្សា’’តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរស្ស ភិក្ខុនោ មោចនាធិប្បាយស្ស ជន្តាឃរេ ឧបជ្ឈាយស្ស បិដ្ឋិបរិកម្មំ ករោន្តស្ស អសុចិ មុច្ចិ…បេ.… អសុចិ ន មុច្ចិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, សង្ឃាទិសេសស្ស; អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្សា’’តិ។
២៦៥. តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរស្ស ភិក្ខុនោ ឩរុំ ឃដ្ដាបេន្តស្ស អសុចិ មុច្ចិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, នមោចនាធិប្បាយស្សា’’តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរស្ស ភិក្ខុនោ មោចនាធិប្បាយស្ស ឩរុំ ឃដ្ដាបេន្តស្ស អសុចិ មុច្ចិ…បេ.… អសុចិ ន មុច្ចិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, សង្ឃាទិសេសស្ស; អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្សា’’តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរោ ភិក្ខុ មោចនាធិប្បាយោ អញ្ញតរំ សាមណេរំ ឯតទវោច – ‘‘ឯហិ មេ ត្វំ, អាវុសោ សាមណេរ, អង្គជាតំ គណ្ហាហី’’តិ។ សោ តស្ស អង្គជាតំ អគ្គហេសិ។ តស្សេវ អសុចិ មុច្ចិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អាបត្តិំ ត្វំ, ភិក្ខុ, អាបន្នោ សង្ឃាទិសេស’’ន្តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរោ ភិក្ខុ សុត្តស្ស សាមណេរស្ស អង្គជាតំ អគ្គហេសិ។ តស្សេវ អសុចិ មុច្ចិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ …បេ.… ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, សង្ឃាទិសេសស្ស; អាបត្តិ ទុក្កដស្សា’’តិ។
២៦៦. តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរស្ស ភិក្ខុនោ មោចនាធិប្បាយស្ស ឩរូហិ អង្គជាតំ បីឡេន្តស្ស អសុចិ មុច្ចិ…បេ.… អសុចិ ន មុច្ចិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, សង្ឃាទិសេសស្ស; អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្សា’’តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរស្ស ភិក្ខុនោ មោចនាធិប្បាយស្ស មុដ្ឋិនា អង្គជាតំ បីឡេន្តស្ស អសុចិ មុច្ចិ…បេ.… អសុចិ ន មុច្ចិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, សង្ឃាទិសេសស្ស; អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្សា’’តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរស្ស ភិក្ខុនោ មោចនាធិប្បាយស្ស អាកាសេ កដិំ កម្បេន្តស្ស អសុចិ មុច្ចិ…បេ.… អសុចិ ន មុច្ចិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, សង្ឃាទិសេសស្ស; អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្សា’’តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរស្ស ភិក្ខុនោ កាយំ ថម្ភេន្តស្ស អសុចិ មុច្ចិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, នមោចនាធិប្បាយស្សា’’តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរស្ស ភិក្ខុនោ មោចនាធិប្បាយស្ស កាយំ ថម្ភេន្តស្ស អសុចិ មុច្ចិ…បេ.… អសុចិ ន មុច្ចិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, សង្ឃាទិសេសស្ស; អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្សា’’តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរោ ភិក្ខុ សារត្តោ មាតុគាមស្ស អង្គជាតំ ឧបនិជ្ឈាយិ។ តស្ស អសុចិ មុច្ចិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, សង្ឃាទិសេសស្ស។ ន ច, ភិក្ខវេ, សារត្តេន មាតុគាមស្ស អង្គជាតំ ឧបនិជ្ឈាយិតព្ពំ។ យោ ឧបនិជ្ឈាយេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្សា’’តិ។
២៦៧. តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរស្ស ភិក្ខុនោ មោចនាធិប្បាយស្ស តាឡច្ឆិទ្ទំ អង្គជាតំ បវេសេន្តស្ស អសុចិ មុច្ចិ…បេ.… អសុចិ ន មុច្ចិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, សង្ឃាទិសេសស្ស; អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្សា’’តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរស្ស ភិក្ខុនោ មោចនាធិប្បាយស្ស កដ្ឋេន អង្គជាតំ ឃដ្ដេន្តស្ស អសុចិ មុច្ចិ…បេ.… អសុចិ ន មុច្ចិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, សង្ឃាទិសេសស្ស ; អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្សា’’តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរស្ស ភិក្ខុនោ បដិសោតេ ន្ហាយន្តស្ស អសុចិ មុច្ចិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, នមោចនាធិប្បាយស្សា’’តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរស្ស ភិក្ខុនោ មោចនាធិប្បាយស្ស បដិសោតេ ន្ហាយន្តស្ស អសុចិ មុច្ចិ…បេ.… អសុចិ ន មុច្ចិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, សង្ឃាទិសេសស្ស; អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្សា’’តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរស្ស ភិក្ខុនោ ឧទញ្ជលំ កីឡន្តស្ស អសុចិ មុច្ចិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, នមោចនាធិប្បាយស្សា’’តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរស្ស ភិក្ខុនោ មោចនាធិប្បាយស្ស ឧទញ្ជលំ កីឡន្តស្ស អសុចិ មុច្ចិ…បេ.… អសុចិ ន មុច្ចិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, សង្ឃាទិសេសស្ស; អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្សា’’តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរស្ស ភិក្ខុនោ ឧទកេ ធាវន្តស្ស អសុចិ មុច្ចិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, នមោចនាធិប្បាយស្សា’’តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរស្ស ភិក្ខុនោ មោចនាធិប្បាយស្ស ឧទកេ ធាវន្តស្ស អសុចិ មុច្ចិ…បេ.… អសុចិ ន មុច្ចិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, សង្ឃាទិសេសស្ស; អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្សា’’តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរស្ស ភិក្ខុនោ បុប្ផាវលិយំ [បុប្ផាវឡិយំ (ស្យា. ក.)] កីឡន្តស្ស អសុចិ មុច្ចិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, នមោចនាធិប្បាយស្សា’’តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរស្ស ភិក្ខុនោ មោចនាធិប្បាយស្ស បុប្ផាវលិយំ កីឡន្តស្ស អសុចិ មុច្ចិ…បេ.… អសុចិ ន មុច្ចិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, សង្ឃាទិសេសស្ស; អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្សា’’តិ។
២៦៨. តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរស្ស ភិក្ខុនោ បោក្ខរវនេ ធាវន្តស្ស អសុចិ មុច្ចិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, នមោចនាធិប្បាយស្សា’’តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរស្ស ភិក្ខុនោ មោចនាធិប្បាយស្ស បោក្ខរវនេ ធាវន្តស្ស អសុចិ មុច្ចិ…បេ.… អសុចិ ន មុច្ចិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, សង្ឃាទិសេសស្ស; អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្សា’’តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរស្ស ភិក្ខុនោ មោចនាធិប្បាយស្ស វាលិកំ អង្គជាតំ បវេសេន្តស្ស អសុចិ មុច្ចិ…បេ.… អសុចិ ន មុច្ចិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, សង្ឃាទិសេសស្ស; អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្សា’’តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរស្ស ភិក្ខុនោ មោចនាធិប្បាយស្ស កទ្ទមំ អង្គជាតំ បវេសេន្តស្ស អសុចិ មុច្ចិ…បេ.… អសុចិ ន មុច្ចិ ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, សង្ឃាទិសេសស្ស; អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្សា’’តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរស្ស ភិក្ខុនោ ឧទកេន អង្គជាតំ ឱសិញ្ចន្តស្ស អសុចិ មុច្ចិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, នមោចនាធិប្បាយស្សា’’តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរស្ស ភិក្ខុនោ មោចនាធិប្បាយស្ស ឧទកេន អង្គជាតំ ឱសិញ្ចន្តស្ស អសុចិ មុច្ចិ…បេ.… អសុចិ ន មុច្ចិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, សង្ឃាទិសេសស្ស; អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្សា’’តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរស្ស ភិក្ខុនោ មោចនាធិប្បាយស្ស សយនេ អង្គជាតំ ឃដ្ដេន្តស្ស អសុចិ មុច្ចិ…បេ.… អសុចិ ន មុច្ចិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, សង្ឃាទិសេសស្ស; អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្សា’’តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរស្ស ភិក្ខុនោ មោចនាធិប្បាយស្ស អង្គុដ្ឋេន អង្គជាតំ ឃដ្ដេន្តស្ស អសុចិ មុច្ចិ…បេ.… អសុចិ ន មុច្ចិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ – ‘‘ភគវតា សិក្ខាបទំ បញ្ញត្តំ, កច្ចិ នុ ខោ អហំ សង្ឃាទិសេសំ អាបត្តិំ អាបន្នោ’’តិ? ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសិ។ ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, សង្ឃាទិសេសស្ស; អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្សា’’តិ។
សុក្កវិស្សដ្ឋិសិក្ខាបទំ និដ្ឋិតំ បឋមំ។
២. កាយសំសគ្គសិក្ខាបទំ
២៦៩. តេន សមយេន ពុទ្ធោ ភគវា សាវត្ថិយំ វិហរតិ ជេតវនេ អនាថបិណ្ឌិកស្ស អារាមេ។ តេន ខោ បន សមយេន អាយស្មា ឧទាយី អរញ្ញេ វិហរតិ។ តស្សាយស្មតោ វិហារោ អភិរូបោ ហោតិ ទស្សនីយោ បាសាទិកោ, មជ្ឈេគព្ភោ, សមន្តាបរិយាគារោ, សុបញ្ញត្តំ មញ្ចបីឋំ ភិសិពិម្ពោហនំ, បានីយំ បរិភោជនីយំ សុបដ្ឋិតំ, បរិវេណំ សុសម្មដ្ឋំ។ ពហូ មនុស្សា អាយស្មតោ ឧទាយិស្ស វិហារបេក្ខកា អាគច្ឆន្តិ។ អញ្ញតរោបិ ព្រាហ្មណោ សបជាបតិកោ យេនាយស្មា ឧទាយី តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា អាយស្មន្តំ ឧទាយិំ ឯតទវោច – ‘‘ឥច្ឆាម មយំ ភោតោ ឧទាយិស្សវិហារំ បេក្ខិតុ’’ន្តិ។ ‘‘តេន ហិ, ព្រាហ្មណ, បេក្ខស្សូ’’តិ, អវាបុរណំ [អបាបុរណំ (ស្យា.)] អាទាយ ឃដិកំ ឧគ្ឃាដេត្វា កវាដំ បណាមេត្វា វិហារំ បាវិសិ។ សោបិ ខោ ព្រាហ្មណោ អាយស្មតោ ឧទាយិស្ស បិដ្ឋិតោ បាវិសិ។ សាបិ ខោ ព្រាហ្មណី តស្ស ព្រាហ្មណស្ស បិដ្ឋិតោ បាវិសិ។ អថ ខោ អាយស្មា ឧទាយី ឯកច្ចេ វាតបានេ វិវរន្តោ ឯកច្ចេ វាតបានេ ថកេន្តោ គព្ភំ អនុបរិគន្ត្វា បិដ្ឋិតោ អាគន្ត្វា តស្សា ព្រាហ្មណិយា អង្គមង្គានិ បរាមសិ។ អថ ខោ សោ ព្រាហ្មណោ អាយស្មតា ឧទាយិនា សទ្ធិំ បដិសម្មោទិត្វា អគមាសិ។ អថ ខោ សោ ព្រាហ្មណោ អត្តមនោ អត្តមនវាចំ និច្ឆារេសិ – ‘‘ឧឡារា ឥមេ សមណា សក្យបុត្តិយា យេ ឥមេ ឯវរូបេ អរញ្ញេ វិហរន្តិ។ ភវម្បិ ឧទាយី ឧឡារោ យោ ឯវរូបេ អរញ្ញេ វិហរតី’’តិ។
ឯវំ វុត្តេ សា ព្រាហ្មណី តំ ព្រាហ្មណំ ឯតទវោច – ‘‘កុតោ តស្ស ឧឡារត្តតា! យថេវ មេ ត្វំ អង្គមង្គានិ បរាមសិ ឯវមេវ មេ សមណោ ឧទាយី អង្គមង្គានិ បរាមសី’’តិ។ អថ ខោ សោ ព្រាហ្មណោ ឧជ្ឈាយតិ ខិយ្យតិ វិបាចេតិ – ‘‘អលជ្ជិនោ ឥមេ សមណា សក្យបុត្តិយា ទុស្សីលា មុសាវាទិនោ។ ឥមេ ហិ នាម ធម្មចារិនោ សមចារិនោ ព្រហ្មចារិនោ សច្ចវាទិនោ សីលវន្តោ កល្យាណធម្មា បដិជានិស្សន្តិ! នត្ថិ ឥមេសំ សាមញ្ញំ នត្ថិ ឥមេសំ ព្រហ្មញ្ញំ, នដ្ឋំ ឥមេសំ សាមញ្ញំ នដ្ឋំ ឥមេសំ ព្រហ្មញ្ញំ, កុតោ ឥមេសំ សាមញ្ញំ កុតោ ឥមេសំ ព្រហ្មញ្ញំ, អបគតា ឥមេ សាមញ្ញា អបគតា ឥមេ ព្រហ្មញ្ញា។ កថញ្ហិ នាម សមណោ ឧទាយី មម ភរិយាយ អង្គមង្គានិ បរាមសិស្សតិ! ន ហិ សក្កា កុលិត្ថីហិ កុលធីតាហិ កុលកុមារីហិ កុលសុណ្ហាហិ កុលទាសីហិ អារាមំ វា វិហារំ វា គន្តុំ។ សចេ [សចេ ហិ (ស្យា.)]កុលិត្ថិយោ កុលធីតរោ [កុលធីតាយោ (សី. ស្យា.)] កុលកុមារិយោ កុលសុណ្ហាយោ កុលទាសិយោ អារាមំ វា វិហារំ វា គច្ឆេយ្យុំ, តាបិ សមណា សក្យបុត្តិយា ទូសេយ្យុ’’ន្តិ!
អស្សោសុំ ខោ ភិក្ខុ តស្ស ព្រាហ្មណស្ស ឧជ្ឈាយន្តស្ស ខិយ្យន្តស្ស វិបាចេន្តស្ស។ យេ តេ ភិក្ខូ អប្បិច្ឆា…បេ.… តេ ឧជ្ឈាយន្តិ ខិយ្យន្តិ វិបាចេន្តិ – ‘‘កថញ្ហិ នាម អាយស្មា ឧទាយី មាតុគាមេន សទ្ធិំ កាយសំសគ្គំ សមាបជ្ជិស្សតី’’តិ! អថ ខោ តេ ភិក្ខូ អាយស្មន្តំ ឧទាយិំ អនេកបរិយាយេន វិគរហិត្វា ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ។ អថ ខោ ភគវា ឯតស្មិំ និទានេ ឯតស្មិំ បករណេ ភិក្ខុសង្ឃំ សន្និបាតាបេត្វា អាយស្មន្តំ ឧទាយិំ បដិបុច្ឆិ – ‘‘សច្ចំ កិរ ត្វំ, ឧទាយិ, មាតុគាមេន សទ្ធិំ កាយសំសគ្គំ សមាបជ្ជសី’’តិ? ‘‘សច្ចំ, ភគវា’’តិ។ វិគរហិ ពុទ្ធោ ភគវា – ‘‘អននុច្ឆវិកំ, មោឃបុរិស, អននុលោមិកំ អប្បតិរូបំ អស្សាមណកំ អកប្បិយំ អករណីយំ។ កថញ្ហិ នាម ត្វំ, មោឃបុរិស, មាតុគាមេន សទ្ធិំ កាយសំសគ្គំ សមាបជ្ជិស្សសិ! ននុ មយា, មោឃបុរិស, អនេកបរិយាយេន វិរាគាយ ធម្មោ ទេសិតោ នោ សរាគាយ…បេ.… កាមបរិឡាហានំ វូបសមោ អក្ខាតោ។ នេតំ, មោឃបុរិស, អប្បសន្នានំ វា បសាទាយ…បេ.… ឯវញ្ច បន, ភិក្ខវេ, ឥមំ សិក្ខាបទំ ឧទ្ទិសេយ្យាថ –
២៧០. ‘‘យោ បន ភិក្ខុ ឱតិណ្ណោ វិបរិណតេន ចិត្តេន មាតុគាមេន សទ្ធិំ កាយសំសគ្គំ សមាបជ្ជេយ្យ ហត្ថគ្គាហំ វា វេណិគ្គាហំ វា អញ្ញតរស្ស វា អញ្ញតរស្ស វា អង្គស្ស បរាមសនំ, សង្ឃាទិសេសោ’’តិ។
វិបរិណតន្តិ រត្តម្បិ ចិត្តំ វិបរិណតំ។ ទុដ្ឋម្បិ ចិត្តំ វិបរិណតំ។ មូឡ្ហម្បិ ចិត្តំ វិបរិណតំ។ អបិច, រត្តំ ចិត្តំ ឥមស្មិំ អត្ថេ អធិប្បេតំ វិបរិណតន្តិ។
មាតុគាមោ នាម មនុស្សិត្ថី, ន យក្ខី ន បេតី, ន តិរច្ឆានគតា។ អន្តមសោ តទហុជាតាបិ ទារិកា, បគេវ មហត្តរី។
សទ្ធិន្តិ ឯកតោ។
ហត្ថោ នាម កប្បរំ ឧបាទាយំ យាវ អគ្គនខា។
វេណី នាម សុទ្ធកេសា វា, សុត្តមិស្សា វា, មាលាមិស្សា វា, ហិរញ្ញមិស្សា វា, សុវណ្ណមិស្សា វា, មុត្តាមិស្សា វា, មណិមិស្សា វា។
អង្គំ នាម ហត្ថញ្ច វេណិញ្ច ឋបេត្វា អវសេសំ អង្គំ នាម។
២៧២. អាមសនា , បរាមសនា, ឱមសនា, ឧម្មសនា, ឱលង្ឃនា, ឧល្លង្ឃនា, អាកឌ្ឍនា, បតិកឌ្ឍនា, អភិនិគ្គណ្ហនា, អភិនិប្បីឡនា, គហណំ, ឆុបនំ។
អាមសនា នាម អាមដ្ឋមត្តា។
បរាមសនា នាម ឥតោចិតោ ច សំចោបនា។
ឱមសនា នាម ហេដ្ឋា ឱរោបនា។
ឧម្មសនា នាម ឧទ្ធំ ឧច្ចារណា។
ឱលង្ឃនា នាម ហេដ្ឋា ឱនមនា។
ឧល្លង្ឃនា នាម ឧទ្ធំ ឧច្ចារណា។
អាកឌ្ឍនា នាម អាវិញ្ឆនា [អាវិញ្ជនា (សី. ស្យា.)]។
បតិកឌ្ឍនា នាម បតិប្បណាមនា។
អភិនិគ្គណ្ហនា នាម អង្គំ គហេត្វា និប្បីឡនា។
អភិនិប្បីឡនា នាម កេនចិ សហ និប្បីឡនា។
គហណំ នាម គហិតមត្តំ។
ឆុបនំ នាម ផុដ្ឋមត្តំ។
សង្ឃាទិសេសោតិ…បេ.… តេនបិ វុច្ចតិ សង្ឃាទិសេសោតិ។
២៧៣. ឥត្ថី ច ហោតិ ឥត្ថិសញ្ញី សារត្តោ ច ភិក្ខុ ច។ នំ ឥត្ថិយា កាយេន កាយំ អាមសតិ បរាមសតិ ឱមសតិ ឧម្មសតិ ឱលង្ឃេតិ ឧល្លង្ឃេតិ អាកឌ្ឍតិ បតិកឌ្ឍតិ អភិនិគ្គណ្ហាតិ អភិនិប្បីឡេតិ គណ្ហាតិ ឆុបតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ឥត្ថី ច ហោតិ វេមតិកោ សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ ឥត្ថិយា កាយេន កាយំ អាមសតិ បរាមសតិ…បេ.… គណ្ហាតិ ឆុបតិ, អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្ស។
ឥត្ថី ច ហោតិ បណ្ឌកសញ្ញី សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ ឥត្ថិយា កាយេន កាយំ អាមសតិ បរាមសតិ…បេ.… គណ្ហាតិ ឆុបតិ, អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្ស។
ឥត្ថី ច ហោតិ បុរិសសញ្ញី សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ ឥត្ថិយា កាយេន កាយំ អាមសតិ បរាមសតិ…បេ.… គណ្ហាតិ ឆុបតិ, អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្ស។
ឥត្ថី ច ហោតិ តិរច្ឆានគតសញ្ញី សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ ឥត្ថិយា កាយេន កាយំ អាមសតិ បរាមសតិ…បេ.… គណ្ហាតិ ឆុបតិ, អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្ស។
បណ្ឌកោ ច ហោតិ បណ្ឌកសញ្ញី សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ បណ្ឌកស្ស កាយេន កាយំ អាមសតិ បរាមសតិ…បេ.… គណ្ហាតិ ឆុបតិ, អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្ស។
បណ្ឌកោ ច ហោតិ វេមតិកោ សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ បណ្ឌកស្ស កាយេន កាយំ អាមសតិ បរាមសតិ…បេ.… គណ្ហាតិ ឆុបតិ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស។
បណ្ឌកោ ច ហោតិ បុរិសសញ្ញី សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ បណ្ឌកស្ស កាយេន កាយំ អាមសតិ បរាមសតិ…បេ.… គណ្ហាតិ ឆុបតិ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស។
បណ្ឌកោ ច ហោតិ តិរច្ឆានគតសញ្ញី សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ បណ្ឌកស្ស កាយេន កាយំ អាមសតិ បរាមសតិ…បេ.… គណ្ហាតិ ឆុបតិ , អាបត្តិ ទុក្កដស្ស។
បណ្ឌកោ ច ហោតិ ឥត្ថិសញ្ញី សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ បណ្ឌកស្ស កាយេន កាយំ អាមសតិ បរាមសតិ…បេ.… គណ្ហាតិ ឆុបតិ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស។
បុរិសោ ច ហោតិ បុរិសសញ្ញី សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ បុរិសស្ស កាយេន កាយំ អាមសតិ បរាមសតិ…បេ.… គណ្ហាតិ ឆុបតិ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស។
បុរិសោ ច ហោតិ វេមតិកោ…បេ.… បុរិសោ ច ហោតិ តិរច្ឆានគតសញ្ញី… បុរិសោ ច ហោតិ ឥត្ថិសញ្ញី… បុរិសោ ច ហោតិ បណ្ឌកសញ្ញី សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ បុរិសស្ស កាយេន កាយំ អាមសតិ បរាមសតិ…បេ.… គណ្ហាតិ ឆុបតិ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស។
តិរច្ឆានគតោ ច ហោតិ តិរច្ឆានគតសញ្ញី សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ តិរច្ឆានគតស្ស កាយេន កាយំ អាមសតិ បរាមសតិ…បេ.… គណ្ហាតិ ឆុបតិ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស។
តិរច្ឆានគតោ ច ហោតិ វេមតិកោ…បេ.… តិរច្ឆានគតោ ច ហោតិ ឥត្ថិសញ្ញី… តិរច្ឆានគតោ ច ហោតិ បណ្ឌកសញ្ញី… តិរច្ឆានគតោ ច ហោតិ។ បុរិសសញ្ញី សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ តិរច្ឆានគតស្ស កាយេន កាយំ អាមសតិ បរាមសតិ…បេ.… គណ្ហាតិ ឆុបតិ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស។
ឯកមូលកំ និដ្ឋិតំ។
២៧៤. ទ្វេ ឥត្ថិយោ ទ្វិន្នំ ឥត្ថីនំ ឥត្ថិសញ្ញី សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ ទ្វិន្នំ ឥត្ថីនំ កាយេន កាយំ អាមសតិ បរាមសតិ…បេ.… គណ្ហាតិ ឆុបតិ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ សង្ឃាទិសេសានំ។
ទ្វេ ឥត្ថិយោ ទ្វិន្នំ ឥត្ថីនំ វេមតិកោ សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ ទ្វិន្នំ ឥត្ថីនំ កាយេន កាយំ អាមសតិ បរាមសតិ…បេ.… គណ្ហាតិ ឆុបតិ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ ថុល្លច្ចយានំ។
ទ្វេ ឥត្ថិយោ ទ្វិន្នំ ឥត្ថីនំ បណ្ឌកសញ្ញី…បេ.… បុរិសសញ្ញី… តិរច្ឆានគតសញ្ញី សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច ទ្វិន្នំ ឥត្ថីនំ កាយេន កាយំ អាមសតិ បរាមសតិ…បេ.… គណ្ហាតិ ឆុបតិ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ ថុល្លច្ចយានំ។
ទ្វេ បណ្ឌកា ទ្វិន្នំ បណ្ឌកានំ បណ្ឌកសញ្ញី សារត្តោ ច ភិក្ខុ ច នំ ទ្វិន្នំ បណ្ឌកានំ កាយេន កាយំ អាមសតិ បរាមសតិ…បេ.… គណ្ហាតិ ឆុបតិ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ ថុល្លច្ចយានំ។
ទ្វេ បណ្ឌកា ទ្វិន្នំ បណ្ឌកានំ វេមតិកោ…បេ.… បុរិសសញ្ញី… តិរច្ឆានគតសញ្ញី… ឥត្ថិសញ្ញី សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ ទ្វិន្នំ បណ្ឌកានំ កាយេន កាយំ អាមសតិ បរាមសតិ…បេ.… គណ្ហាតិ ឆុបតិ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ។
ទ្វេ បុរិសា ទ្វិន្នំ បុរិសានំ បុរិសសញ្ញី សារត្តោ ច ភិក្ខុ ច នំ ទ្វិន្នំ បុរិសានំ កាយេន កាយំ អាមសតិ បរាមសតិ…បេ.… គណ្ហាតិ ឆុបតិ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ។
ទ្វេ បុរិសា ទ្វិន្នំ បុរិសានំ វេមតិកោ…បេ.… តិរច្ឆានគតសញ្ញី… ឥត្ថិសញ្ញី… បណ្ឌកសញ្ញី សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ ទ្វិន្នំ បុរិសានំ កាយេន កាយំ អាមសតិ បរាមសតិ…បេ.… គណ្ហាតិ ឆុបតិ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ។
ទ្វេ តិរច្ឆានគតា ទ្វិន្នំ តិរច្ឆានគតានំ តិរច្ឆានគតសញ្ញី សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ ទ្វិន្នំ តិរច្ឆានគតានំ កាយេន កាយំ អាមសតិ បរាមសតិ…បេ.… គណ្ហាតិ ឆុបតិ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ។
ទ្វេ តិរច្ឆានគតា ទ្វិន្នំ តិរច្ឆានគតានំ វេមតិកោ…បេ.… ឥត្ថិសញ្ញី… បណ្ឌកសញ្ញី … បុរិសសញ្ញី សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ ទ្វិន្នំ តិរច្ឆានគតានំ កាយេន កាយំ អាមសតិ បរាមសតិ…បេ.… គណ្ហាតិ ឆុបតិ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ។
២៧៥. ឥត្ថី ច បណ្ឌកោ ច ឧភិន្នំ ឥត្ថិសញ្ញី សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ ឧភិន្នំ កាយេន កាយំ អាមសតិ បរាមសតិ…បេ.… គណ្ហាតិ ឆុបតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសេន ទុក្កដស្ស។
ឥត្ថី ច បណ្ឌកោ ច ឧភិន្នំ វេមតិកោ សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ ឧភិន្នំ កាយេន កាយំ អាមសតិ បរាមសតិ…បេ.… គណ្ហាតិ ឆុបតិ, អាបត្តិ ថុល្លច្ចយេន ទុក្កដស្ស។
ឥត្ថី ច បណ្ឌកោ ច ឧភិន្នំ បណ្ឌកសញ្ញី សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ ឧភិន្នំ កាយេន កាយំ អាមសតិ បរាមសតិ…បេ.… គណ្ហាតិ ឆុបតិ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ ថុល្លច្ចយានំ។
ឥត្ថី ច បណ្ឌកោ ច ឧភិន្នំ បុរិសសញ្ញី សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ ឧភិន្នំ កាយេន កាយំ អាមសតិ បរាមសតិ…បេ.… គណ្ហាតិ ឆុបតិ, អាបត្តិ ថុល្លច្ចយេន ទុក្កដស្ស។
ឥត្ថី ច បណ្ឌកោ ច ឧភិន្នំ តិរច្ឆានគតសញ្ញី សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ ឧភិន្នំ កាយេន កាយំ អាមសតិ បរាមសតិ…បេ.… គណ្ហាតិ ឆុបតិ, អាបត្តិ ថុល្លច្ចយេន ទុក្កដស្ស។
ឥត្ថី ច បុរិសោ ច ឧភិន្នំ ឥត្ថិសញ្ញី សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ ឧភិន្នំ កាយេន កាយំ អាមសតិ បរាមសតិ…បេ.… គណ្ហាតិ ឆុបតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសេន ទុក្កដស្ស។
ឥត្ថី ច បុរិសោ ច ឧភិន្នំ វេមតិកោ…បេ.… បណ្ឌកសញ្ញី… បុរិសសញ្ញី… តិរច្ឆានគតសញ្ញី សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ ឧភិន្នំ កាយេន កាយំ អាមសតិ បរាមសតិ…បេ.… គណ្ហាតិ ឆុបតិ, អាបត្តិ ថុល្លច្ចយេន ទុក្កដស្ស។
ឥត្ថី ច តិរច្ឆានគតោ ច ឧភិន្នំ ឥត្ថិសញ្ញី សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ ឧភិន្នំ កាយេន កាយំ អាមសតិ បរាមសតិ…បេ.… គណ្ហាតិ ឆុបតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសេន ទុក្កដស្ស។
ឥត្ថី ច តិរច្ឆានគតោ ច ឧភិន្នំ វេមតិកោ…បេ.… បណ្ឌកសញ្ញី… បុរិសសញ្ញី … តិរច្ឆានគតសញ្ញី សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ ឧភិន្នំ កាយេន កាយំ អាមសតិ បរាមសតិ…បេ.… គណ្ហាតិ ឆុបតិ, អាបត្តិ ថុល្លច្ចយេន ទុក្កដស្ស។
បណ្ឌកោ ច បុរិសោ ច ឧភិន្នំ បណ្ឌកសញ្ញី សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ ឧភិន្នំ កាយេន កាយំ អាមសតិ បរាមសតិ…បេ.… គណ្ហាតិ ឆុបតិ, អាបត្តិ ថុល្លច្ចយេន ទុក្កដស្ស។
បណ្ឌកោ ច បុរិសោ ច ឧភិន្នំ វេមតិកោ…បេ.… បុរិសសញ្ញី… តិរច្ឆានគតសញ្ញី… ឥត្ថិសញ្ញី សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ ឧភិន្នំ កាយេន កាយំ អាមសតិ បរាមសតិ…បេ.… គណ្ហាតិ ឆុបតិ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ។
បណ្ឌកោ ច តិរច្ឆានគតោ ច ឧភិន្នំ បណ្ឌកសញ្ញី សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ ឧភិន្នំ កាយេន កាយំ អាមសតិ បរាមសតិ…បេ.… គណ្ហាតិ ឆុបតិ, អាបត្តិ ថុល្លច្ចយេន ទុក្កដស្ស។
បណ្ឌកោ ច តិរច្ឆានគតោ ច ឧភិន្នំ វេមតិកោ…បេ.… បុរិសសញ្ញី… តិរច្ឆានគតសញ្ញី… ឥត្ថិសញ្ញី សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ ឧភិន្នំ កាយេន កាយំ អាមសតិ បរាមសតិ…បេ.… គណ្ហាតិ ឆុបតិ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ។
បុរិសោ ច តិរច្ឆានគតោ ច ឧភិន្នំ បុរិសសញ្ញី សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ ឧភិន្នំ កាយេន កាយំ អាមសតិ បរាមសតិ…បេ.… គណ្ហាតិ ឆុបតិ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ។
បុរិសោ ច តិរច្ឆានគតោ ច ឧភិន្នំ វេមតិកោ…បេ.… តិរច្ឆានគតសញ្ញី… ឥត្ថិសញ្ញី… បណ្ឌកសញ្ញី សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ ឧភិន្នំ កាយេន កាយំ អាមសតិ បរាមសតិ…បេ.… គណ្ហាតិ ឆុបតិ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ។
ទុមូលកំ និដ្ឋិតំ។
២៧៦. ឥត្ថី ច ហោតិ ឥត្ថិសញ្ញី សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ ឥត្ថិយា កាយេន កាយបដិពទ្ធំ អាមសតិ បរាមសតិ…បេ.… គណ្ហាតិ ឆុបតិ, អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្ស…បេ.…។
ទ្វេ ឥត្ថិយោ ទ្វិន្នំ ឥត្ថីនំ ឥត្ថិសញ្ញី សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ ទ្វិន្នំ ឥត្ថីនំ កាយេន កាយបដិពទ្ធំ អាមសតិ បរាមសតិ…បេ.… គណ្ហាតិ ឆុបតិ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ ថុល្លច្ចយានំ …បេ.…។
ឥត្ថី ច បណ្ឌកោ ច ឧភិន្នំ ឥត្ថិសញ្ញី សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ ឧភិន្នំ កាយេន កាយបដិពទ្ធំ អាមសតិ បរាមសតិ…បេ.… គណ្ហាតិ ឆុបតិ, អាបត្តិ ថុល្លច្ចយេន ទុក្កដស្ស…បេ.…។
ឥត្ថី ច ហោតិ ឥត្ថិសញ្ញី សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ ឥត្ថិយា កាយបដិពទ្ធេន កាយំ អាមសតិ បរាមសតិ…បេ.… គណ្ហាតិ ឆុបតិ, អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្ស…បេ.…។
ទ្វេ ឥត្ថិយោ ទ្វិន្នំ ឥត្ថីនំ ឥត្ថិសញ្ញី សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ ទ្វិន្នំ ឥត្ថីនំ កាយបដិពទ្ធេន កាយំ អាមសតិ បរាមសតិ…បេ.… គណ្ហាតិ ឆុបតិ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ ថុល្លច្ចយានំ…បេ.…។
ឥត្ថី ច បណ្ឌកោ ច ឧភិន្នំ ឥត្ថិសញ្ញី សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ ឧភិន្នំ កាយបដិពទ្ធេន កាយំ អាមសតិ បរាមសតិ…បេ.… គណ្ហាតិ ឆុបតិ, អាបត្តិ ថុល្លច្ចយេន ទុក្កដស្ស…បេ.…។
ឥត្ថី ច ហោតិ ឥត្ថិសញ្ញី សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ ឥត្ថិយា កាយបដិពទ្ធេន កាយបដិពទ្ធំ អាមសតិ បរាមសតិ…បេ.… គណ្ហាតិ ឆុបតិ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស…បេ.…។
ទ្វេ ឥត្ថិយោ ទ្វិន្នំ ឥត្ថីនំ ឥត្ថិសញ្ញី សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ ទ្វិន្នំ ឥត្ថីនំ កាយបដិពទ្ធេន កាយបដិពទ្ធំ អាមសតិ បរាមសតិ…បេ.… គណ្ហាតិ ឆុបតិ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ…បេ.…។
ឥត្ថី ច បណ្ឌកោ ច ឧភិន្នំ ឥត្ថិសញ្ញី សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ ឧភិន្នំ កាយបដិពទ្ធេន កាយបដិពទ្ធំ អាមសតិ បរាមសតិ…បេ.… គណ្ហាតិ ឆុបតិ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ…បេ.…។
ឥត្ថី ច ហោតិ ឥត្ថិសញ្ញី សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ ឥត្ថិយា និស្សគ្គិយេន កាយំ អាមសតិ អាបត្តិ ទុក្កដស្ស…បេ.…។
ទ្វេ ឥត្ថិយោ ទ្វិន្នំ ឥត្ថីនំ ឥត្ថិសញ្ញី សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ ទ្វិន្នំ ឥត្ថីនំ និស្សគ្គិយេន កាយំ អាមសតិ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំទុក្កដានំ…បេ.…។
ឥត្ថី ច បណ្ឌកោ ច ឧភិន្នំ ឥត្ថិសញ្ញី សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ ឧភិន្នំ និស្សគ្គិយេន កាយំ អាមសតិ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ…បេ.…។
ឥត្ថី ច ហោតិ ឥត្ថិសញ្ញី សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ ឥត្ថិយា និស្សគ្គិយេន កាយបដិពទ្ធំ អាមសតិ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស…បេ.…។
ទ្វេ ឥត្ថិយោ ទ្វិន្នំ ឥត្ថីនំ ឥត្ថិសញ្ញី សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ ទ្វិន្នំ ឥត្ថីនំ និស្សគ្គិយេន កាយបដិពទ្ធំ អាមសតិ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ…បេ.…។
ឥត្ថី ច បណ្ឌកោ ច ឧភិន្នំ ឥត្ថិសញ្ញី សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ ឧភិន្នំ និស្សគ្គិយេន កាយបដិពទ្ធំ អាមសតិ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ…បេ.…។
ឥត្ថី ច ហោតិ ឥត្ថិសញ្ញី សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ ឥត្ថិយា និស្សគ្គិយេន និស្សគ្គិយំ អាមសតិ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស…បេ.…។
ទ្វេ ឥត្ថិយោ ទ្វិន្នំ ឥត្ថីនំ ឥត្ថិសញ្ញី សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ ទ្វិន្នំ ឥត្ថីនំ និស្សគ្គិយេន និស្សគ្គិយំ អាមសតិ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ…បេ.…។
ឥត្ថី ច បណ្ឌកោ ច ឧភិន្នំ ឥត្ថិសញ្ញី សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ ឧភិន្នំ និស្សគ្គិយេន និស្សគ្គិយំ អាមសតិ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ…បេ.…។
ភិក្ខុបេយ្យាលោ និដ្ឋិតោ។
២៧៧. ឥត្ថី ច ហោតិ ឥត្ថិសញ្ញី សារត្តោ ច។ ឥត្ថី ច នំ ភិក្ខុស្ស កាយេន កាយំ អាមសតិ បរាមសតិ ឱមសតិ ឧម្មសតិ ឱលង្ឃេតិ ឧល្លង្ឃេតិ អាកឌ្ឍតិ បតិកឌ្ឍតិ អភិនិគ្គណ្ហាតិ អភិនិប្បីឡេតិ គណ្ហាតិ ឆុបតិ, សេវនាធិប្បាយោ កាយេន វាយមតិ ផស្សំ បដិវិជានាតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស…បេ.…។
ទ្វេ ឥត្ថិយោ ទ្វិន្នំ ឥត្ថីនំ ឥត្ថិសញ្ញី សារត្តោ ច។ ឥត្ថិយោ ច នំ ភិក្ខុស្ស កាយេន កាយំ អាមសន្តិ បរាមសន្តិ ឱមសន្តិ ឧម្មសន្តិ ឱលង្ឃេន្តិ ឧល្លង្ឃេន្តិ អាកឌ្ឍន្តិ បតិកឌ្ឍន្តិ អភិនិគ្គណ្ហន្តិ អភិនិប្បីឡេន្តិ គណ្ហន្តិ ឆុបន្តិ, សេវនាធិប្បាយោ កាយេន វាយមតិ ផស្សំ បដិវិជានាតិ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ សង្ឃាទិសេសានំ…បេ.…។
ឥត្ថី ច បណ្ឌកោ ច ឧភិន្នំ ឥត្ថិសញ្ញី សារត្តោ ច។ ឧភោ ច នំ ភិក្ខុស្ស កាយេន កាយំ អាមសន្តិ បរាមសន្តិ…បេ.… គណ្ហន្តិ ឆុបន្តិ, សេវនាធិប្បាយោ កាយេន វាយមតិ ផស្សំ បដិវិជានាតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសេន ទុក្កដស្ស…បេ.…។
ឥត្ថី ច ហោតិ ឥត្ថិសញ្ញី សារត្តោ ច។ ឥត្ថី ច នំ ភិក្ខុស្ស កាយេន កាយបដិពទ្ធំ អាមសតិ បរាមសតិ…បេ.… គណ្ហាតិ ឆុបតិ, សេវនាធិប្បាយោ កាយេន វាយមតិ ផស្សំ បដិវិជានាតិ, អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្ស…បេ.…។
ទ្វេ ឥត្ថិយោ ទ្វិន្នំ ឥត្ថីនំ ឥត្ថិសញ្ញី សារត្តោ ច។ ឥត្ថិយោ ច នំ ភិក្ខុស្ស កាយេន កាយបដិពទ្ធំ អាមសន្តិ បរាមសន្តិ…បេ.… គណ្ហន្តិ ឆុបន្តិ, សេវនាធិប្បាយោ កាយេន វាយមតិ ផស្សំ បដិវិជានាតិ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ ថុល្លច្ចយានំ…បេ.…។
ឥត្ថី ច បណ្ឌកោ ច ឧភិន្នំ ឥត្ថិសញ្ញី សារត្តោ ច។ ឧភោ ច នំ ភិក្ខុស្ស កាយេន កាយបដិពទ្ធំ អាមសន្តិ បរាមសន្តិ…បេ.… គណ្ហន្តិ ឆុបន្តិ, សេវនាធិប្បាយោ កាយេន វាយមតិ ផស្សំ បដិវិជានាតិ, អាបត្តិ ថុល្លច្ចយេន ទុក្កដស្ស…បេ.…។
ឥត្ថី ច ហោតិ ឥត្ថិសញ្ញី សារត្តោ ច។ ឥត្ថី ច នំ ភិក្ខុស្ស កាយបដិពទ្ធេន កាយំ អាមសតិ បរាមសតិ…បេ.… គណ្ហាតិ ឆុបតិ សេវនាធិប្បាយោ កាយេន វាយមតិ ផស្សំ បដិវិជានាតិ, អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្ស…បេ.…។
ទ្វេ ឥត្ថិយោ ទ្វិន្នំ ឥត្ថីនំ ឥត្ថិសញ្ញី សារត្តោ ច។ ឥត្ថិយោ ច នំ ភិក្ខុស្ស កាយបដិពទ្ធេន កាយំ អាមសន្តិ បរាមសន្តិ…បេ.… គណ្ហន្តិ ឆុបន្តិ, សេវនាធិប្បាយោ កាយេន វាយមតិ ផស្សំ បដិវិជានាតិ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ ថុល្លច្ចយានំ…បេ.…។
ឥត្ថី ច បណ្ឌកោ ច ឧភិន្នំ ឥត្ថិសញ្ញី សារត្តោ ច។ ឧភោ ច នំ ភិក្ខុស្ស កាយបដិពទ្ធេន កាយំ អាមសន្តិ បរាមសន្តិ…បេ.… គណ្ហន្តិ ឆុបន្តិ, សេវនាធិប្បាយោ កាយេន វាយមតិ ផស្សំ បដិវិជានាតិ, អាបត្តិ ថុល្លច្ចយេន ទុក្កដស្ស…បេ.…។
២៧៨. ឥត្ថី ច ហោតិ ឥត្ថិសញ្ញី សារត្តោ ច។ ឥត្ថី ច នំ ភិក្ខុស្ស កាយបដិពទ្ធេន កាយបដិពទ្ធំ អាមសតិ បរាមសតិ…បេ.… គណ្ហាតិ ឆុបតិ, សេវនាធិប្បាយោ កាយេន វាយមតិ ផស្សំ បដិវិជានាតិ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស…បេ.…។
ទ្វេ ឥត្ថិយោ ទ្វិន្នំ ឥត្ថីនំ ឥត្ថិសញ្ញី សារត្តោ ច។ ឥត្ថិយោ ច នំ ភិក្ខុស្ស កាយបដិពទ្ធេន កាយបដិពទ្ធំ អាមសន្តិ បរាមសន្តិ…បេ.… គណ្ហន្តិ ឆុបន្តិ, សេវនាធិប្បាយោ កាយេន វាយមតិ ផស្សំ បដិវិជានាតិ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ…បេ.…។
ឥត្ថី ច បណ្ឌកោ ច ឧភិន្នំ ឥត្ថិសញ្ញី សារត្តោ ច។ ឧភោ ច នំ ភិក្ខុស្ស កាយបដិពទ្ធេន កាយបដិពទ្ធំ អាមសន្តិ បរាមសន្តិ…បេ.… គណ្ហន្តិ ឆុបន្តិ, សេវនាធិប្បាយោ កាយេន វាយមតិ ផស្សំ បដិវិជានាតិ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ…បេ.…។
ឥត្ថី ច ហោតិ ឥត្ថិសញ្ញី សារត្តោ ច។ ឥត្ថី ច នំ ភិក្ខុស្ស និស្សគ្គិយេន កាយំ អាមសតិ។ សេវនាធិប្បាយោ កាយេន វាយមតិ ផស្សំ បដិវិជានាតិ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស…បេ.…។
ទ្វេ ឥត្ថិយោ ទ្វិន្នំ ឥត្ថីនំ ឥត្ថិសញ្ញី សារត្តោ ច។ ឥត្ថិយោ ច នំ ភិក្ខុស្ស និស្សគ្គិយេន កាយំ អាមសន្តិ។ សេវនាធិប្បាយោ កាយេន វាយមតិ ផស្សំ បដិវិជានាតិ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ…បេ.…។
ឥត្ថី ច បណ្ឌកោ ច ឧភិន្នំ ឥត្ថិសញ្ញី សារត្តោ ច។ ឧភោ ច នំ ភិក្ខុស្ស និស្សគ្គិយេន កាយំ អាមសន្តិ។ សេវនាធិប្បាយោ កាយេន វាយមតិ ផស្សំ បដិវិជានាតិ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ…បេ.…។
ឥត្ថី ច ហោតិ ឥត្ថិសញ្ញី សារត្តោ ច។ ឥត្ថី ច នំ ភិក្ខុស្ស និស្សគ្គិយេន កាយបដិពទ្ធំ អាមសតិ។ សេវនាធិប្បាយោ កាយេន វាយមតិ ផស្សំ បដិវិជានាតិ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស…បេ.…។
ទ្វេ ឥត្ថិយោ ទ្វិន្នំ ឥត្ថីនំ ឥត្ថិសញ្ញី សារត្តោ ច។ ឥត្ថិយោ ច នំ ភិក្ខុស្ស និស្សគ្គិយេន កាយបដិពទ្ធំ អាមសន្តិ។ សេវនាធិប្បាយោ កាយេន វាយមតិ ផស្សំ បដិវិជានាតិ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ…បេ.…។
ឥត្ថី ច បណ្ឌកោ ច ឧភិន្នំ ឥត្ថិសញ្ញី សារត្តោ ច។ ឧភោ ច នំ ភិក្ខុស្ស និស្សគ្គិយេន កាយបដិពទ្ធំ អាមសន្តិ។ សេវនាធិប្បាយោ កាយេន វាយមតិ ផស្សំ បដិវិជានាតិ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ…បេ.…។
ឥត្ថី ច ហោតិ ឥត្ថិសញ្ញី សារត្តោ ច។ ឥត្ថី ច នំ ភិក្ខុស្ស និស្សគ្គិយេន និស្សគ្គិយំ អាមសតិ។ សេវនាធិប្បាយោកាយេន វាយមតិ, ន ច ផស្សំ បដិវិជានាតិ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស…បេ.…។
ទ្វេ ឥត្ថិយោ ទ្វិន្នំ ឥត្ថីនំ ឥត្ថិសញ្ញី សារត្តោ ច។ ឥត្ថិយោ ច នំ ភិក្ខុស្ស និស្សគ្គិយេន និស្សគ្គិយំ អាមសន្តិ។ សេវនាធិប្បាយោ កាយេន វាយមតិ, ន ច ផស្សំ បដិវិជានាតិ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ…បេ.…។
ឥត្ថី ច បណ្ឌកោ ច ឧភិន្នំ ឥត្ថិសញ្ញី សារត្តោ ច។ ឧភោ ច នំ ភិក្ខុស្ស និស្សគ្គិយេន និស្សគ្គិយំ អាមសន្តិ។ សេវនាធិប្បាយោ កាយេន វាយមតិ, ន ច ផស្សំ បដិវិជានាតិ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ…បេ.…។
សេវនាធិប្បាយោ ន ច កាយេន វាយមតិ, ផស្សំ បដិវិជានាតិ, អនាបត្តិ។
សេវនាធិប្បាយោ ន ច កាយេន វាយមតិ, ន ច ផស្សំ បដិវិជានាតិ, អនាបត្តិ។
មោក្ខាធិប្បាយោ កាយេន វាយមតិ, ផស្សំ បដិវិជានាតិ, អនាបត្តិ។
មោក្ខាធិប្បាយោ ន ច កាយេន វាយមតិ, ផស្សំ បដិវិជានាតិ, អនាបត្តិ។
មោក្ខាធិប្បាយោ ន ច កាយេន វាយមតិ, ន ច ផស្សំ បដិវិជានាតិ, អនាបត្តិ។
២៨០. អនាបត្តិ អសញ្ចិច្ច, អសតិយា, អជានន្តស្ស, អសាទិយន្តស្ស, ឧម្មត្តកស្ស, ខិត្តចិត្តស្ស, វេទនាដ្ដស្ស, អាទិកម្មិកស្សាតិ។
វិនីតវត្ថុឧទ្ទានគាថា
សុត្តា មតា តិរច្ឆានា, ទារុធិតលិកាយ ច។
សម្បីឡេ សង្កមោ មគ្គោ, រុក្ខោ នាវា ច រជ្ជុ ច;
ទណ្ឌោ បត្តំ បណាមេសិ, វន្ទេ វាយមិ នច្ឆុបេតិ។
វិនីតវត្ថុ
២៨១. តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរោ ភិក្ខុ មាតុយា មាតុបេមេន អាមសិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ – ‘‘ភគវតា សិក្ខាបទំ បញ្ញត្តំ, កច្ចិ នុ ខោ អហំ សង្ឃាទិសេសំ អាបត្តិំ អាបន្នោ’’តិ? ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសិ។ ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, សង្ឃាទិសេសស្ស; អាបត្តិ ទុក្កដស្សា’’តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរោ ភិក្ខុ ធីតុយា ធីតុបេមេន អាមសិ…បេ.… ភគិនិយា ភគិនិបេមេន អាមសិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, សង្ឃាទិសេសស្ស; អាបត្តិ ទុក្កដស្សា’’តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរោ ភិក្ខុ បុរាណទុតិយិកាយ កាយសំសគ្គំ សមាបជ្ជិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អាបត្តិំ ត្វំ, ភិក្ខុ, អាបន្នោ សង្ឃាទិសេស’’ន្តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរោ ភិក្ខុ យក្ខិនិយា កាយសំសគ្គំ សមាបជ្ជិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, សង្ឃាទិសេសស្ស; អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្សា’’តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរោ ភិក្ខុ បណ្ឌកស្ស កាយសំសគ្គំ សមាបជ្ជិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អនាបត្តិ , ភិក្ខុ, សង្ឃាទិសេសស្ស; អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្សា’’តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរោ ភិក្ខុ សុត្តិត្ថិយា កាយសំសគ្គំ សមាបជ្ជិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អាបត្តិំ ត្វំ, ភិក្ខុ, អាបន្នោ សង្ឃាទិសេស’’ន្តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរោ ភិក្ខុ មតិត្ថិយា កាយសំសគ្គំ សមាបជ្ជិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, សង្ឃាទិសេសស្ស; អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្សា’’តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរោ ភិក្ខុ តិរច្ឆានគតិត្ថិយា កាយសំសគ្គំ សមាបជ្ជិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, សង្ឃាទិសេសស្ស; អាបត្តិ ទុក្កដស្សា’’តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរោ ភិក្ខុ ទារុធីតលិកាយ កាយសំសគ្គំ សមាបជ្ជិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, សង្ឃាទិសេសស្ស; អាបត្តិ ទុក្កដស្សា’’តិ។
២៨២. តេន ខោ បន សមយេន សម្ពហុលា ឥត្ថិយោ អញ្ញតរំ ភិក្ខុំ សម្បីឡេត្វា ពាហាបរម្បរាយ អានេសុំ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘សាទិយិ ត្វំ, ភិក្ខូ’’តិ? ‘‘នាហំ, ភគវា, សាទិយិ’’ន្តិ។ ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខូ, អសាទិយន្តស្សា’’តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរោ ភិក្ខុ ឥត្ថិយា អភិរូឡ្ហំ សង្កមំ សារត្តោ សញ្ចាលេសិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, សង្ឃាទិសេសស្ស; អាបត្តិ ទុក្កដស្សា’’តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរោ ភិក្ខុ ឥត្ថិំ បដិបថេ បស្សិត្វា សារត្តោ អំសកូដេន បហារំ អទាសិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អាបត្តិំ ត្វំ, ភិក្ខុ, អាបន្នោ សង្ឃាទិសេស’’ន្តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរោ ភិក្ខុ ឥត្ថិយា អភិរូឡ្ហំ រុក្ខំ សារត្តោ សញ្ចាលេសិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, សង្ឃាទិសេសស្ស; អាបត្តិ ទុក្កដស្សា’’តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរោ ភិក្ខុ ឥត្ថិយា អភិរូឡ្ហំ នាវំ សារត្តោ សញ្ចាលេសិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, សង្ឃាទិសេសស្ស; អាបត្តិ ទុក្កដស្សា’’តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរោ ភិក្ខុ ឥត្ថិយា គហិតំ រជ្ជុំ សារត្តោ អាវិញ្ឆិ [អាវិញ្ជិ (សី. ស្យា.)]។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, សង្ឃាទិសេសស្ស; អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្សា’’តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរោ ភិក្ខុ ឥត្ថិយា គហិតំ ទណ្ឌំ សារត្តោ អាវិញ្ឆិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, សង្ឃាទិសេសស្ស; អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្សា’’តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរោ ភិក្ខុ សារត្តោ ឥត្ថិំ បត្តេន បណាមេសិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, សង្ឃាទិសេសស្ស; អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្សា’’តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរោ ភិក្ខុ ឥត្ថិយា វន្ទន្តិយា សារត្តោ បាទំ ឧច្ចារេសិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អាបត្តិំ ត្វំ, ភិក្ខុ, អាបន្នោ សង្ឃាទិសេស’’ន្តិ។
តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, សង្ឃាទិសេសស្ស; អាបត្តិ ទុក្កដស្សា’’តិ។
កាយសំសគ្គសិក្ខាបទំ និដ្ឋិតំ ទុតិយំ។
៣. ទុដ្ឋុល្លវាចាសិក្ខាបទំ
២៨៣. តេន សមយេន ពុទ្ធោ ភគវា សាវត្ថិយំ វិហរតិ ជេតវនេ អនាថបិណ្ឌិកស្ស អារាមេ។ តេន ខោ បន សមយេន អាយស្មា ឧទាយី អរញ្ញេ វិហរតិ។ តស្សាយស្មតោ វិហារោ អភិរូបោ ហោតិ ទស្សនីយោ បាសាទិកោ។ តេន ខោ បន សមយេន សម្ពហុលា ឥត្ថិយោ អារាមំ អាគមំសុ វិហារបេក្ខិកាយោ។ អថ ខោ តា ឥត្ថិយោ យេនាយស្មា ឧទាយី តេនុបសង្កមិំសុ; ឧបសង្កមិត្វា អាយស្មន្តំ ឧទាយិំ ឯតទវោចុំ – ‘‘ឥច្ឆាម មយំ, ភន្តេ, អយ្យស្ស វិហារំ បេក្ខិតុ’’ន្តិ។ អថ ខោ អាយស្មា ឧទាយី តា ឥត្ថិយោ វិហារំ បេក្ខាបេត្វា តាសំ ឥត្ថីនំ វច្ចមគ្គំ បស្សាវមគ្គំ អាទិស្ស វណ្ណម្បិ ភណតិ អវណ្ណម្បិ ភណតិ យាចតិបិ អាយាចតិបិ បុច្ឆតិបិ បដិបុច្ឆតិបិ អាចិក្ខតិបិ អនុសាសតិបិ អក្កោសតិបិ។ យា តា ឥត្ថិយោ ឆិន្និកា ធុត្តិកា អហិរិកាយោ តា អាយស្មតា ឧទាយិនា សទ្ធិំ ឧហសន្តិបិ ឧល្លបន្តិបិ ឧជ្ជគ្ឃន្តិបិ ឧប្បណ្ឌេន្តិបិ។ យា បន តា ឥត្ថិយោ ហិរិមនា តា និក្ខមិត្វា ភិក្ខូ ឧជ្ឈាបេន្តិ – ‘‘ឥទំ, ភន្តេ, នច្ឆន្នំ នប្បតិរូបំ។ សាមិកេនបិ មយំ ឯវំ វុត្តា ន ឥច្ឆេយ្យាម, កិំ បនាយ្យេន ឧទាយិនា’’តិ។ យេ តេ ភិក្ខូ អប្បិច្ឆា…បេ.… តេ ឧជ្ឈាយន្តិ ខិយ្យន្តិ វិបាចេន្តិ – ‘‘កថញ្ហិ នាម អាយស្មា ឧទាយី មាតុគាមំ ទុដ្ឋុល្លាហិ វាចាហិ ឱភាសិស្សតី’’តិ! អថ ខោ តេ ភិក្ខូ អាយស្មន្តំ ឧទាយិំ អនេកបរិយាយេន វិគរហិត្វា ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ។ អថ ខោ ភគវា ឯតស្មិំ និទានេ ឯតស្មិំ បករណេ ភិក្ខុសង្ឃំ សន្និបាតាបេត្វា អាយស្មន្តំ ឧទាយិំ បដិបុច្ឆិ – ‘‘សច្ចំ កិរ ត្វំ, ឧទាយិ, មាតុគាមំ ទុដ្ឋុល្លាហិ វាចាហិ ឱភាសសី’’តិ? ‘‘សច្ចំ, ភគវា’’តិ។ វិគរហិ ពុទ្ធោ ភគវា – ‘‘អននុច្ឆវិកំ, មោឃបុរិស, អននុលោមិកំ អប្បតិរូបំ អស្សាមណកំ អកប្បិយំ អករណីយំ។ កថញ្ហិ នាម ត្វំ, មោឃបុរិស, មាតុគាមំ ទុដ្ឋុល្លាហិ វាចាហិ ឱភាសិស្សសិ! ននុ មយា, មោឃបុរិស, អនេកបរិយាយេន វិរាគាយ ធម្មោ ទេសិតោ នោ សរាគាយ…បេ.… កាមបរិឡាហានំ វូបសមោ អក្ខាតោ។ នេតំ, មោឃបុរិស, អប្បសន្នានំ វា បសាទាយ…បេ.… ឯវញ្ច បន, ភិក្ខវេ, ឥមំ សិក្ខាបទំ ឧទ្ទិសេយ្យាថ –
២៨៤. ‘‘យោ បន ភិក្ខុ ឱតិណ្ណោ វិបរិណតេន ចិត្តេន មាតុគាមំ ទុដ្ឋុល្លាហិ វាចាហិ ឱភាសេយ្យ យថា តំ យុវា យុវតិំ មេថុនុបសំហិតាហិ, សង្ឃាទិសេសោ’’តិ។
ឱតិណ្ណោ នាម សារត្តោ អបេក្ខវា បដិពទ្ធចិត្តោ។
វិបរិណតន្តិ រត្តម្បិ ចិត្តំ វិបរិណតំ, ទុដ្ឋម្បិ ចិត្តំ វិបរិណតំ មូឡ្ហម្បិ ចិត្តំ វិបរិណតំ។ អបិច, រត្តំ ចិត្តំ ឥមស្មិំ អត្ថេ អធិប្បេតំ វិបរិណតន្តិ។
មាតុគាមោ នាម មនុស្សិត្ថី, ន យក្ខី, ន បេតី, ន តិរច្ឆានគតា។ វិញ្ញូ បដិពលា សុភាសិតទុព្ភាសិតំ ទុដ្ឋុល្លាទុដ្ឋុល្លំអាជានិតុំ។
ទុដ្ឋុល្លា នាម វាចា វច្ចមគ្គបស្សាវមគ្គមេថុនធម្មប្បដិសំយុត្តា វាចា។
ឱភាសេយ្យាតិ អជ្ឈាចារោ វុច្ចតិ។
យថា តំ យុវា យុវតិន្តិ ទហរោ ទហរិំ, តរុណោ តរុណិំ, កាមភោគី កាមភោគិនិំ។
ទ្វេ មគ្គេ អាទិស្ស វណ្ណម្បិ ភណតិ, អវណ្ណម្បិ ភណតិ, យាចតិបិ, អាយាចតិបិ, បុច្ឆតិបិ, បដិបុច្ឆតិបិ, អាចិក្ខតិបិ, អនុសាសតិបិ, អក្កោសតិបិ។
វណ្ណំ ភណតិ នាម ទ្វេ មគ្គេ ថោមេតិ វណ្ណេតិ បសំសតិ។
អវណ្ណំ ភណតិ នាម ទ្វេ មគ្គេ ខុំសេតិ វម្ភេតិ គរហតិ។
យាចតិ នាម ទេហិ មេ, អរហសិ មេ ទាតុន្តិ។
អាយាចតិ នាម កទា តេ មាតា បសីទិស្សតិ, កទា តេ បិតា បសីទិស្សតិ, កទា តេ ទេវតាយោ បសីទិស្សន្តិ, កទា[កទា តេ (ស្យា.)] សុខណោ សុលយោ សុមុហុត្តោ ភវិស្សតិ, កទា តេ មេថុនំ ធម្មំ លភិស្សាមីតិ។
បុច្ឆតិ នាម កថំ ត្វំ សាមិកស្ស ទេសិ, កថំ ជារស្ស ទេសីតិ?
បដិបុច្ឆតិ នាម ឯវំ កិរ ត្វំ សាមិកស្ស ទេសិ, ឯវំ ជារស្ស ទេសីតិ។
អាចិក្ខតិ នាម បុដ្ឋោ ភណតិ – ‘‘ឯវំ ទេហិ។ ឯវំ ទេន្តា សាមិកស្ស បិយា ភវិស្សសិ មនាបា ចា’’តិ។
អនុសាសតិ នាម អបុដ្ឋោ ភណតិ – ‘‘ឯវំ ទេហិ។ ឯវំ ទេន្តា សាមិកស្ស បិយា ភវិស្សតិ មនាបា ចា’’តិ។
អក្កោសតិ នាម អនិមិត្តាសិ, និមិត្តមត្តាសិ, អលោហិតាសិ, ធុវលោហិតាសិ , ធុវចោឡាសិ, បគ្ឃរន្តីសិ, សិខរណីសិ, ឥត្ថិបណ្ឌកាសិ, វេបុរិសិកាសិ, សម្ភិន្នាសិ, ឧភតោព្យញ្ជនាសីតិ។
២៨៦. ឥត្ថី ច ហោតិ ឥត្ថិសញ្ញី សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ ឥត្ថិយា វច្ចមគ្គំ បស្សាវមគ្គំ អាទិស្ស វណ្ណម្បិ ភណតិ អវណ្ណម្បិ ភណតិ យាចតិបិ អាយាចតិបិ បុច្ឆតិបិ បដិបុច្ឆតិបិ អាចិក្ខតិបិ អនុសាសតិបិ អក្កោសតិបិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស…បេ.… ។
ទ្វេ ឥត្ថិយោ ទ្វិន្នំ ឥត្ថីនំ ឥត្ថិសញ្ញី សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ ទ្វិន្នំ ឥត្ថីនំ វច្ចមគ្គំ បស្សាវមគ្គំ អាទិស្ស វណ្ណម្បិ ភណតិ អវណ្ណំបិ ភណតិ…បេ.… អក្កោសតិបិ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ សង្ឃាទិសេសានំ…បេ.… ។
ឥត្ថី ច បណ្ឌកោ ច ឧភិន្នំ ឥត្ថិសញ្ញី សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ ឧភិន្នំ វច្ចមគ្គំ បស្សាវមគ្គំ អាទិស្ស វណ្ណម្បិ ភណតិ អវណ្ណម្បិ ភណតិ…បេ.… អក្កោសតិបិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសេន ទុក្កដស្ស…បេ.… ។
ឥត្ថី ច ហោតិ ឥត្ថិសញ្ញី សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ ឥត្ថិយា វច្ចមគ្គំ បស្សាវមគ្គំ ឋបេត្វា អធក្ខកំ ឧព្ភជាណុមណ្ឌលំ អាទិស្ស វណ្ណម្បិ ភណតិ អវណ្ណម្បិ ភណតិ…បេ.… អក្កោសតិបិ , អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្ស…បេ.…។
ទ្វេ ឥត្ថិយោ ទ្វិន្នំ ឥត្ថីនំ ឥត្ថិសញ្ញី សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ ទ្វិន្នំ ឥត្ថីនំ វច្ចមគ្គំ បស្សាវមគ្គំ ឋបេត្វា អធក្ខកំ ឧព្ភជាណុមណ្ឌលំ អាទិស្ស វណ្ណម្បិ ភណតិ អវណ្ណម្បិ ភណតិ…បេ.… អក្កោសតិបិ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ ថុល្លច្ចយានំ…បេ.…។
ឥត្ថី ច បណ្ឌកោ ច ឧភិន្នំ ឥត្ថិសញ្ញី សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ ឧភិន្នំ វច្ចមគ្គំ បស្សាវមគ្គំ ឋបេត្វា អធក្ខកំ ឧព្ភជាណុមណ្ឌលំ អាទិស្ស វណ្ណម្បិ ភណតិ អវណ្ណម្បិ ភណតិ…បេ.… អក្កោសតិបិ, អាបត្តិ ថុល្លច្ចយេន ទុក្កដស្ស…បេ.…។
ឥត្ថី ច ហោតិ ឥត្ថិសញ្ញី សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ ឥត្ថិយា ឧព្ភក្ខកំ អធោជាណុមណ្ឌលំ អាទិស្ស វណ្ណម្បិ ភណតិ អវណ្ណម្បិ ភណតិ…បេ.… អក្កោសតិបិ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស…បេ.…។
ទ្វេ ឥត្ថិយោ ទ្វិន្នំ ឥត្ថីនំ ឥត្ថិសញ្ញី សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ ទ្វិន្នំ ឥត្ថីនំ ឧព្ភក្ខកំ អធោជាណុមណ្ឌលំ អាទិស្ស វណ្ណម្បិ ភណតិ អវណ្ណម្បិ ភណតិ…បេ.… អក្កោសតិបិ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ…បេ.…។
ឥត្ថី ច បណ្ឌកោ ច ឧភិន្នំ ឥត្ថិសញ្ញី សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ ឧភិន្នំ ឧព្ភក្ខកំ អធោជាណុមណ្ឌលំ អាទិស្ស វណ្ណម្បិ ភណតិ អវណ្ណម្បិ ភណតិ…បេ.… អក្កោសតិបិ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ…បេ.…។
ឥត្ថី ច ហោតិ ឥត្ថិសញ្ញី សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ ឥត្ថិយា កាយបដិពទ្ធំ អាទិស្ស វណ្ណម្បិ ភណតិ អវណ្ណម្បិ ភណតិ…បេ.… អក្កោសតិបិ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស…បេ.…។
ទ្វេ ឥត្ថិយោ ទ្វិន្នំ ឥត្ថីនំ ឥត្ថិសញ្ញី សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ ទ្វិន្នំ ឥត្ថីនំ កាយបដិពទ្ធំ អាទិស្ស វណ្ណម្បិ ភណតិ អវណ្ណម្បិ ភណតិ…បេ.… អក្កោសតិបិ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ…បេ.…។
ឥត្ថី ច បណ្ឌកោ ច ឧភិន្នំ ឥត្ថិសញ្ញី សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ ឧភិន្នំ កាយបដិពទ្ធំ អាទិស្ស វណ្ណម្បិ ភណតិ អវណ្ណម្បិ ភណតិ…បេ.… អក្កោសតិបិ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ…បេ.…។
២៨៧. អនាបត្តិ អត្ថបុរេក្ខារស្ស, ធម្មបុរេក្ខារស្ស, អនុសាសនិបុរេក្ខារស្ស, ឧម្មត្តកស្ស, អាទិកម្មិកស្សាតិ។
វិនីតវត្ថុឧទ្ទានគាថា
លោហិតំ កក្កសាកិណ្ណំ, ខរំ ទីឃញ្ច វាបិតំ;
កច្ចិ សំសីទតិ មគ្គោ, សទ្ធា ទានេន កម្មុនាតិ។
វិនីតវត្ថុ
២៨៨. តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរា ឥត្ថី នវរត្តំ កម្ពលំ បារុតា ហោតិ។ អញ្ញតរោ ភិក្ខុ សារត្តោ តំ ឥត្ថិំ ឯតទវោច – ‘‘លោហិតំ ខោ តេ, ភគិនី’’តិ។ សា ន បដិវិជានិ។ ‘‘អាមាយ្យ, នវរត្តោ កម្ពលោ’’តិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ ‘‘ភគវតា សិក្ខាបទំ បញ្ញត្តំ, កច្ចិ នុ ខោ អហំ សង្ឃាទិសេសំ អាបត្តិំ អាបន្នោ’’តិ? ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសិ។ ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, សង្ឃាទិសេសស្ស; អាបត្តិ ទុក្កដស្សា’’តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរា ឥត្ថី ខរកម្ពលំ បារុតា ហោតិ។ អញ្ញតរោ ភិក្ខុ សារត្តោ តំ ឥត្ថិំ ឯតទវោច – ‘‘កក្កសលោមំ ខោ តេ, ភគិនី’’តិ។ សា ន បដិវិជានិ។ ‘‘អាមាយ្យ, ខរកម្ពលកោ’’តិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, សង្ឃាទិសេសស្ស; អាបត្តិ ទុក្កដស្សា’’តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរា ឥត្ថី នវាវុតំ កម្ពលំ បារុតា ហោតិ។ អញ្ញតរោ ភិក្ខុ សារត្តោ តំ ឥត្ថិំ ឯតទវោច – ‘‘អាកិណ្ណលោមំ ខោ តេ, ភគិនី’’តិ។ សា ន បដិវិជានិ។ ‘‘អាមាយ្យ, នវាវុតោ កម្ពលោ’’តិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, សង្ឃាទិសេសស្ស; អាបត្តិ ទុក្កដស្សា’’តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរា ឥត្ថី ខរកម្ពលំ បារុតា ហោតិ។ អញ្ញតរោ ភិក្ខុ សារត្តោ តំ ឥត្ថិំ ឯតទវោច – ‘‘ខរលោមំ ខោ តេ, ភគិនី’’តិ។ សា ន បដិវិជានិ។ ‘‘អាមាយ្យ, ខរកម្ពលកោ’’តិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, សង្ឃាទិសេសស្ស; អាបត្តិ ទុក្កដស្សា’’តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរា ឥត្ថី បាវារំ [ទីឃបាវារំ (ស្យា.)] បារុតា ហោតិ។ អញ្ញតរោ ភិក្ខុ សារត្តោ តំ ឥត្ថិំ ឯតទវោច – ‘‘ទីឃលោមំ ខោ តេ, ភគិនី’’តិ។ សា ន បដិវិជានិ។ ‘‘អាមាយ្យ, បាវារោ’’ [ទីឃបាវារោ (ស្យា.)] តិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, សង្ឃាទិសេសស្ស; អាបត្តិ ទុក្កដស្សា’’តិ។
២៨៩. តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរា ឥត្ថី ខេត្តំ វបាបេត្វា អាគច្ឆតិ។ អញ្ញតរោ ភិក្ខុ សារត្តោ តំ ឥត្ថិំ ឯតទវោច – ‘‘វាបិតំ ខោ តេ, ភគិនី’’តិ? សា ន បដិវិជានិ។ ‘‘អាមាយ្យ, នោ ច ខោ បដិវុត្ត’’ន្តិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, សង្ឃាទិសេសស្ស; អាបត្តិ ទុក្កដស្សា’’តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរោ ភិក្ខុ បរិព្ពាជិកំ បដិបថេ បស្សិត្វា សារត្តោ តំ បរិព្ពាជិកំ ឯតទវោច – ‘‘កច្ចិ, ភគិនិ, មគ្គោ សំសីទតី’’តិ? សា ន បដិវិជានិ។ ‘‘អាម ភិក្ខុ, បដិបជ្ជិស្សសី’’តិ ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, សង្ឃាទិសេសស្ស; អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្សា’’តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរោ ភិក្ខុ សារត្តោ អញ្ញតរំ ឥត្ថិំ ឯតទវោច – ‘‘សទ្ធាសិ ត្វំ, ភគិនិ។ អបិច, យំ សាមិកស្ស ទេសិ តំ នាម្ហាកំ ទេសី’’តិ ។ ‘‘កិំ, ភន្តេ’’តិ? ‘‘មេថុនធម្ម’’ន្តិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អាបត្តិំ ត្វំ, ភិក្ខុ, អាបន្នោ សង្ឃាទិសេស’’ន្តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរោ ភិក្ខុ សារត្តោ អញ្ញតរំ ឥត្ថិំ ឯតទវោច – ‘‘សទ្ធាសិ ត្វំ, ភគិនិ។ អបិច, យំ អគ្គទានំ តំ នាម្ហាកំ ទេសី’’តិ។ ‘‘កិំ, ភន្តេ, អគ្គទាន’’ន្តិ? ‘‘មេថុនធម្ម’’ន្តិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អាបត្តិំ ត្វំ, ភិក្ខុ, អាបន្នោ សង្ឃាទិសេស’’ន្តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរា ឥត្ថី កម្មំ ករោតិ។ អញ្ញតរោ ភិក្ខុ សារត្តោ តំ ឥត្ថិំ ឯតទវោច – ‘‘តិដ្ឋ, ភគិនិ, អហំ ករិស្សាមីតិ…បេ.… និសីទ, ភគិនិ, អហំ ករិស្សាមីតិ…បេ.… និបជ្ជ, ភគិនិ, អហំ ករិស្សាមី’’តិ។ សា ន បដិវិជានិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, សង្ឃាទិសេសស្ស; អាបត្តិ ទុក្កដស្សា’’តិ។
ទុដ្ឋុល្លវាចាសិក្ខាបទំ និដ្ឋិតំ តតិយំ។
៤. អត្តកាមបារិចរិយសិក្ខាបទំ
២៩០. តេន សមយេន ពុទ្ធោ ភគវា សាវត្ថិយំ វិហរតិ ជេតវនេ អនាថបិណ្ឌិកស្ស អារាមេ។ តេន ខោ បន សមយេន អាយស្មា ឧទាយី សាវត្ថិយំ កុលូបកោ ហោតិ, ពហុកានិ កុលានិ ឧបសង្កមតិ។ តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរា ឥត្ថី មតបតិកា អភិរូបា ហោតិ ទស្សនីយា បាសាទិកា។ អថ ខោ អាយស្មា ឧទាយី បុព្ពណ្ហសមយំ និវាសេត្វា បត្តចីវរមាទាយ យេន តស្សា ឥត្ថិយា និវេសនំ តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា បញ្ញត្តេ អាសនេ និសីទិ។ អថ ខោ សា ឥត្ថី យេនាយស្មា ឧទាយី តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា អាយស្មន្តំ ឧទាយិំ អភិវាទេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិ។ ឯកមន្តំ និសិន្នំ ខោ តំ ឥត្ថិំ អាយស្មា ឧទាយី ធម្មិយា កថាយ សន្ទស្សេសិ សមាទបេសិ សមុត្តេជេសិ សម្បហំសេសិ។ អថ ខោ សា ឥត្ថី អាយស្មតា ឧទាយិនា ធម្មិយា កថាយ សន្ទស្សិតា សមាទបិតា សមុត្តេជិតា សម្បហំសិតា អាយស្មន្តំ ឧទាយិំ ឯតទវោច – ‘‘វទេយ្យាថ, ភន្តេ, យេន អត្ថោ។ បដិពលា មយំ អយ្យស្ស ទាតុំ យទិទំ ចីវរបិណ្ឌបាតសេនាសនគិលានប្បច្ចយភេសជ្ជបរិក្ខារ’’ន្តិ។
‘‘ន ខោ តេ, ភគិនិ, អម្ហាកំ ទុល្លភា យទិទំ ចីវរបិណ្ឌបាតសេនាសនគិលានប្បច្ចយភេសជ្ជបរិក្ខារា។ អបិច, យោ អម្ហាកំ ទុល្លភោ តំ ទេហី’’តិ។ ‘‘កិំ, ភន្តេ’’តិ? ‘‘មេថុនធម្ម’’ន្តិ។ ‘‘អត្ថោ , ភន្តេ’’តិ? ‘‘អត្ថោ, ភគិនី’’តិ។ ‘‘ឯហិ, ភន្តេ’’តិ, ឱវរកំ បវិសិត្វា សាដកំ និក្ខិបិត្វា មញ្ចកេ ឧត្តានា និបជ្ជិ។ អថ ខោ អាយស្មា ឧទាយី យេន សា ឥត្ថី តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា – ‘‘កោ ឥមំ វសលំ ទុគ្គន្ធំ អាមសិស្សតី’’តិ, និដ្ឋុហិត្វា បក្កាមិ។ អថ ខោ សា ឥត្ថី ឧជ្ឈាយតិ ខិយ្យតិ វិបាចេតិ – ‘‘អលជ្ជិនោ ឥមេ សមណា សក្យបុត្តិយា ទុស្សីលា មុសាវាទិនោ។ ឥមេ ហិ នាម ធម្មចារិនោ សមចារិនោ ព្រហ្មចារិនោ សច្ចវាទិនោ សីលវន្តោ កល្យាណធម្មា បដិជានិស្សន្តិ! នត្ថិ ឥមេសំ សាមញ្ញំ នត្ថិ ឥមេសំ ព្រហ្មញ្ញំ, នដ្ឋំ ឥមេសំ សាមញ្ញំ នដ្ឋំ ឥមេសំ ព្រហ្មញ្ញំ, កុតោ ឥមេសំ សាមញ្ញំ កុតោ ឥមេសំ ព្រហ្មញ្ញំ, អបគតា ឥមេ សាមញ្ញា អបគតា ឥមេ ព្រហ្មញ្ញា។ កថញ្ហិ នាម សមណោ ឧទាយី មំ សាមំ មេថុនធម្មំ យាចិត្វា, ‘កោ ឥមំ វសលំ ទុគ្គន្ធំ អាមសិស្សតី’’តិ និដ្ឋុហិត្វា បក្កមិស្សតិ! កិំ មេ បាបកំ កិំ មេ ទុគ្គន្ធំ, កស្សាហំ កេន ហាយាមី’’តិ? អញ្ញាបិ ឥត្ថិយោ ឧជ្ឈាយន្តិ ខិយ្យន្តិ វិបាចេន្តិ – ‘‘អលជ្ជិនោ ឥមេ សមណា សក្យបុត្តិយា ទុស្សីលា មុសាវាទិនោ…បេ.… កថញ្ហិ នាម សមណោ ឧទាយី ឥមិស្សា សាមំ មេថុនធម្មំ យាចិត្វា, ‘កោ ឥមំ វសលំ ទុគ្គន្ធំ អាមសិស្សតី’តិ និដ្ឋុហិត្វា បក្កមិស្សតិ! កិំ ឥមិស្សា បាបកំ កិំ ឥមិស្សា ទុគ្គន្ធំ, កស្សាយំ កេន ហាយតី’’តិ? អស្សោសុំ ខោ ភិក្ខូ តាសំ ឥត្ថីនំ ឧជ្ឈាយន្តីនំ ខិយ្យន្តីនំ វិបាចេន្តីនំ។ យេ តេ ភិក្ខូ អប្បិច្ឆា…បេ.… តេ ឧជ្ឈាយន្តិ ខិយ្យន្តិ វិបាចេន្តិ – ‘‘កថញ្ហិ នាម អាយស្មា ឧទាយី មាតុគាមស្ស សន្តិកេ អត្តកាមបារិចរិយាយ វណ្ណំ ភាសិស្សតី’’តិ!
អថ ខោ តេ ភិក្ខូ អាយស្មន្តំ ឧទាយិំ អនេកបរិយាយេន វិគរហិត្វា ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ។ អថ ខោ ភគវា ឯតស្មិំ និទានេ ឯតស្មិំ បករណេ ភិក្ខុសង្ឃំ សន្និបាតាបេត្វា អាយស្មន្តំ ឧទាយិំ បដិបុច្ឆិ – ‘‘សច្ចំ កិរ ត្វំ, ឧទាយិ, មាតុគាមស្ស សន្តិកេ អត្តកាមបារិចរិយាយ វណ្ណំ ភាសសី’’តិ? ‘‘សច្ចំ, ភគវា’’តិ។ វិគរហិ ពុទ្ធោ ភគវា – ‘‘អននុច្ឆវិកំ, មោឃបុរិស, អននុលោមិកំ អប្បតិរូបំ អស្សាមណកំ អកប្បិយំ អករណីយំ។ កថញ្ហិ នាម ត្វំ, មោឃបុរិស, មាតុគាមស្ស សន្តិកេ អត្តកាមបារិចរិយាយ វណ្ណំ ភាសិស្សសិ! ននុ មយា , មោឃបុរិស, អនេកបរិយាយេន វិរាគាយ ធម្មោ ទេសិតោ នោ សរាគាយ…បេ.… កាមបរិឡាហានំ វូបសមោ អក្ខាតោ? នេតំ, មោឃបុរិស, អប្បសន្នានំ វា បសាទាយ…បេ.… ឯវញ្ច បន, ភិក្ខវេ, ឥមំ សិក្ខាបទំ ឧទ្ទិសេយ្យាថ –
២៩១. ‘‘យោ បន ភិក្ខុ ឱតិណ្ណោ វិបរិណតេន ចិត្តេន មាតុគាមស្ស សន្តិកេ អត្តកាមបារិចរិយាយ វណ្ណំ ភាសេយ្យ – ‘ឯតទគ្គំ, ភគិនិ, បារិចរិយានំ យា មាទិសំ សីលវន្តំ កល្យាណធម្មំ ព្រហ្មចារិំ ឯតេន ធម្មេន បរិចរេយ្យាតិ មេថុនុបសំហិតេន’, សង្ឃាទិសេសោ’’តិ។
ឱតិណ្ណោ នាម សារត្តោ អបេក្ខវា បដិពទ្ធចិត្តោ។
វិបរិណតន្តិ រត្តម្បិ ចិត្តំ វិបរិណត្តំ, ទុដ្ឋម្បិ ចិត្តំ វិបរិណតំ, មូឡ្ហម្បិ ចិត្តំ វិបរិណតំ។ អបិច, រត្តំ ចិត្តំ ឥមស្មិំ អត្ថេ អធិប្បេតំ វិបរិណតន្តិ។
មាតុគាមោ នាម មនុស្សិត្ថី, ន យក្ខី, ន បេតី, ន តិរច្ឆានគតា។ វិញ្ញូ បដិពលា សុភាសិតទុព្ភាសិតំ ទុដ្ឋល្លាទុដ្ឋុល្លំ អាជានិតុំ។
មាតុគាមស្ស សន្តិកេតិ មាតុគាមស្ស សាមន្តា, មាតុគាមស្ស អវិទូរេ។
អត្តកាមន្តិ អត្តនោ កាមំ អត្តនោ ហេតុំ អត្តនោ អធិប្បាយំ អត្តនោ បារិចរិយំ។
ឯតទគ្គន្តិ ឯតំ អគ្គំ ឯតំ សេដ្ឋំ ឯតំ មោក្ខំ ឯតំ ឧត្តមំ ឯតំ បវរំ។
យាតិ ខត្តិយី [ខត្តិយា (ស្យា.)] វា ព្រាហ្មណី វា វេស្សី វា សុទ្ទី វា។
មាទិសន្តិ ខត្តិយំ វា ព្រាហ្មណំ វា វេស្សំ វា សុទ្ទំ វា។
សីលវន្តន្តិ បាណាតិបាតា បដិវិរតំ, អទិន្នាទានា បដិវិរតំ, មុសាវាទា បដិវិរតំ។
ព្រហ្មចារិន្តិ មេថុនធម្មា បដិវិរតំ។
កល្យាណធម្មោ នាម តេន ច សីលេន តេន ច ព្រហ្មចរិយេន កល្យាណធម្មោ ហោតិ។
បរិចរេយ្យាតិ អភិរមេយ្យ។
មេថុនុបសំហិតេនាតិ មេថុនធម្មប្បដិសំយុត្តេន។
សង្ឃាទិសេសោតិ…បេ.… តេនបិ វុច្ចតិ សង្ឃាទិសេសោតិ។
២៩៣. ឥត្ថី ច ហោតិ ឥត្ថិសញ្ញី សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ ឥត្ថិយា សន្តិកេ អត្តកាមបារិចរិយាយ វណ្ណំ ភាសតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស ។
ឥត្ថី ច ហោតិ វេមតិកោ…បេ.… បណ្ឌកសញ្ញី… បុរិសសញ្ញី… តិរច្ឆានគតសញ្ញី សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ ឥត្ថិយា សន្តិកេ អត្តកាមបារិចរិយាយ វណ្ណំ ភាសតិ, អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្ស។
បណ្ឌកោ ច ហោតិ បណ្ឌកសញ្ញី សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ បណ្ឌកស្ស សន្តិកេ អត្តកាមបារិចរិយាយ វណ្ណំ ភាសតិ, អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្ស។
បណ្ឌកោ ច ហោតិ វេមតិកោ…បេ.… បុរិសសញ្ញី… តិរច្ឆានគតសញ្ញី… ឥត្ថិសញ្ញី សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ បណ្ឌកស្ស សន្តិកេ អត្តកាមបារិចរិយាយ វណ្ណំ ភាសតិ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស។
បុរិសោ ច ហោតិ…បេ.… តិរច្ឆានគតោ ច ហោតិ តិរច្ឆានគតសញ្ញី…បេ.… វេមតិកោ ឥត្ថិសញ្ញី… បណ្ឌកសញ្ញី… បុរិសសញ្ញី សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ តិរច្ឆានគតស្ស សន្តិកេ អត្តកាមបារិចរិយាយ វណ្ណំ ភាសតិ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស។
ទ្វេ ឥត្ថិយោ ទ្វិន្នំ ឥត្ថីនំ ឥត្ថិសញ្ញី សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ ទ្វិន្នំ ឥត្ថីនំ សន្តិកេ អត្តកាមបារិចរិយាយ វណ្ណំ ភាសតិ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ សង្ឃាទិសេសានំ…បេ.… ។
ឥត្ថី ច បណ្ឌកោ ច ឧភិន្នំ ឥត្ថិសញ្ញី សារត្តោ ច។ ភិក្ខុ ច នំ ឧភិន្នំ សន្តិកេ អត្តកាមបារិចរិយាយ វណ្ណំ ភាសតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសេន ទុក្កដស្ស…បេ.… ។
២៩៤. អនាបត្តិ ‘‘ចីវរបិណ្ឌបាតសេនាសនគិលានប្បច្ចយភេសជ្ជបរិក្ខារេន ឧបដ្ឋហា’’តិ ភណតិ, ឧម្មត្តកស្ស អាទិកម្មិកស្សាតិ។
វិនីតវត្ថុឧទ្ទានគាថា
កិំ ទជ្ជំ កេនុបដ្ឋេយ្យំ, កថំ គច្ឆេយ្យំ សុគ្គតិន្តិ។
វិនីតវត្ថុ
២៩៥. តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរា វញ្ឈា ឥត្ថី កុលូបកំ ភិក្ខុំ ឯតទវោច – ‘‘កថាហំ, ភន្តេ, វិជាយេយ្យ’’ន្តិ? ‘‘តេន ហិ, ភគិនិ, អគ្គទានំ ទេហី’’តិ។ ‘‘កិំ, ភន្តេ, អគ្គទាន’’ន្តិ? ‘‘មេថុនធម្ម’’ន្តិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អាបត្តិំ ត្វំ, ភិក្ខុ, អាបន្នោ សង្ឃាទិសេស’’ន្តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរា វិជាយិនី ឥត្ថី កុលូបកំ ភិក្ខុំ ឯតទវោច – ‘‘កថាហំ, ភន្តេ, បុត្តំ លភេយ្យ’’ន្តិ? ‘‘តេន ហិ, ភគិនិ, អគ្គទានំ ទេហី’’តិ។ ‘‘កិំ, ភន្តេ, អគ្គទាន’’ន្តិ? ‘‘មេថុនធម្ម’’ន្តិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អាបត្តិំ ត្វំ, ភិក្ខុ, អាបន្នោ សង្ឃាទិសេស’’ន្តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរា ឥត្ថី កុលូបកំ ភិក្ខុំ ឯតទវោច – ‘‘កថាហំ, ភន្តេ, សាមិកស្ស បិយា អស្ស’’ន្តិ? ‘‘តេន ហិ, ភគិនិ, អគ្គទានំ ទេហី’’តិ។ ‘‘កិំ, ភន្តេ, អគ្គទាន’’ន្តិ? ‘‘មេថុនធម្ម’’ន្តិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អាបត្តិំ ត្វំ, ភិក្ខុ, អាបន្នោ សង្ឃាទិសេស’’ន្តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរា ឥត្ថី កុលូបកំ ភិក្ខុំ ឯតទវោច – ‘‘កថាហំ, ភន្តេ, សុភគា អស្ស’’ន្តិ? ‘‘តេន ហិ , ភគិនិ, អគ្គទានំ ទេហី’’តិ។ ‘‘កិំ, ភន្តេ, អគ្គទាន’’ន្តិ? ‘‘មេថុនធម្ម’’ន្តិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អាបត្តិំ ត្វំ, ភិក្ខុ, អាបន្នោ សង្ឃាទិសេស’’ន្តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរា ឥត្ថី កុលូបកំ ភិក្ខុំ ឯតទវោច – ‘‘ក្យាហំ, ភន្តេ, អយ្យស្ស ទជ្ជាមី’’តិ? ‘‘អគ្គទានំ, ភគិនី’’តិ។ ‘‘កិំ, ភន្តេ, អគ្គទាន’’ន្តិ? ‘‘មេថុនធម្ម’’ន្តិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អាបត្តិំ ត្វំ, ភិក្ខុ, អាបន្នោ សង្ឃាទិសេស’’ន្តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរា ឥត្ថី កុលូបកំ ភិក្ខុំ ឯតទវោច – ‘‘កេនាហំ, ភន្តេ, អយ្យំ ឧបដ្ឋេមី’’តិ? ‘‘អគ្គទានេន, ភគិនី’’តិ។ ‘‘កិំ, ភន្តេ, អគ្គទាន’’ន្តិ? ‘‘មេថុនធម្ម’’ន្តិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អាបត្តិំ ត្វំ, ភិក្ខុ, អាបន្នោ សង្ឃាទិសេស’’ន្តិ។
ភន្តេ, សុគតិំ គច្ឆេយ្យ’’ន្តិ? ‘‘តេន ហិ, ភគិនិ, អគ្គទានំ ទេហី’’តិ។ ‘‘កិំ, ភន្តេ, អគ្គទាន’’ន្តិ? ‘‘មេថុនធម្ម’’ន្តិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អាបត្តិំ ត្វំ, ភិក្ខុ, អាបន្នោ សង្ឃាទិសេស’’ន្តិ។
អត្តកាមបារិចរិយសិក្ខាបទំ និដ្ឋិតំ ចតុត្ថំ។
៥. សញ្ចរិត្តសិក្ខាបទំ
២៩៦. តេន សមយេន ពុទ្ធោ ភគវា សាវត្ថិយំ វិហរតិ ជេតវនេ អនាថបិណ្ឌិកស្ស អារាមេ។ តេន ខោ បន សមយេន អាយស្មា ឧទាយី សាវត្ថិយំ កុលូបកោ ហោតិ។ ពហុកានិ កុលានិ ឧបសង្កមតិ។ យត្ថ បស្សតិ កុមារកំ វា អបជាបតិកំ, កុមារិកំ វា អបតិកំ, កុមារកស្ស មាតាបិតូនំ សន្តិកេ កុមារិកាយ វណ្ណំ ភណតិ – ‘‘អមុកស្ស កុលស្ស កុមារិកា អភិរូបា ទស្សនីយា បាសាទិកា បណ្ឌិតា ព្យត្តា មេធាវិនី ទក្ខា អនលសា។ ឆន្នា សា កុមារិកា ឥមស្ស កុមារកស្សា’’តិ។ តេ ឯវំ វទន្តិ – ‘‘ឯតេ ខោ, ភន្តេ, អម្ហេ ន ជានន្តិ – ‘កេ វា ឥមេ កស្ស វា’តិ។ សចេ, ភន្តេ, អយ្យោ ទាបេយ្យ អានេយ្យាម មយំ តំ កុមារិកំ ឥមស្ស កុមារកស្សា’’តិ។ កុមារិកាយ មាតាបិតូនំ សន្តិកេ កុមារកស្ស វណ្ណំ ភណតិ – ‘‘អមុកស្ស កុលស្ស កុមារកោ អភិរូបោ ទស្សនីយោ បាសាទិកោ បណ្ឌិតោ ព្យត្តោ មេធាវី ទក្ខោ អនលសោ។ ឆន្នាយំ កុមារិកា តស្ស កុមារកស្សា’’តិ [ឆន្នោ សោ កុមារកោ ឥមិស្សា កុមារិកាយាតិ (ស្យា.)]។ តេ ឯវំ វទន្តិ – ‘‘ឯតេ ខោ, ភន្តេ, អម្ហេ ន ជានន្តិ – ‘កេ វា ឥមេ កស្ស វា’តិ, កិស្មិំ វិយ កុមារិកាយ វត្តុំ។ សចេ, ភន្តេ, អយ្យោ យាចាបេយ្យ ទជ្ជេយ្យាម មយំ ឥមំ កុមារិកំ តស្ស កុមារកស្សា’’តិ។ ឯតេនេវ ឧបាយេន អាវាហានិបិ ការាបេតិ , វិវាហានិបិ ការាបេតិ, វារេយ្យានិបិ ការាបេតិ។
២៩៧. តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរិស្សា បុរាណគណកិយា ធីតា អភិរូបា ហោតិ ទស្សនីយា បាសាទិកា។ តិរោគាមកា អាជីវកសាវកា អាគន្ត្វា តំ គណកិំ ឯតទវោចុំ – ‘‘ទេហាយ្យេ, ឥមំ កុមារិកំ អម្ហាកំ កុមារកស្សា’’តិ។ សា ឯវមាហ – ‘‘អហំ ខ្វយ្យោ [ខ្វយ្យា (ស្យា.), ខ្វាយ្យោ (ក.)] តុម្ហេ ន ជានាមិ – ‘កេ វា ឥមេ កស្ស វា’តិ។ អយញ្ច មេ ឯកធីតិកា, តិរោគាមោ ច គន្តព្ពោ, នាហំ ទស្សាមី’’តិ។ មនុស្សា តេ អាជីវកសាវកេ ឯតទវោចុំ – ‘‘កិស្ស តុម្ហេ, អយ្យោ , អាគតត្ថា’’តិ? ‘‘ឥធ មយំ, អយ្យោ, អមុកំ នាម គណកិំ ធីតរំ យាចិម្ហា អម្ហាកំ កុមារកស្ស។ សា ឯវមាហ – ‘អហំ, ខ្វយ្យោ តុម្ហេ ន ជានាមិ – កេ វា ឥមេ កស្ស វា’តិ។ អយញ្ច មេ ឯកធីតិកា, តិរោគាមោ ច គន្តព្ពោ, នាហំ ទស្សាមី’’តិ។ ‘‘កិស្ស តុម្ហេ, អយ្យោ, តំ គណកិំ ធីតរំ យាចិត្ថ? ននុ អយ្យោ ឧទាយី វត្តព្ពោ។ អយ្យោ ឧទាយី ទាបេស្សតី’’តិ។
អថ ខោ តេ អាជីវកសាវកា យេនាយស្មា ឧទាយី តេនុបសង្កមិំសុ; ឧបសង្កមិត្វា អាយស្មន្តំ ឧទាយិំ ឯតទវោចុំ – ‘‘ឥធ មយំ, ភន្តេ, អមុកំ នាម គណកិំ ធីតរំ យាចិម្ហា អម្ហាកំ កុមារកស្ស។ សា ឯវមាហ – ‘អហំ ខ្វយ្យោ តុម្ហេ ន ជានាមិ – កេ វា ឥមេ កស្ស វាតិ។ អយញ្ច មេ ឯកធីតិកា, តិរោគាមោ ច គន្តព្ពោ, នាហំ ទស្សាមី’តិ។ សាធុ, ភន្តេ, អយ្យោ តំ គណកិំ ធីតរំ ទាបេតុ អម្ហាកំ កុមារកស្សា’’តិ។ អថ ខោ អាយស្មា ឧទាយី យេន សា គណកី តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា តំ គណកិំ ឯតទវោច – ‘‘កិស្សិមេសំ ធីតរំ ន ទេសី’’តិ? ‘‘អហំ ខ្វយ្យ, ឥមេ ន ជានាមិ – ‘កេ វា ឥមេ កស្ស វា’តិ។ អយញ្ច មេ ឯកធីតិកា, តិរោគាមោ ច គន្តព្ពោ, នាហំ ទស្សាមី’’តិ។ ‘‘ទេហិមេសំ។ អហំ ឥមេ ជានាមី’’តិ។ ‘‘សចេ, ភន្តេ, អយ្យោ ជានាតិ, ទស្សាមី’’តិ។ អថ ខោ សា គណកី តេសំ អាជីវកសាវកានំ ធីតរំ អទាសិ។ អថ ខោ តេ អាជីវកសាវកា តំ កុមារិកំ នេត្វា មាសំយេវ សុណិសភោគេន ភុញ្ជិំសុ។ តតោ អបរេន ទាសិភោគេន ភុញ្ជន្តិ។
អថ ខោ សា កុមារិកា មាតុយា សន្តិកេ ទូតំ បាហេសិ – ‘‘អហម្ហិ ទុគ្គតា ទុក្ខិតា, ន សុខំ លភាមិ។ មាសំយេវ មំ សុណិសភោគេន ភុញ្ជិំសុ។ តតោ អបរេន ទាសិភោគេន ភុញ្ជន្តិ។ អាគច្ឆតុ មេ មាតា, មំ នេស្សតូ’’តិ។ អថ ខោ សា គណកី យេន តេ អាជីវកសាវកា តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា តេ អាជីវកសាវកេ ឯតទវោច – ‘‘មាយ្យោ, ឥមំ កុមារិកំ ទាសិភោគេន ភុញ្ជិត្ថ។ សុណិសភោគេន ឥមំ កុមារិកំ ភុញ្ជថា’’តិ។ តេ ឯវមាហំសុ – ‘‘នត្ថម្ហាកំ តយា សទ្ធិំ អាហារូបហារោ, សមណេន សទ្ធិំ អម្ហាកំ អាហារូបហារោ ។ គច្ឆ ត្វំ។ ន មយំ តំ ជានាមា’’តិ។ អថ ខោ សា គណកី តេហិ អាជីវកសាវកេហិ អបសាទិតា បុនទេវ សាវត្ថិំ បច្ចាគញ្ឆិ។ ទុតិយម្បិ ខោ សា កុមារិកា មាតុយា សន្តិកេ ទូតំ បាហេសិ – ‘‘អហម្ហិ ទុគ្គតា ទុក្ខិតា, ន សុខំ លភាមិ។ មាសំយេវ មំ សុណិសភោគេន ភុញ្ជិំសុ។ តតោ អបរេន ទាសិភោគេន ភុញ្ជន្តិ។ អាគច្ឆតុ មេ មាតា, មំ នេស្សតូ’’តិ។ អថ ខោ សា គណកី យេនាយស្មា ឧទាយី តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា អាយស្មន្តំ ឧទាយិំ ឯតទវោច – ‘‘សា កិរ, ភន្តេ, កុមារិកា ទុគ្គតា ទុក្ខិតា, ន សុខំ លភតិ។ មាសំយេវ នំ សុណិសភោគេន ភុញ្ជិំសុ។ តតោ អបរេន ទាសិភោគេន ភុញ្ជន្តិ។ វទេយ្យាថ, ភន្តេ – ‘មាយ្យោ, ឥមំ កុមារិកំ ទាសិភោគេន ភុញ្ជិត្ថ។ សុណិសភោគេន ឥមំ កុមារិកំ ភុញ្ជិថា’’’តិ។
អថ ខោ អាយស្មា ឧទាយី យេន តេ អាជីវកសាវកា តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា តេ អាជីវកសាវកេ ឯតទវោច – ‘‘មាយ្យោ, ឥមំ កុមារិកំ ទាសិភោគេន ភុជ្ជិត្ថ។ សុណិសភោគេន ឥមំ កុមារិកំ ភុញ្ជថា’’តិ។ តេ ឯវមាហំសុ – ‘‘នត្ថម្ហាកំ តយា សទ្ធិំ អាហារូបហារោ, គណកិយា សទ្ធិំ អម្ហាកំ អាហារូបហារោ។ សមណេន ភវិតព្ពំ អព្យាវដេន។ សមណោអស្ស សុសមណោ, គច្ឆ ត្វំ, ន មយំ តំ ជានាមា’’តិ។ អថ ខោ អាយស្មា ឧទាយី តេហិ អាជីវកសាវកេហិ អបសាទិតោ បុនទេវ សាវត្ថិំ បច្ចាគញ្ឆិ។ តតិយម្បិ ខោ សា កុមារិកា មាតុយា សន្តិកេ ទូតំ បាហេសិ – ‘‘អហម្ហិ ទុគ្គតា ទុក្ខិតា, ន សុខំ លភាមិ។ មាសំយេវ មំ សុណិសភោគេន ភុញ្ជិំសុ។ តតោ អបរេន ទាសិភោគេន ភុញ្ជន្តិ។ អាគច្ឆតុ មេ មាតា, មំ នេស្សតូ’’តិ។ ទុតិយម្បិ ខោ សា គណកី យេនាយស្មា ឧទាយី តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា អាយស្មន្តំ ឧទាយិំ ឯតទវោច – ‘‘សា កិរ, ភន្តេ, កុមារិកា ទុគ្គតា ទុក្ខិតា, ន សុខំ លភតិ។ មាសំយេវ នំ សុណិសភោគេន ភុញ្ជិំសុ។ តតោ អបរេន ទាសិភោគេន ភុញ្ជន្តិ។ វទេយ្យាថ, ភន្តេ – ‘មាយ្យោ, ឥមំ កុមារិកំ ទាសិភោគេន ភុញ្ជិត្ថ, សុណិសភោគេន ឥមំកុមារិកំ ភុញ្ជថា’’’តិ។ ‘‘បឋមំបាហំ តេហិ អាជីវកសាវកេហិ អបសាទិតោ។ គច្ឆ ត្វំ។ នាហំ គមិស្សាមី’’តិ។
២៩៨. អថ ខោ សា គណកី ឧជ្ឈាយតិ ខិយ្យតិ វិបាចេតិ – ‘‘ឯវំ ទុគ្គតោ ហោតុ អយ្យោ ឧទាយី, ឯវំ ទុក្ខិតោ ហោតុ អយ្យោ ឧទាយី, ឯវំ មា សុខំ លភតុ អយ្យោ ឧទាយី, យថា មេ កុមារិកា ទុគ្គតា ទុក្ខិតា ន សុខំ លភតិ បាបិកាយ សស្សុយា បាបកេន សសុរេន បាបកេន សាមិកេនា’’តិ។ សាបិ ខោ កុមារិកា ឧជ្ឈាយតិ ខិយ្យតិ វិបាចេតិ – ‘‘ឯវំ ទុគ្គតោ ហោតុ អយ្យោ ឧទាយី, ឯវំ ទុក្ខិតោ ហោតុ អយ្យោ ឧទាយី, ឯវំ មា សុខំ លភតុ អយ្យោ ឧទាយី, យថាហំ ទុគ្គតា ទុក្ខិតា ន សុខំ លភាមិ បាបិកាយ សស្សុយា បាបកេន សសុរេន បាបកេន សាមិកេនា’’តិ។ អញ្ញាបិ ឥត្ថិយោ អសន្តុដ្ឋា សស្សូហិ វា សសុរេហិ វា សាមិកេហិ វា, តា ឯវំ ឱយាចន្តិ – ‘‘ឯវំ ទុគ្គតោ ហោតុ អយ្យោ ឧទាយី, ឯវំ ទុក្ខិតោ ហោតុ អយ្យោ ឧទាយី, ឯវំ មា សុខំ លភតុ អយ្យោ ឧទាយី, យថា មយំ ទុគ្គតា ទុក្ខិតា ន សុខំ លភាម បាបិកាហិ សស្សូហិ បាបកេហិ សសុរេហិ បាបកេហិ សាមិកេហី’’តិ។ យា បន តា ឥត្ថិយោ សន្តុដ្ឋា សស្សូហិ វា សសុរេហិ វា សាមិកេហិ វា តា ឯវំ អាយាចន្តិ – ‘‘ឯវំ សុខិតោ ហោតុ អយ្យោ ឧទាយី, ឯវំ សជ្ជិតោ ហោតុ អយ្យោ ឧទាយី, ឯវំ សុខមេធោ [សុខមេធិតោ (សី. ក.)] ហោតុ អយ្យោ ឧទាយី, យថា មយំ សុខិតា សជ្ជិតា សុខមេធា ភទ្ទិកាហិ សស្សូហិ ភទ្ទកេហិ សសុរេហិ ភទ្ទកេហិ សាមិកេហី’’តិ។
អស្សោសុំ ខោ ភិក្ខូ ឯកច្ចានំ ឥត្ថីនំ ឱយាចន្តីនំ ឯកច្ចានំ ឥត្ថីនំ អាយាចន្តីនំ។ យេ តេ ភិក្ខូ អប្បិច្ឆា…បេ.… តេ ឧជ្ឈាយន្តិ ខិយ្យន្តិ វិបាចេន្តិ – ‘‘កថញ្ហិ នាម អាយស្មា ឧទាយី សញ្ចរិត្តំ សមាបជ្ជិស្សតី’’តិ! អថ ខោ តេ ភិក្ខូ អាយស្មន្តំ ឧទាយិំ អនេកបរិយាយេន វិគរហិត្វា ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ។ អថ ខោ ភគវា ឯតស្មិំ និទានេ ឯតស្មិំ បករណេ ភិក្ខុសង្ឃំ សន្និបាតាបេត្វា អាយស្មន្តំ ឧទាយិំ បដិបុច្ឆិ – ‘‘សច្ចំ កិរ ត្វំ, ឧទាយិ, សញ្ចរិត្តំ សមាបជ្ជសី’’តិ? ‘‘សច្ចំ, ភគវា’’តិ។ វិគរហិ ពុទ្ធោ ភគវា…បេ.… កថញ្ហិ នាម ត្វំ, មោឃបុរិស, សញ្ចរិត្តំ សមាបជ្ជសិ! នេតំ, មោឃបុរិស, អប្បសន្នានំ វា បសាទាយ…បេ.… ឯវញ្ច បន, ភិក្ខវេ, ឥមំ សិក្ខាបទំ ឧទ្ទិសេយ្យាថ –
២៩៩. ‘‘យោ បន ភិក្ខុ សញ្ចរិត្តំ សមាបជ្ជេយ្យ, ឥត្ថិយា វា បុរិសមតិំ បុរិសស្ស វា ឥត្ថិមតិំ, ជាយត្តនេ វា ជារត្តនេ វា, សង្ឃាទិសេសោ’’តិ។
៣០០. តេន ខោ បន សមយេន សម្ពហុលា ធុត្តា ឧយ្យានេ បរិចារេន្តា អញ្ញតរិស្សា វេសិយា សន្តិកេ ទូតំ បាហេសុំ – ‘‘អាគច្ឆតុ ឧយ្យានេ, បរិចារេស្សាមា’’តិ។ សា ឯវមាហ – ‘‘អហំ ខ្វយ្យោ តុម្ហេ ន ជានាមិ – ‘កេ វា ឥមេ កស្ស វា’តិ។ អហញ្ចម្ហិ ពហុភណ្ឌា ពហុបរិក្ខារា, ពហិនគរញ្ច គន្តព្ពំ។ នាហំ គមិស្សាមី’’តិ។ អថ ខោ សោ ទូតោ តេសំ ធុត្តានំ ឯតមត្ថំ អារោចេសិ។ ឯវំ វុត្តេ, អញ្ញតរោ បុរិសោ តេ ធុត្តេ ឯតទវោច – ‘‘កិស្ស តុម្ហេ អយ្យោ ឯតំ វេសិំ យាចិត្ថ? ននុ អយ្យោ ឧទាយី វត្តព្ពោ! អយ្យោ ឧទាយី ឧយ្យោជេស្សតី’’តិ។ ឯវំ វុត្តេ, អញ្ញតរោ ឧបាសកោ តំ បុរិសំ ឯតទវោច – ‘‘មាយ្យោ ឯវំ អវច។ ន កប្បតិ សមណានំ សក្យបុត្តិយានំ ឯវរូបំ កាតុំ។ នាយ្យោ ឧទាយី ឯវំ ករិស្សតី’’តិ។ ឯវំ វុត្តេ, ‘‘ករិស្សតិ ន ករិស្សតី’’តិ អព្ភុតមកំសុ។ អថ ខោ តេ ធុត្តា យេនាយស្មា ឧទាយី តេនុបសង្កមិំសុ; ឧបសង្កមិត្វា អាយស្មន្តំ ឧទាយិំ ឯតទវោចុំ – ‘‘ឥធ មយំ, ភន្តេ, ឧយ្យានេ បរិចារេន្តា អសុកាយ នាម វេសិយា សន្តិកេ ទូតំ បហិណិម្ហា – ‘អាគច្ឆតុ ឧយ្យានេ, បរិចារេស្សាមា’តិ។ សា ឯវមាហ – ‘អហំ ខ្វយ្យោ តុម្ហេ ន ជានាមិ – កេ វា ឥមេ កស្ស វាតិ, អហញ្ចម្ហិ ពហុភណ្ឌា ពហុបរិក្ខារា, ពហិនគរញ្ច គន្តព្ពំ។ នាហំ គមិស្សាមី’តិ។ សាធុ, ភន្តេ, អយ្យោ តំ វសិំ ឧយ្យោជេតូ’’តិ។
អថ ខោ អាយស្មា ឧទាយី យេន សា វេសី តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា តំ វេសិំ ឯតទវោច – ‘‘កិស្សិមេសំ ន គច្ឆសី’’តិ? ‘‘អហំ ខ្វយ្យ ឥមេ ន ជានាមិ – ‘កេ វា ឥមេ កស្ស វា’តិ។ អហញ្ចម្ហិ ពហុភណ្ឌា ពហុបរិក្ខារា, ពហិនគរញ្ច គន្តព្ពំ។ នាហំ គមិស្សាមី’’តិ។ ‘‘គច្ឆិមេសំ។ អហំ ឥមេ ជានាមី’’តិ។ ‘‘សចេ, ភន្តេ, អយ្យោ ជានាតិ អហំ គមិស្សាមី’’តិ។ អថ ខោ តេ ធុត្តា តំ វេសិំ អាទាយ ឧយ្យានំ អគមំសុ។ អថ ខោ សោ ឧបាសកោ ឧជ្ឈាយតិ ខិយ្យតិ វិបាចេតិ – ‘‘កថញ្ហិ នាម អយ្យោ ឧទាយី តង្ខណិកំ សញ្ចរិត្តំ សមាបជ្ជិស្សតី’’តិ។ អស្សោសុំ ខោ ភិក្ខូ តស្ស ឧបាសកស្ស ឧជ្ឈាយន្តស្ស ខិយ្យន្តស្ស វិបាចេន្តស្ស។ យេ តេ ភិក្ខូ អប្បិច្ឆា…បេ.… តេ ឧជ្ឈាយន្តិ ខិយ្យន្តិ វិបាចេន្តិ – ‘‘កថញ្ហិ នាម អាយស្មា ឧទាយី តង្ខណិកំ សញ្ចរិត្តំ សមាបជ្ជិស្សតី’’តិ! អថ ខោ តេ ភិក្ខូ អាយស្មន្តំ ឧទាយិំ អនេកបរិយាយេន វិគរហិត្វា ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ…បេ.… ‘‘សច្ចំ កិរ ត្វំ, ឧទាយិ, តង្ខណិកំ សញ្ចរិត្តំ សមាបជ្ជសី’’តិ? ‘‘សច្ចំ, ភគវា’’តិ។ វិគរហិ ពុទ្ធោ ភគវា…បេ.… ‘‘កថញ្ហិ នាម ត្វំ, មោឃបុរិស, តង្ខណិកំ សញ្ចរិត្តំ សមាបជ្ជិស្សសិ? នេតំ, មោឃបុរិស, អប្បសន្នានំ វា បសាទាយ…បេ.… ឯវញ្ច បន, ភិក្ខវេ, ឥមំ សិក្ខាបទំ ឧទ្ទិសេយ្យាថ –
៣០១. ‘‘យោ បន ភិក្ខុ សញ្ចរិត្តំ សមាបជ្ជេយ្យ, ឥត្ថិយា វា បុរិសមតិំ បុរិសស្ស វា ឥត្ថិមតិំ, ជាយត្តនេ វា ជារត្តនេ វា, អន្តមសោ តង្ខណិកាយបិ, សង្ឃាទិសេសោ’’តិ។
សញ្ចរិត្តំ សមាបជ្ជេយ្យាតិ ឥត្ថិយា វា បហិតោ បុរិសស្ស សន្តិកេ គច្ឆតិ, បុរិសេន វា បហិតោ ឥត្ថិយា សន្តិកេ គច្ឆតិ។
បុរិសស្ស វា ឥត្ថិមតិន្តិ ឥត្ថិយា មតិំ បុរិសស្ស អារោចេតិ។
ជាយត្តនេ វាតិ ជាយា ភវិស្សសិ។
ជារត្តនេ វាតិ ជារី ភវិស្សសិ។
សង្ឃាទិសេសោតិ…បេ.… តេនបិ វុច្ចតិ សង្ឃាទិសេសោតិ។
៣០៣. ទស ឥត្ថិយោ – មាតុរក្ខិតា បិតុរក្ខិតា មាតាបិតុរក្ខិតា ភាតុរក្ខិតា ភគិនិរក្ខិតា ញាតិរក្ខិតា គោត្តរក្ខិតា ធម្មរក្ខិតា សារក្ខា សបរិទណ្ឌា។
ទស ភរិយាយោ – ធនក្កីតា ឆន្ទវាសិនី ភោគវាសិនី បដវាសិនី ឱទបត្តកិនី ឱភដចុម្ពដា ទាសី ច ភរិយា ច កម្មការី ច ភរិយា ច ធជាហដា មុហុត្តិកា។
មាតាបិតុរក្ខិតា នាម មាតាបិតរោ រក្ខន្តិ គោបេន្តិ ឥស្សរិយំ ការេន្តិ វសំ វត្តេន្តិ។
ភាតុរក្ខិតា នាម ភាតា រក្ខតិ គោបេតិ ឥស្សរិយំ ការេតិ វសំ វត្តេតិ។
ភគិនិរក្ខិតា នាម ភគិនី រក្ខតិ គោបេតិ ឥស្សរិយំ ការេតិ វសំ វត្តេតិ។
គោត្តរក្ខិតា នាម សគោត្តា រក្ខន្តិ គោបេន្តិ ឥស្សរិយំ ការេន្តិ វសំ វត្តេន្តិ។
ធម្មរក្ខិតា នាម សហធម្មិកា រក្ខន្តិ គោបេន្តិ ឥស្សរិយំ ការេន្តិ វសំ វត្តេន្តិ។
សារក្ខា នាម គព្ភេបិ បរិគ្គហិតា ហោតិ – មយ្ហំ ឯសាតិ។ អន្តមសោ មាលាគុឡបរិក្ខិត្តាបិ។
សបរិទណ្ឌា នាម កេហិចិ ទណ្ឌោ ឋបិតោ ហោតិ – យោ ឥត្ថន្នាមំ ឥត្ថិំ គច្ឆតិ ឯត្តកោ ទណ្ឌោតិ។
ឆន្ទវាសិនី នាម បិយោ បិយំ វាសេតិ។
ភោគវាសិនី នាម ភោគំ ទត្វា វាសេតិ។
បដវាសិនី នាម បដំ ទត្វា វាសេតិ។
ឱទបត្តកិនី នាម ឧទកបត្តំ អាមសិត្វា វាសេតិ។
ឱភដចុម្ពដា នាម ចុម្ពដំ ឱរោបេត្វា វាសេតិ។
ទាសី នាម ទាសី ចេវ ហោតិ ភរិយា ច។
កម្មការី នាម កម្មការី ចេវ ហោតិ ភរិយា ច។
ធជាហដា នាម ករមរានីតា វុច្ចតិ។
៣០៥. បុរិសោ ភិក្ខុំ បហិណតិ – ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ មាតុរក្ខិតំ ព្រូហិ – ‘ហោហិ កិរ ឥត្ថន្នាមស្ស ភរិយា ធនក្កីតា’’’តិ។ បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
បុរិសោ ភិក្ខុំ បហិណតិ – ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ បិតុរក្ខិតំ ព្រូហិ…បេ.… មាតាបិតុរក្ខិតំ ព្រូហិ… ភាតុរក្ខិតំ ព្រូហិ… ភគិនិរក្ខិតំ ព្រូហិ… ញាតិរក្ខិតំ ព្រូហិ… គោត្តរក្ខិតំ ព្រូហិ… ធម្មរក្ខិតំ ព្រូហិ… សារក្ខំ ព្រូហិ… សបរិទណ្ឌំ ព្រូហិ – ‘ហោហិ កិរ ឥត្ថន្នាមស្ស ភរិយា ធនក្កីតា’’’តិ។ បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
និក្ខេបបទានិ។
៣០៦. បុរិសោ ភិក្ខុំ បហិណតិ – ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ មាតុរក្ខិតញ្ច បិតុរក្ខិតញ្ច ព្រូហិ – ‘ហោថ កិរ ឥត្ថន្នាមស្ស ភរិយាយោ ធនក្កីតា’’’តិ។ បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
បុរិសោ ភិក្ខុំ បហិណតិ – ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ មាតុរក្ខិតញ្ច មាតាបិតុរអខតញ្ច…បេ.…
មាតុរក្ខិតញ្ច ភាតុរក្ខិតញ្ច… មាតុរក្ខិតញ្ច ភគិនិរក្ខិតញ្ច… មាតុរក្ខិតញ្ច ញាតិរក្ខិតញ្ច… មាតុរក្ខិតញ្ច គោត្តរក្ខិតញ្ច… មាតុរក្ខិតញ្ច ធម្មរក្ខិតញ្ច… មាតុរក្ខិតញ្ច សារក្ខញ្ច… មាតុរក្ខិតញ្ច សបរិទណ្ឌញ្ច ព្រូហិ – ‘ហោថ កិរ ឥត្ថន្នាមស្ស ភរិយាយោ ធនក្កីតា’’’តិ។ បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ខណ្ឌចក្កំ។
៣០៧. បុរិសោ ភិក្ខុំ បហិណតិ – ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ បិតុរក្ខិតញ្ច មាតាបិតុរក្ខិតញ្ច ព្រូហិ – ‘ហោថ កិរ ឥត្ថន្នាមស្ស ភរិយាយោ ធនក្កីតា’’’តិ។ បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
បុរិសោ ភិក្ខុំ បហិណតិ – ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ បិតុរក្ខិតញ្ច ភាតុរក្ខិតញ្ច…បេ.… បិតុរក្ខិតញ្ច ភគិនិរក្ខិតញ្ច… បិតុរក្ខិតញ្ច ញាតិរក្ខិតញ្ច… បិតុរក្ខិតញ្ច គោត្តរក្ខិតញ្ច… បិតុរក្ខិតញ្ច ធម្មរក្ខិតញ្ច… បិតុរក្ខិតញ្ច សារក្ខញ្ច… បិតុរក្ខិតញ្ច សបរិទណ្ឌញ្ច ព្រូហិ – ‘ហោថ កិរ ឥត្ថន្នាមស្ស ភរិយាយោ ធនក្កីតា’’’តិ។ បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
បុរិសោ ភិក្ខុំ បហិណតិ – ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ បិតុរក្ខិតញ្ច មាតុរក្ខិតញ្ច ព្រូហិ – ‘ហោថ កិរ ឥត្ថន្នាមស្ស ភរិយាយោ ធនក្កីតា’’’តិ។ បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ពទ្ធចក្កំ មូលំ សំខិត្តំ។
៣០៨. បុរិសោ ភិក្ខុំ បហិណតិ – ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ សបរិទណ្ឌញ្ច មាតុរក្ខិតញ្ច ព្រូហិ – ‘ហោថ កិរ ឥត្ថន្នាមស្ស ភរិយាយោ ធនក្កីតា’’’តិ។ បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
បុរិសោ ភិក្ខុំ បហិណតិ – ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ សបរិទណ្ឌញ្ច បិតុរអខតញ្ច…បេ.…
សបរិទណ្ឌញ្ច មាតាបិតុរក្ខិតញ្ច… សបរិទណ្ឌញ្ច ភាតុរក្ខិតញ្ច… សបរិទណ្ឌញ្ច ភគិនិរក្ខិតញ្ច… សបរិទណ្ឌញ្ច ញាតិរក្ខិតញ្ច… សបរិទណ្ឌញ្ច គោត្តរក្ខិតញ្ច… សបរិទណ្ឌញ្ច ធម្មរក្ខិតញ្ច… សបរិទណ្ឌញ្ច សារក្ខញ្ច ព្រូហិ – ‘ហោថ កិរ ឥត្ថន្នាមស្ស ភរិយាយោ ធនក្កីតា’’’តិ។ បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ឯកមូលកំ និដ្ឋិតំ។
ឥទំ ទសមូលកំ
៣០៩. បុរិសោ ភិក្ខុំ បហិណតិ – ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ មាតុរក្ខិតញ្ច បិតុរក្ខិតញ្ច មាតាបិតុរក្ខិតញ្ច ភាតុរក្ខិតញ្ច ភគិនិរក្ខិតញ្ច ញាតិរក្ខិតញ្ច គោត្តរក្ខិតញ្ច ធម្មរក្ខិតញ្ច សារក្ខញ្ច សបរិទណ្ឌញ្ច ព្រូហិ – ‘ហោថ កិរ ឥត្ថន្នាមស្ស ភរិយាយោ ធនក្កីតា’’’តិ។ បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ធនក្កីតាចក្កំ និដ្ឋិតំ។
៣១០. បុរិសោ ភិក្ខុំ បហិណតិ – ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ មាតុរក្ខិតំ ព្រូហិ – ‘ហោហិ កិរ ឥត្ថន្នាមស្ស ភរិយា ឆន្ទវាសិនី…បេ.… ភោគវាសិនី… បដវាសិនី… ឱទបត្តកិនី… ឱភដចុម្ពដា… ទាសី ច ភរិយា ច… កម្មការី ច ភរិយា ច… ធជាហដា… មុហុត្តិកា’’’តិ។ បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
បុរិសោ ភិក្ខុំ បហិណតិ – ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ បិតុរក្ខិតំ ព្រូហិ…បេ.… មាតាបិតុរក្ខិតំ ព្រូហិ… ភាតុរក្ខិតំ ព្រូហិ… ភគិនិរក្ខិតំ ព្រូហិ… ញាតិរក្ខិតំ ព្រូហិ… គោត្តរក្ខិតំ ព្រូហិ… ធម្មរក្ខិតំ ព្រូហិ… សារក្ខំ ព្រូហិ… សបរិទណ្ឌំ ព្រូហិ – ‘ហោហិ កិរ ឥត្ថន្នាមស្ស ភរិយា មុហុត្តិកា’’’តិ។ បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
និក្ខេបបទានិ។
៣១១. បុរិសោ ភិក្ខុំ បហិណតិ – ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ មាតុរក្ខិតញ្ច បិតុរក្ខិតញ្ច ព្រូហិ – ‘ហោថ កិរ ឥត្ថន្នាមស្ស ភរិយាយោ មុហុត្តិកា’’’តិ។ បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
បុរិសោ ភិក្ខុំ បហិណតិ – ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ មាតុរក្ខិតញ្ច មាតាបិតុរក្ខិតញ្ច…បេ.… មាតុរក្ខិតញ្ច សបរិទណ្ឌញ្ច ព្រូហិ – ‘ហោថ កិរ ឥត្ថន្នាមស្ស ភរិយាយោ មុហុត្តិកា’’’តិ។ បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ខណ្ឌចក្កំ។
៣១២. បុរិសោ ភិក្ខុំ បហិណតិ – ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ បិតុរក្ខិតញ្ច មាតាបិតុរក្ខិតញ្ច ព្រូហិ – ‘ហោថ កិរ ឥត្ថន្នាមស្ស ភរិយាយោ មុហុត្តិកា’’’តិ។ បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
បុរិសោ ភិក្ខុំ បហិណតិ – ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ បិតុរក្ខិតញ្ច ភាតុរក្ខិតញ្ច…បេ.… បិតុរក្ខិតញ្ច សបរិទណ្ឌញ្ច ព្រូហិ – ‘ហោថ កិរ ឥត្ថន្នាមស្ស ភរិយាយោ មុហុត្តិកា’’’តិ។ បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
បុរិសោ ភិក្ខុំ បហិណតិ – ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ បិតុរក្ខិតញ្ច មាតុរក្ខិតញ្ច ព្រូហិ – ‘ហោថ កិរ ឥត្ថន្នាមស្ស ភរិយាយោ មុហុត្តិកា’’’តិ។ បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ពទ្ធចក្កំ មូលំ សំខិត្តំ។
៣១៣. បុរិសោ ភិក្ខុំ បហិណតិ – ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ សបរិទណ្ឌញ្ច មាតុរក្ខិតញ្ច ព្រូហិ – ‘ហោថ កិរ ឥត្ថន្នាមស្ស ភរិយាយោ មុហុត្តិកា’’’តិ ។ បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
បុរិសោ ភិក្ខុំ បហិណតិ – ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ សបរិទណ្ឌញ្ច បិតុរក្ខិតញ្ច…បេ.… សបរិទណ្ឌញ្ច សារក្ខញ្ច ព្រូហិ – ‘ហោថ កិរ ឥត្ថន្នាមស្ស ភរិយាយោ មុហុត្តិកា’’’តិ។ បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ឯកមូលកំ និដ្ឋិតំ។
ទុមូលកាទីនិបិ ឯវមេវ កាតព្ពានិ។
ឥទំ ទសមូលកំ
៣១៤. បុរិសោ ភិក្ខុំ បហិណតិ – ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ មាតុរក្ខិតញ្ច បិតុរក្ខិតញ្ច មាតាបិតុរក្ខិតញ្ច ភាតុរក្ខិតញ្ច ភគិនិរក្ខិតញ្ច ញាតិរក្ខិតញ្ច គោត្តរក្ខិតញ្ច ធម្មរក្ខិតញ្ច សារក្ខញ្ច សបរិទណ្ឌញ្ច ព្រូហិ – ‘ហោថ កិរ ឥត្ថន្នាមស្ស ភរិយាយោ មុហុត្តិកា’’’តិ។ បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
មុហុត្តិកាចក្កំ និដ្ឋិតំ។
៣១៥. បុរិសោ ភិក្ខុំ បហិណតិ – ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ មាតុរក្ខិតំ ព្រូហិ – ‘ហោហិ កិរ ឥត្ថន្នាមស្ស ភរិយា ធនក្កីតា’’’តិ។ បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
បុរិសោ ភិក្ខុំ បហិណតិ – ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ មាតុរក្ខិតំ ព្រូហិ – ‘ហោហិ កិរ ឥត្ថន្នាមស្ស ភរិយា ឆន្ទវាសិនី…បេ.… ភោគវាសិនី… បដវាសិនី… ឱទបត្តកិនី… ឱភដចុម្ពដា… ទាសី ច ភរិយា ច… កម្មការី ច ភរិយា ច… ធជាហដា… មុហុត្តិកា’’’តិ។ បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
និក្ខេបបទានិ។
៣១៦. បុរិសោ ភិក្ខុំ បហិណតិ – ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ មាតុរក្ខិតំ ព្រូហិ – ‘ហោហិ កិរ ឥត្ថន្នាមស្ស ភរិយា ធនក្កីតា ច ឆន្ទវាសិនី ចា’’’តិ។ បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
បុរិសោ ភិក្ខុំ បហិណតិ – ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ មាតុរក្ខិតំ ព្រូហិ – ‘ហោហិ កិរ ឥត្ថន្នាមស្ស ភរិយា ធនក្កីតា ច ភោគវាសិនី ច…បេ.… ធនក្កីតា ច បដវាសិនី ច… ធនក្កីតា ច ឱទបត្តកិនី ច… ធនក្កីតា ច ឱភដចុម្ពដា ច… ធនក្កីតា ច ទាសី ច ភរិយា ច… ធនក្កីតា ច កម្មការី ច ភរិយា ច… ធនក្កីតា ច ធជាហដា ច… ធនក្កីតា ច មុហុត្តិកា ចា’’’តិ។ បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ខណ្ឌចក្កំ។
៣១៧. បុរិសោ ភិក្ខុំ បហិណតិ – ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ មាតុរក្ខិតំ ព្រូហិ – ‘ហោហិ កិរ ឥត្ថន្នាមស្ស ភរិយា ឆន្ទវាសិនី ច ភោគវាសិនី ច…បេ.… ឆន្ទវាសិនី ច មុហុត្តិកា ច… ឆន្ទវាសិនី ច ធនក្កីតា ចា’’’តិ។ បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ពទ្ធចក្កំ មូលំ សំខិត្តំ។
៣១៨. បុរិសោ ភិក្ខុំ បហិណតិ – ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ មាតុរក្ខិតំ ព្រូហិ – ‘ហោហិ កិរ ឥត្ថន្នាមស្ស ភរិយា មុហុត្តិកា ច ធនក្កីតា ច…បេ.… មុហុត្តិកា ច ឆន្ទវាសិនី ច…បេ.… មុហុត្តិកា ច ធជាហដា ចា’’’តិ។ បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ឯកមូលកំ និដ្ឋិតំ។
ទុមូលកាទីនិបិ ឯវមេវ កាតព្ពានិ។
ឥទំ ទសមូលកំ
៣១៩. បុរិសោ ភិក្ខុំ បហិណតិ – ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ មាតុរក្ខិតំ ព្រូហិ – ‘ហោហិ កិរ ឥត្ថន្នាមស្ស ភរិយា ធនក្កីតា ច ឆន្ទវាសិនី ច ភោគវាសិនី ច បដវាសិនី ច ឱទបត្តកិនី ច ឱភដចុម្ពដា ច ទាសី ច ភរិយា ច កម្មការី ច ភរិយា ច ធជាហដា ច មុហុត្តិកា ចា’’’តិ។ បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
មាតុរក្ខិតាចក្កំ និដ្ឋិតំ។
បុរិសោ ភិក្ខុំ បហិណតិ – ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ បិតុរក្ខិតំ…បេ.… មាតាបិតុរក្ខិតំ… ភាតុរក្ខិតំ… ភគិនិរក្ខិតំ … ញាតិរក្ខិតំ… គោត្តរក្ខិតំ… ធម្មរក្ខិតំ … សារក្ខំ… សបរិទណ្ឌំ ព្រូហិ – ‘ហោហិ កិរ ឥត្ថន្នាមស្ស ភរិយា ធនក្កីតា’’’តិ។ បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
បុរិសោ ភិក្ខុំ បហិណតិ – ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ សបរិទណ្ឌំ ព្រូហិ – ‘ហោហិ កិរ ឥត្ថន្នាមស្ស ភរិយា ឆន្ទវាសិនី…បេ.… ភោគវាសិនី, បដវាសិនី, ឱទបត្តកិនី, ឱភដចុម្ពដា, ទាសី ច ភរិយា ច, កម្មការី ច ភរិយា ច, ធជាហដា, មុហុត្តិកា’’’តិ។ បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
និក្ខេបបទានិ។
៣២០. បុរិសោ ភិក្ខុំ បហិណតិ – ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ សបរិទណ្ឌំ ព្រូហិ – ‘ហោហិ កិរ ឥត្ថន្នាមស្ស ភរិយា ធនក្កីតា ច ឆន្ទវាសិនី ចា’’’តិ។ បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
បុរិសោ ភិក្ខុំ បហិណតិ – ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ សបរិទណ្ឌំ ព្រូហិ – ‘ហោហិ កិរ ឥត្ថន្នាមស្ស ភរិយា ធនក្កីតា ច ភោគវាសិនី ច…បេ.… ធនក្កីតា ច មុហុត្តិកា ចា’’’តិ។ បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ខណ្ឌចក្កំ។
បុរិសោ ភិក្ខុំ បហិណតិ – ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ សបរិទណ្ឌំ ព្រូហិ – ‘ហោហិ កិរ ឥត្ថន្នាមស្ស ភរិយា ឆន្ទវាសិនី ច ភោគវាសិនី ច…បេ.… ឆន្ទវាសិនី ច មុហុត្តិកា ច, ឆន្ទវាសិនី ច ធនក្កីតា ចា’’’តិ។ បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ពទ្ធចក្កំ មូលំ សំខិត្តំ។
បុរិសោ ភិក្ខុំ បហិណតិ – ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ សបរិទណ្ឌំ ព្រូហិ – ‘ហោហិ កិរ ឥត្ថន្នាមស្ស ភរិយា មុហុត្តិកា ច ធនក្កីតា ច…បេ.… មុហុត្តិកា ច ឆន្ទវាសិនី ច, មុហុត្តិកា ច ធជាហដា ចា’’’តិ។ បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ឯកមូលកំ និដ្ឋិតំ។
ទុមូលកម្បិ តិមូលកម្បិ យាវ នវមូលកំ ឯវមេវ កាតព្ពំ។
ឥទំ ទសមូលកំ។
៣២១. បុរិសោ ភិក្ខុំ បហិណតិ – ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ សបរិទណ្ឌំ ព្រូហិ – ‘ហោហិ កិរ ឥត្ថន្នាមស្ស ភរិយា ធនក្កីតា ច ឆន្ទវាសិនី ច ភោគវាសិនី ច បដវាសិនី ច ឱទបត្តកិនី ច ឱភដចុម្ពដា ច ទាសី ច ភរិយា ច កម្មការី ច ភរិយា ច ធជាហដា ច មុហុត្តិកា ចា’’’តិ។ បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
សបរិទណ្ឌាចក្កំ និដ្ឋិតំ។
បុរិសោ ភិក្ខុំ បហិណតិ – ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ មាតុរក្ខិតំ ព្រូហិ – ‘ហោហិ កិរ ឥត្ថន្នាមស្ស ភរិយា ធនក្កីតា’’’តិ។ បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
បុរិសោ ភិក្ខុំ បហិណតិ – ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ មាតុរក្ខិតញ្ច បិតុរក្ខិតញ្ច ព្រូហិ – ‘ហោថ កិរ ឥត្ថន្នាមស្ស ភរិយាយោ ធនក្កីតា ច ឆន្ទវាសិនី ចា’’’តិ។ បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
បុរិសោ ភិក្ខុំ បហិណតិ – ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ មាតុរក្ខិតញ្ច បិតុរក្ខិតញ្ច មាតាបិតុរក្ខិតញ្ច ព្រូហិ – ‘ហោថ កិរ ឥត្ថន្នាមស្ស ភរិយាយោ ធនក្កីតា ច ឆន្ទវាសិនី ច ភោគវាសិនី ចា’’’តិ។ បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ឯវំ ឧភតោវឌ្ឍកំ កាតព្ពំ។
បុរិសោ ភិក្ខុំ បហិណតិ – ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ មាតុរក្ខិតញ្ច បិតុរក្ខិតញ្ច មាតាបិតុរក្ខិតញ្ច ភាតុរក្ខិតញ្ច ភគិនិរក្ខិតញ្ច ញាតិរក្ខិតញ្ច គោត្តរក្ខិតញ្ច ធម្មរក្ខិតញ្ច សារក្ខញ្ច សបរិទណ្ឌញ្ច ព្រូហិ – ‘ហោថ កិរ ឥត្ថន្នាមស្ស ភរិយាយោ ធនក្កីតា ច ឆន្ទវាសិនី ច ភោគវាសិនី ច បដវាសិនី ច ឱទបត្តកិនី ច ឱភដចុម្ពដា ច ទាសី ច ភរិយា ច កម្មការី ច ភរិយា ច ធជាហដា ច មុហុត្តិកា ចា’’’តិ។ បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ឧភតោវឌ្ឍកំ និដ្ឋិតំ។
បុរិសស្ស មាតា ភិក្ខុំ បហិណតិ…បេ.… បុរិសស្ស បិតា ភិក្ខុំ បហិណតិ…បេ.… បុរិសស្ស មាតាបិតរោ ភិក្ខុំ បហិណន្តិ…បេ.… បុរិសស្ស ភាតា ភិក្ខុំ បហិណតិ…បេ.… បុរិសស្ស ភគិនី ភិក្ខុំ បហិណតិ…បេ.… បុរិសស្ស ញាតកាភិក្ខុំ បហិណន្តិ…បេ.… បុរិសស្ស គោត្តា ភិក្ខុំ បហិណន្តិ…បេ.… បុរិសស្ស សហធម្មិកា ភិក្ខុំ បហិណន្តិ…បេ.…។
បុរិសស្ស បេយ្យាលោ វិត្ថារេតព្ពោ។
ឧភតោវឌ្ឍកំ យថា បុរិមនយោ តថេវ វិត្ថារេតព្ពំ។
៣២២. មាតុរក្ខិតាយ មាតា ភិក្ខុំ បហិណតិ – ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ ព្រូហិ – ‘ហោតុ ឥត្ថន្នាមស្ស ភរិយា ធនក្កីតា’’’តិ។ បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
មាតុរក្ខិតាយ មាតា ភិក្ខុំ បហិណតិ – ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ ព្រូហិ – ‘ហោតុ ឥត្ថន្នាមស្ស ភរិយា ឆន្ទវាសិនី…បេ.… ភោគវាសិនី, បដវាសិនី, ឱទបត្តកិនី, ឱភដចុម្ពដា, ទាសី ច ភរិយា ច, កម្មការី ច ភរិយា ច, ធជាហដា, មុហុត្តិកា’’’តិ។ បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
និក្ខេបបទានិ។
៣២៣. មាតុរក្ខិតាយ មាតា ភិក្ខុំ បហិណតិ – ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ ព្រូហិ – ‘ហោតុ ឥត្ថន្នាមស្ស ភរិយា ធនក្កីតា ច ឆន្ទវាសិនី ច…បេ.… ធនក្កីតា ច ភោគវាសិនី ច, ធនក្កីតា ច មុហុត្តិកា ចា’’’តិ។ បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ខណ្ឌចក្កំ។
៣២៤. មាតុរក្ខិតាយ មាតា ភិក្ខុំ បហិណតិ – ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ ព្រូហិ – ‘ហោតុ ឥត្ថន្នាមស្ស ភរិយា ឆន្ទវាសិនី ច ភោគវាសិនី ច…បេ.… ឆន្ទវាសិនី ច មុហុត្តិកា ច, ឆន្ទវាសិនី ច ធនក្កីតា ចា’’’តិ។ បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ពទ្ធចក្កំ មូលំ សំខិត្តំ។
៣២៥. មាតុរក្ខិតាយ មាតា ភិក្ខុំ បហិណតិ – ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ ព្រូហិ – ‘ហោតុ ឥត្ថន្នាមស្ស ភរិយា មុហុត្តិកា ច ធនក្កីតា ច…បេ.… មុហុត្តិកា ច ឆន្ទវាសិនី ច…បេ.… មុហុត្តិកា ច ធជាហដា ចា’’’តិ។ បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ឯកមូលកំ និដ្ឋិតំ។
ទុមូលកម្បិ តិមូលកម្បិ យាវ នវមូលកំ ឯវមេវ កាតព្ពំ។
ឥទំ ទសមូលកំ
៣២៦. មាតុរក្ខិតាយ មាតា ភិក្ខុំ បហិណតិ – ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ ព្រូហិ – ‘ហោតុ ឥត្ថន្នាមស្ស ភរិយា ធនក្កីតា ច ឆន្ទវាសិនី ច ភោគវាសិនី ច បដវាសិនី ច ឱទបត្តកិនី ច ឱភដចុម្ពដា ច ទាសី ច ភរិយា ច កម្មការី ច ភរិយា ច ធជាហដា ច មុហុត្តិកា ចា’’’តិ។ បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
មាតុចក្កំ និដ្ឋិតំ។
បិតុរក្ខិតាយ បិតា ភិក្ខុំ បហិណតិ…បេ.… មាតាបិតុរក្ខិតាយ មាតាបិតរោ ភិក្ខុំ បហិណន្តិ… ភាតុរក្ខិតាយ ភាតា ភិក្ខុំ បហិណតិ… ភគិនិរក្ខិតាយ ភគិនី ភិក្ខុំ បហិណតិ… ញាតិរក្ខិតាយ ញាតកា ភិក្ខុំ បហិណន្តិ… គោត្តរក្ខិតាយ គោត្តា [សគោត្តា (?)] ភិក្ខុំ បហិណន្តិ… ធម្មរក្ខិតាយ សហធម្មិកា ភិក្ខុំ បហិណន្តិ… សារក្ខាយ យេន បរិគ្គហិតា ហោតិ សោ ភិក្ខុំ បហិណតិ… សបរិទណ្ឌាយ យេន ទណ្ឌោ ឋបិតោ ហោតិ សោ ភិក្ខុំ បហិណតិ – ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ ព្រូហិ – ‘ហោតុ ឥត្ថន្នាមស្ស ភរិយា ធនក្កីតា’’’តិ។ បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
សបរិទណ្ឌាយ យេន ទណ្ឌោ ឋបិតោ ហោតិ សោ ភិក្ខុំ បហិណតិ – ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ ព្រូហិ – ‘ហោតុ ឥត្ថន្នាមស្ស ភរិយា ឆន្ទវាសិនី…បេ.… ភោគវាសិនី… បដវាសិនី… ឱទបត្តកិនី… ឱភដចុម្ពដា… ទាសី ច ភរិយា ច… កម្មការី ច ភរិយា ច… ធជាហដា… មុហុត្តិកា’’’តិ។ បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
និក្ខេបបទានិ។
៣២៧. សបរិទណ្ឌាយ យេន ទណ្ឌោ ឋបិតោ ហោតិ សោ ភិក្ខុំ បហិណតិ – ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ ព្រូហិ – ‘ហោតុ ឥត្ថន្នាមស្ស ភរិយា ធនក្កីតា ច ឆន្ទវាសិនី ច…បេ.… ធនក្កីតា ច ភោគវាសិនី ច… ធនក្កីតា ច មុហុត្តិកា ចា’’’តិ។ បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ខណ្ឌចក្កំ។
៣២៨. សបរិទណ្ឌាយ យេន ទណ្ឌោ ឋបិតោ ហោតិ សោ ភិក្ខុំ បហិណតិ – ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ ព្រូហិ – ‘ហោតុ ឥត្ថន្នាមស្ស ភរិយា ឆន្ទវាសិនី ច ភោគវាសិនី ច…បេ.… ឆន្ទវាសិនី ច មុហុត្តិកា ច… ឆន្ទវាសិនី ច ធនក្កីតា ចា’’’ តិ។ បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ បច្ចាហរតិ អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ពទ្ធចក្កំ មូលំ សំខិត្តំ។
៣២៩. សបរិទណ្ឌាយ យេន ទណ្ឌោ, ឋបិតោ ហោតិ សោ ភិក្ខុំ បហិណតិ – ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ ព្រូហិ – ‘ហោតុ ឥត្ថន្នាមស្ស ភរិយា មុហុត្តិកា ច ធនក្កីតា ច…បេ.… មុហុត្តិកា ច ឆន្ទវាសិនី ច…បេ.… មុហុត្តិកា ច ធជាហដា ចា’’’តិ។ បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ឯកមូលកំ និដ្ឋិតំ។
ទុមូលកម្បិ តិមូលកម្បិ យាវ នវមូលកំ ឯវមេវ កាតព្ពំ។
ឥទំ ទសមូលកំ
៣៣០. សបរិទណ្ឌាយ យេន ទណ្ឌោ ឋបិតោ ហោតិ សោ ភិក្ខុំ បហិណតិ – ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ ព្រូហិ – ‘ហោតុ ឥត្ថន្នាមស្ស ភរិយា ធនក្កីតា ច ឆន្ទវាសិនី ច ភោគវាសិនី ច បដវាសិនី ច ឱទបត្តកិនី ច ឱភដចុម្ពដា ច ទាសី ច ភរិយា ច កម្មការី ច ភរិយា ច ធជាហដា ច មុហុត្តិកា ចា’’’តិ។ បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ទណ្ឌឋបិតចក្កំ និដ្ឋិតំ។
មាតុរក្ខិតា ភិក្ខុំ បហិណតិ – ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ ព្រូហិ – ‘ហោមិ ឥត្ថន្នាមស្ស ភរិយា ធនក្កីតា’’’តិ។ បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
មាតុរក្ខិតា ភិក្ខុំ បហិណតិ – ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ ព្រូហិ – ‘ហោមិ ឥត្ថន្នាមស្ស ភរិយា ឆន្ទវាសិនី…បេ.… ភោគវាសិនី… បដវាសិនី… ឱទបត្តកិនី… ឱភដចុម្ពដា… ទាសី ច ភរិយា ច… កម្មការី ច ភរិយា ច… ធជាហដា… មុហុត្តិកា’’’តិ។ បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
និក្ខេបបទានិ។
៣៣១. មាតុរក្ខិតា ភិក្ខុំ បហិណតិ – ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ ព្រូហិ – ‘ហោមិ ឥត្ថន្នាមស្ស ភរិយា ធនក្កីតា ច ឆន្ទវាសិនី ចា’’’តិ។ បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
មាតុរក្ខិតា ភិក្ខុំ បហិណតិ – ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ ព្រូហិ – ‘ហោមិ ឥត្ថន្នាមស្ស ភរិយា ធនក្កីតា ច ភោគវាសិនី ច…បេ.… ធនក្កីតា ច បដវាសិនី ច…បេ.… ធនក្កីតា ច មុហុត្តិកា ចា’’’តិ។ បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ខណ្ឌចក្កំ។
៣៣២. មាតុរក្ខិតា ភិក្ខុំ បហិណតិ – ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ ព្រូហិ – ‘ហោមិ ឥត្ថន្នាមស្ស ភរិយា ឆន្ទវាសិនី ច ភោគវាសិនី ច…បេ.… ឆន្ទវាសិនី ច មុហុត្តិកា ច… ឆន្ទវាសិនី ច ធនក្កីតា ចា’’’តិ។ បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ពទ្ធចក្កំ មូលំ សំខិត្តំ។
មាតុរក្ខិតា ភិក្ខុំ បហិណតិ – ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ ព្រូហិ – ‘ហោមិ ឥត្ថន្នាមស្ស ភរិយា មុហុត្តិកា ច ធនក្កីតា ច…បេ.… មុហុត្តិកា ច ឆន្ទវាសិនី ច…បេ.… មុហុត្តិកា ច ធជាហដា ចា’’’តិ។ បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ឯកមូលកំ និដ្ឋិតំ។
ទុមូលកាទីនិបិ ឯវមេវ កាតព្ពានិ។
ឥទំ ទសមូលកំ
៣៣៣. មាតុរក្ខិតា ភិក្ខុំ បហិណតិ – ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ ព្រូហិ – ‘ហោមិ ឥត្ថន្នាមស្ស ភរិយា ធនក្កីតា ច ឆន្ទវាសិនី ច ភោគវាសិនី ច បដវាសិនី ច ឱទបត្តកិនី ច ឱភដចុម្ពដា ច ទាសី ច ភរិយា ច កម្មការី ច ភរិយា ច ធជាហដា ច មុហុត្តិកា ចា’’’តិ។ បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
អបរំ មាតុរក្ខិតាចក្កំ និដ្ឋិតំ។
បិតុរក្ខិតា ភិក្ខុំ បហិណតិ…បេ.… មាតាបិតុរក្ខិតា ភិក្ខុំ បហិណតិ… ភាតុរក្ខិតា ភិក្ខុំ បហិណតិ… ភគិនិរក្ខិតា ភិក្ខុំ បហិណតិ… ញាតិរក្ខិតា ភិក្ខុំ បហិណតិ… គោត្តរក្ខិតា ភិក្ខុំ បហិណតិ… ធម្មរក្ខិតា ភិក្ខុំ បហិណតិ… សារក្ខា ភិក្ខុំ បហិណតិ… សបរិទណ្ឌា ភិក្ខុំ បហិណតិ – ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ ព្រូហិ – ‘ហោមិ ឥត្ថន្នាមស្ស ភរិយា ធនក្កីតា’’’តិ។ បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
សបរិទណ្ឌា ភិក្ខុំ បហិណតិ – ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ ព្រូហិ – ‘ហោមិ ឥត្ថន្នាមស្ស ភរិយា ឆន្ទវាសិនី…បេ.… ភោគវាសិនី… បដវាសិនី… ឱទបត្តកិនី… ឱភដចុម្ពដា… ទាសី ច ភរិយា ច… កម្មការី ច ភរិយា ច… ធជាហដា… មុហុត្តិកា’’’តិ។ បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
និក្ខេបបទានិ។
៣៣៤. សបរិទណ្ឌា ភិក្ខុំ បហិណតិ – ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ ព្រូហិ – ‘ហោមិ ឥត្ថន្នាមស្ស ភរិយា ធនក្កីតា ច ឆន្ទវាសិនី ច…បេ.… ធនក្កីតា ច មុហុត្តិកា ចា’’’តិ។ បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ខណ្ឌចក្កំ។
៣៣៥. សបរិទណ្ឌា ភិក្ខុំ បហិណតិ – ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ ព្រូហិ – ‘ហោមិ ឥត្ថន្នាមស្ស ភរិយា ឆន្ទវាសិនី ច ភោគវាសិនី ច…បេ.… ឆន្ទវាសិនី ច មុហុត្តិកា ច… ឆន្ទវាសិនី ច ធនក្កីតា ចា’’’តិ។ បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ពទ្ធចក្កំ មូលំ សំខិត្តំ។
៣៣៦. សបរិទណ្ឌា ភិក្ខុំ បហិណតិ – ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ ព្រូហិ – ‘ហោមិ ឥត្ថន្នាមស្ស ភរិយា មុហុត្តិកា ច ធនក្កីតា ច…បេ.… មុហុត្តិកា ច ឆន្ទវាសិនី ច…បេ.… មុហុត្តិកា ច ធជាហដា ចា’’’តិ។ បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ឯកមូលកំ និដ្ឋិតំ។
ទុមូលកាទីនិបិ ឯវមេវ កាតព្ពានិ។
ឥទំ ទសមូលកំ
៣៣៧. សបរិទណ្ឌា ភិក្ខុំ បហិណតិ – ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ ព្រូហិ – ‘ហោមិ ឥត្ថន្នាមស្ស ភរិយា ធនក្កីតា ច ឆន្ទវាសិនី ច ភោគវាសិនី ច បដវាសិនី ច ឱទបត្តកិនី ច ឱភដចុម្ពដា ច ទាសី ច ភរិយា ច កម្មការី ច ភរិយា ច ធជាហដា ច មុហុត្តិកា ចា’’’តិ។ បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
អបរំ សបរិទណ្ឌាចក្កំ និដ្ឋិតំ។
សព្ពំ ចក្កបេយ្យាលំ និដ្ឋិតំ។
៣៣៨. បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។ បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ ន បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្ស។ បដិគ្គណ្ហាតិ ន វីមំសតិ បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្ស។ បដិគ្គណ្ហាតិ ន វីមំសតិ ន បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស។ ន បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្ស។ ន បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ ន បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស។ ន បដិគ្គណ្ហាតិ ន វីមំសតិ បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស។ ន បដិគ្គណ្ហាតិ ន វីមំសតិ ន បច្ចាហរតិ, អនាបត្តិ។
បុរិសោ សម្ពហុលេ ភិក្ខូ អាណាបេតិ – ‘‘គច្ឆថ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ ឥត្ថិំ វីមំសថា’’តិ។ សព្ពេ បដិគ្គណ្ហន្តិ សព្ពេ វីមំសន្តិ សព្ពេ បច្ចាហរន្តិ, អាបត្តិ សព្ពេសំ សង្ឃាទិសេសស្ស។
បុរិសោ សម្ពហុលេ ភិក្ខូ អាណាបេតិ – ‘‘គច្ឆថ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ ឥត្ថិំ វីមំសថា’’តិ។ សព្ពេ បដិគ្គណ្ហន្តិ សព្ពេ វីមំសន្តិ ឯកំ បច្ចាហរាបេន្តិ, អាបត្តិ សព្ពេសំ សង្ឃាទិសេសស្ស។
បុរិសោ សម្ពហុលេ ភិក្ខូ អាណាបេតិ – ‘‘គច្ឆថ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ ឥត្ថិំ វីមំសថា’’តិ។ សព្ពេ បដិគ្គណ្ហន្តិ, ឯកំ វីមំសាបេត្វា សព្ពេ បច្ចាហរន្តិ, អាបត្តិ សព្ពេសំ សង្ឃាទិសេសស្ស។
បុរិសោ សម្ពហុលេ ភិក្ខូ អាណាបេតិ – ‘‘គច្ឆថ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ ឥត្ថិំ វីមំសថា’’តិ។ សព្ពេ បដិគ្គណ្ហន្តិ, ឯកំ វីមំសាបេត្វា ឯកំ បច្ចាហរាបេន្តិ, អាបត្តិ សព្ពេសំ សង្ឃាទិសេសស្ស។
បុរិសោ ភិក្ខុំ អាណាបេតិ – ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ ឥត្ថិំ វីមំសា’’តិ។ បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
បុរិសោ ភិក្ខុំ អាណាបេតិ – ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ ឥត្ថិំ វីមំសា’’តិ។ បដិគ្គណ្ហាតិ វីមំសតិ អន្តេវាសិំ បច្ចាហរាបេតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
បុរិសោ ភិក្ខុំ អាណាបេតិ – ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ ឥត្ថិំ វីមំសា’’តិ។ បដិគ្គណ្ហាតិ អន្តេវាសិំ វីមំសាបេត្វា អត្តនា បច្ចាហរតិ អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
បុរិសោ ភិក្ខុំ អាណាបេតិ – ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ ឥត្ថិ វិមំសា’’តិ។ បដិគ្គណ្ហាតិ អន្តេវាសិំ វីមំសាបេតិ អន្តេវាសី វីមំសិត្វា ពហិទ្ធា បច្ចាហរតិ, អាបត្តិ ឧភិន្នំ ថុល្លច្ចយស្ស។
គច្ឆន្តោ វិសំវាទេតិ, អាគច្ឆន្តោ សម្បាទេតិ, អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្ស។
គច្ឆន្តោ សម្បាទេតិ, អាគច្ឆន្តោ សម្បាទេតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
គច្ឆន្តោ វិសំវាទេតិ, អាគច្ឆន្តោ វិសំវាទេតិ, អនាបត្តិ។
វិនីតវត្ថុឧទ្ទានគាថា
កលហំ កត្វាន សម្មោទិ, សញ្ចរិត្តញ្ច បណ្ឌកេតិ។
វិនីតវត្ថុ
៣៤១. តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរោ បុរិសោ អញ្ញតរំ ភិក្ខុំ អាណាបេសិ – [អាណាបេតិ (ស្យា. ក.)] ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ ឥត្ថិំ វីមំសា’’តិ។ សោ គន្ត្វា មនុស្សេ បុច្ឆិ – ‘‘កហំ ឥត្ថន្នាមា’’តិ? ‘‘សុត្តា, ភន្តេ’’តិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំអហោសិ – ‘‘ភគវតា សិក្ខាបទំ បញ្ញត្តំ, កច្ចិ នុ ខោ អហំ សង្ឃាទិសេសំ អាបត្តិំ អាបន្នោ’’តិ? ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសិ។ ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, សង្ឃាទិសេសស្ស; អាបត្តិ ទុក្កដស្សា’’តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរោ បុរិសោ អញ្ញតរំ ភិក្ខុំ អាណាបេសិ – ‘‘គច្ឆ, ភន្តេ, ឥត្ថន្នាមំ ឥត្ថិំ វីមំសា’’តិ។ សោ គន្ត្វា មនុស្សេ បុច្ឆិ – ‘‘កហំ ឥត្ថន្នាមា’’តិ? ‘‘មតា, ភន្តេ’’តិ…បេ.… ‘‘និក្ខន្តា, ភន្តេ’’តិ… ‘‘អនិត្ថី, ភន្តេ’’តិ… ‘‘ឥត្ថិបណ្ឌកា, ភន្តេ’’តិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, សង្ឃាទិសេសស្ស; អាបត្តិ ទុក្កដស្សា’’តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរា ឥត្ថី សាមិកេន សហ ភណ្ឌិត្វា មាតុឃរំ អគមាសិ។ កុលូបកោ ភិក្ខុ សម្មោទនីយំ អកាសិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អលំវចនីយា, ភិក្ខូ’’តិ? ‘‘នាលំវចនីយា, ភគវា’’តិ។ ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, នាលំវចនីយាយា’’តិ។
តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរោ ភិក្ខុ បណ្ឌកេ សញ្ចរិត្តំ សមាបជ្ជិ។ តស្ស កុក្កុច្ចំ អហោសិ…បេ.… ‘‘អនាបត្តិ, ភិក្ខុ, សង្ឃាទិសេសស្ស; អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្សា’’តិ។
សញ្ចរិត្តសិក្ខាបទំ និដ្ឋិតំ បញ្ចមំ។
៦. កុដិការសិក្ខាបទំ
៣៤២. តេន សមយេន ពុទ្ធោ ភគវា រាជគហេ វិហរតិ វេឡុវនេ កលន្ទកនិវាបេ។ តេន ខោ បន សមយេន អាឡវកា ភិក្ខូ សញ្ញាចិកាយោ កុដិយោ ការាបេន្តិ អស្សាមិកាយោ អត្តុទ្ទេសិកាយោ អប្បមាណិកាយោ។ តាយោ ន និដ្ឋានំ គច្ឆន្តិ។ តេ យាចនពហុលា វិញ្ញត្តិពហុលា វិហរន្តិ – ‘‘បុរិសំ ទេថ, បុរិសត្ថករំ ទេថ, គោណំ ទេថ, សកដំ ទេថ, វាសិំ ទេថ, បរសុំ ទេថ, កុឋារិំ ទេថ, កុទាលំ ទេថ, និខាទនំ ទេថ, វល្លិំ ទេថ, វេឡុំ ទេថ, មុញ្ជំ ទេថ, បព្ពជំ ទេថ, តិណំ ទេថ, មត្តិកំ ទេថា’’តិ។ មនុស្សា ឧបទ្ទុតា យាចនាយ ឧបទ្ទុតា វិញ្ញត្តិយា ភិក្ខូ ទិស្វា ឧព្ពិជ្ជន្តិបិ ឧត្តសន្តិបិ បលាយន្តិបិ អញ្ញេនបិ គច្ឆន្តិ អញ្ញេនបិ មុខំ ករោន្តិ ទ្វារម្បិ ថកេន្តិ, គាវិម្បិ ទិស្វា បលាយន្តិ ភិក្ខូតិ មញ្ញមានា។
អថ ខោ អាយស្មា មហាកស្សបោ រាជគហេ វស្សំវុដ្ឋោ យេន អាឡវី តេន បក្កាមិ។ អនុបុព្ពេន យេន អាឡវី តទវសរិ។ តត្រ សុទំ អាយស្មា មហាកស្សបោ អាឡវិយំ វិហរតិ អគ្គាឡវេ ចេតិយេ។ អថ ខោ អាយស្មា មហាកស្សបោ បុព្ពណ្ហសមយំ និវាសេត្វា បត្តចីវរមាទាយ អាឡវិំ បិណ្ឌាយ បាវិសិ។ មនុស្សា អាយស្មន្តំ មហាកស្សបំ បស្សិត្វា ឧព្ពិជ្ជន្តិបិ ឧត្តសន្តិបិ បលាយន្តិបិ អញ្ញេនបិ គច្ឆន្តិ អញ្ញេនបិ មុខំ ករោន្តិ ទ្វារម្បិ ថកេន្តិ។ អថ ខោ អាយស្មា មហាកស្សបោ អាឡវិយំ បិណ្ឌាយ ចរិត្វា បច្ឆាភត្តំ បិណ្ឌបាតប្បដិក្កន្តោ ភិក្ខូ អាមន្តេសិ – ‘‘បុព្ពាយំ, អាវុសោ, អាឡវី សុភិក្ខា អហោសិ សុលភបិណ្ឌា សុករា ឧញ្ឆេន បគ្គហេន យាបេតុំ; ឯតរហិ បនាយំ អាឡវី ទុព្ភិក្ខា ទុល្លភបិណ្ឌា, ន សុករា ឧញ្ឆេន បគ្គហេន យាបេតុំ។ កោ នុ ខោ, អាវុសោ, ហេតុ កោ បច្ចយោ, យេនាយំ អាឡវី ទុព្ភិក្ខា ទុល្លភបិណ្ឌា, ន សុករា ឧញ្ឆេន បគ្គហេន យាបេតុ’’ន្តិ? អថ ខោ តេ ភិក្ខូ អាយស្មតោ មហាកស្សបស្ស ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ។
៣៤៣. អថ ខោ ភគវា រាជគហេ យថាភិរន្តំ វិហរិត្វា យេន អាឡវី តេន ចារិកំ បក្កាមិ។ អនុបុព្ពេន ចារិកំ ចរមានោ យេន អាឡវី តទវសរិ។ តត្រ សុទំ ភគវា អាឡវិយំ វិហរតិ អគ្គាឡវេ ចេតិយេ។ អថ ខោ អាយស្មា មហាកស្សបោ យេន ភគវា តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា ភគវន្តំ អភិវាទេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិ។ ឯកមន្តំ និសិន្នោ ខោ អាយស្មា មហាកស្សបោ ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសិ។ អថ ខោ ភគវា ឯតស្មិំ និទានេ ឯតស្មិំ បករណេ ភិក្ខុសង្ឃំ សន្និបាតាបេត្វា អាឡវកេ ភិក្ខូ បដិបុច្ឆិ – ‘‘សច្ចំ កិរ តុម្ហេ, ភិក្ខវេ, សញ្ញាចិកាយោ កុដិយោ ការាបេថ អស្សាមិកាយោ អត្តុទ្ទេសិកាយោ អប្បមាណិកាយោ ។ តាយោ ន និដ្ឋានំ គច្ឆន្តិ។ តេ តុម្ហេ យាចនពហុលា វិញ្ញត្តិពហុលា វិហរថ – ‘បុរិសំ ទេថ បុរិសត្ថករំ ទេថ…បេ.… តិណំ ទេថ មត្តិកំ ទេថា’តិ។ មនុស្សា ឧបទ្ទុតា យាចនាយ ឧបទ្ទុតា វិញ្ញត្តិយា ភិក្ខូ ទិស្វា ឧព្ពិជ្ជន្តិបិ ឧត្តសន្តិបិ បលាយន្តិបិ អញ្ញេនបិ គច្ឆន្តិ អញ្ញេនបិ មុខំ ករោន្តិ ទ្វារម្បិ ថកេន្តិ, គាវិម្បិ ទិស្វា បលាយន្តិ ភិក្ខូតិ មញ្ញមានា’’តិ? ‘‘សច្ចំ, ភគវា’’តិ។ វិគរហិ ពុទ្ធោ ភគវា…បេ.… ‘‘កថញ្ហិ នាម តុម្ហេ, មោឃបុរិសា, សំយាចិកាយោ កុដិយោ ការាបេស្សថ អស្សាមិកាយោ អត្តុទ្ទេសិកាយោ អប្បមាណិកាយោ! តាយោ ន និដ្ឋានំ គច្ឆន្តិ។ តេ តុម្ហេ យាចនពហុលា វិញ្ញត្តិពហុលា វិហរិស្សថ – ‘បុរិសំ ទេថ បុរិសត្ថករំ ទេថ…បេ.… តិណំ ទេថ មត្តិកំ ទេថា’តិ! នេតំ មោឃបុរិសា, អប្បសន្នានំ វា បសាទាយ…បេ.…’’ វិគរហិត្វា ធម្មិំ កថំ កត្វា ភិក្ខូ អាមន្តេសិ –
៣៤៤. ‘‘ភូតបុព្ពំ , ភិក្ខវេ, ទ្វេ ភាតរោ ឥសយោ គង្គំ នទិំ ឧបនិស្សាយ វិហរិំសុ។ អថ ខោ, ភិក្ខវេ, មណិកណ្ឋោនាគរាជា គង្គំ នទិំ ឧត្តរិត្វា យេន កនិដ្ឋោ ឥសិ តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា កនិដ្ឋំ ឥសិំ សត្តក្ខត្តុំ ភោគេហិ បរិក្ខិបិត្វា ឧបរិមុទ្ធនិ មហន្តំ ផណំ ករិត្វា អដ្ឋាសិ។ អថ ខោ, ភិក្ខវេ, កនិដ្ឋោ ឥសិ តស្ស នាគស្ស ភយា កិសោ អហោសិ លូខោ ទុព្ពណ្ណោ ឧប្បណ្ឌុប្បណ្ឌុកជាតោ ធមនិសន្ថតគត្តោ។ អទ្ទស ខោ, ភិក្ខវេ, ជេដ្ឋោ ឥសិ កនិដ្ឋំ ឥសិំ កិសំ លូខំ ទុព្ពណ្ណំ ឧប្បណ្ឌុប្បណ្ឌុកជាតំ ធមនិសន្ថតគត្តំ។ ទិស្វាន កនិដ្ឋំ ឥសិំ ឯតទវោច – ‘‘កិស្ស ត្វំ, ភោ, កិសោ លូខោ ទុព្ពណ្ណោ ឧប្បណ្ឌុប្បណ្ឌុកជាតោ ធមនិសន្ថតគត្តោ’’តិ? ‘‘ឥធ, ភោ, មណិកណ្ឋោ នាគរាជា គង្គំ នទិំ ឧត្តរិត្វា យេនាហំ តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា មំ សត្តក្ខត្តុំ ភោគេហិ បរិក្ខិបិត្វា ឧបរិមុទ្ធនិ មហន្តំ ផណំ ករិត្វា អដ្ឋាសិ។ តស្សាហំ, ភោ, នាគស្ស ភយា [ភយាម្ហិ (សី.)] កិសោ លូខោ ទុព្ពណ្ណោ ឧប្បណ្ឌុប្បណ្ឌុកជាតោ ធមនិសន្ថតគត្តោ’’តិ។ ‘‘ឥច្ឆសិ បន ត្វំ, ភោ, តស្ស នាគស្ស អនាគមន’’ន្តិ? ‘‘ឥច្ឆាមហំ, ភោ, តស្ស នាគស្ស អនាគមន’’ន្តិ។ ‘‘អបិ បន ត្វំ, ភោ, តស្ស នាគស្ស កិញ្ចិ បស្សសី’’តិ? ‘‘បស្សាមហំ, ភោ, មណិមស្ស [មណិស្ស (សី. ក.)] កណ្ឋេ បិលន្ធន’’ន្តិ។ ‘‘តេន ហិ ត្វំ, ភោ, តំ នាគំ មណិំ យាច – ‘មណិំ មេ, ភោ, ទេហិ; មណិនា មេ អត្ថោ’’’តិ។
អថ ខោ, ភិក្ខវេ, មណិកណ្ឋោ នាគរាជា គង្គំ នទិំ ឧត្តរិត្វា យេន កនិដ្ឋោ ឥសិ តេនុបសង្កមិ ; ឧបសង្កមិត្វា ឯកមន្តំអដ្ឋាសិ។ ឯកមន្តំ ឋិតំ ខោ, ភិក្ខវេ, មណិកណ្ឋំ នាគរាជានំ កនិដ្ឋោ ឥសិ ឯតទវោច – ‘‘មណិំ មេ, ភោ, ទេហិ; មណិនា មេ អត្ថោ’’តិ។ អថ ខោ, ភិក្ខវេ, មណិកណ្ឋោ នាគរាជា – ‘ភិក្ខុ មណិំ យាចតិ, ភិក្ខុស្ស មណិនា អត្ថោ’តិ ខិប្បញ្ញេវ អគមាសិ។ ទុតិយម្បិ ខោ, ភិក្ខវេ, មណិកណ្ឋោ នាគរាជា គង្គំ នទិំ ឧត្តរិត្វា យេន កនិដ្ឋោ ឥសិ តេនុបសង្កមិ។ អទ្ទសខោ, ភិក្ខវេ, កនិដ្ឋោ ឥសិ មណិកណ្ឋំ នាគរាជានំ ទូរតោវ អាគច្ឆន្តំ។ ទិស្វាន មណិកណ្ឋំ នាគរាជានំ ឯតទវោច – ‘‘មណិំ មេ, ភោ, ទេហិ; មណិនា មេ អត្ថោ’’តិ។ អថ ខោ, ភិក្ខវេ, មណិកណ្ឋោ នាគរាជា – ‘‘ភិក្ខុ មណិំ យាចតិ, ភិក្ខុស្ស មណិនា អត្ថោ’’តិ តតោវ បដិនិវត្តិ។ តតិយម្បិ ខោ, ភិក្ខវេ, មណិកណ្ឋោ នាគរាជា គង្គំ នទិំ ឧត្តរតិ។ អទ្ទស ខោ, ភិក្ខវេ, កនិដ្ឋោ ឥសិ មណិកណ្ឋំ នាគរាជានំ គង្គំ នទិំ ឧត្តរន្តំ។ ទិស្វាន មណិកណ្ឋំ នាគរាជានំ ឯតទវោច – ‘‘មណិំ មេ, ភោ, ទេហិ; មណិនា មេ អត្ថោ’’តិ។ អថ ខោ, ភិក្ខវេ, មណិកណ្ឋោ នាគរាជា កនិដ្ឋំ ឥសិំ គាថាហិ អជ្ឈភាសិ –
ឧប្បជ្ជតីមស្ស មណិស្ស ហេតុ;
តំ តេ ន ទស្សំ អតិយាចកោសិ;
ន ចាបិ តេ អស្សមមាគមិស្សំ។
[ជា. ១.៣.៨ មណិកណ្ឋជាតកេបិ] ‘‘សុសូ យថា សក្ខរធោតបាណី;
តំ តេ ន ទស្សំ អតិយាចកោសិ;
ន ចាបិ តេ អស្សមមាគមិស្ស’’ន្តិ។
អថ ខោ, ភិក្ខវេ, មណិកណ្ឋោ នាគរាជា – ‘‘ភិក្ខុ មណិំ យាចតិ, ភិក្ខុស្ស មណិនា អត្ថោ’’តិ បក្កាមិ។ តថា បក្កន្តោវ[តទាបក្កន្តោវ (ក.)] អហោសិ, ន បុន បច្ចាគញ្ឆិ។ អថ ខោ, ភិក្ខវេ, កនិដ្ឋោ ឥសិ តស្ស នាគស្ស ទស្សនីយស្ស អទស្សនេន ភិយ្យោសោមត្តាយ កិសោ អហោសិ លូខោ ទុព្ពណ្ណោ, ឧប្បណ្ឌុប្បណ្ឌុកជាតោ ធមនិសន្ថតគត្តោ។ អទ្ទស ខោ, ភិក្ខវេ, ជេដ្ឋោ ឥសិ កនិដ្ឋំ ឥសិំ ភិយ្យោសោមត្តាយ កិសំ លូខំ ទុព្ពណ្ណំ ឧប្បណ្ឌុប្បណ្ឌុកជាតំ ធមនិសន្ថតគត្តំ។ ទិស្វាន កនិដ្ឋំ ឥសិំ ឯតទវោច – ‘‘កិស្ស ត្វំ, ភោ, ភិយ្យោសោមត្តាយ កិសោ លូខោ ទុព្ពណ្ណោឧប្បណ្ឌុប្បណ្ឌុកជាតោ ធមនិសន្ថតគត្តោ’’តិ? ‘‘តស្សាហំ, ភោ, នាគស្ស ទស្សនីយស្ស អទស្សនេន ភិយ្យោសោមត្តាយ កិសោ លូខោ ទុព្ពណ្ណោ ឧប្បណ្ឌុប្បណ្ឌុកជាតោ ធមនិសន្ថតគត្តោ’’តិ។ អថ ខោ, ភិក្ខវេ, ជេដ្ឋោ ឥសិ កនិដ្ឋំ ឥសិំ គាថាយ អជ្ឈភាសិ –
វិទេស្សោ [ទេស្សោ (សី.), ទេស្សោ ច (ស្យា.)] ហោតិ អតិយាចនាយ;
អទស្សនញ្ញេវ តទជ្ឈគមា’’តិ។
តេសញ្ហិ នាម, ភិក្ខវេ, តិរច្ឆានគតានំ បាណានំ អមនាបា ភវិស្សតិ យាចនា អមនាបា វិញ្ញត្តិ។ កិមង្គំ [កិមង្គ (សី.)]បន មនុស្សភូតានំ!
៣៤៥. ‘‘ភូតបុព្ពំ, ភិក្ខវេ, អញ្ញតរោ ភិក្ខុ ហិមវន្តបស្សេ វិហរតិ អញ្ញតរស្មិំ វនសណ្ឌេ។ តស្ស ខោ, ភិក្ខវេ, វនសណ្ឌស្ស អវិទូរេ មហន្តំ និន្នំ បល្លលំ។ អថ ខោ,
វាសាយ ឧបគច្ឆតិ។ អថ ខោ, ភិក្ខវេ, សោ ភិក្ខុ តស្ស សកុណសង្ឃស្ស សទ្ទេន ឧព្ពាឡ្ហោ យេនាហំ តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា មំ អភិវាទេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិ។ ឯកមន្តំ និសិន្នំ ខោ អហំ, ភិក្ខវេ, តំ ភិក្ខុំ ឯតទវោច – ‘កច្ចិ, ភិក្ខុ, ខមនីយំ កច្ចិ យាបនីយំ កច្ចិសិ អប្បកិលមថេន អទ្ធានំ អាគតោ? កុតោ ច ត្វំ, ភិក្ខុ, អាគច្ឆសី’តិ? ‘ខមនីយំ, ភគវា, យាបនីយំ, ភគវា។ អប្បកិលមថេន ចាហំ, ភន្តេ, អទ្ធានំ អាគតោ។ អត្ថិ, ភន្តេ, ហិមវន្តបស្សេ មហាវនសណ្ឌោ។ តស្ស ខោ បន, ភន្តេ, វនសណ្ឌស្ស អវិទូរេ មហន្តំ និន្នំ បល្លលំ។ អថ ខោ, ភន្តេ, មហាសកុណសង្ឃោ តស្មិំ បល្លលេ ទិវសំ គោចរំ ចរិត្វា សាយំ តំ វនសណ្ឌំ វាសាយ ឧបគច្ឆតិ។ តតោ អហំ, ភគវា, អាគច្ឆាមិ – តស្ស សកុណសង្ឃស្ស សទ្ទេន ឧព្ពាឡ្ហោ’តិ។ ‘ឥច្ឆសិ បន ត្វំ, ភិក្ខុ, តស្ស សកុណសង្ឃស្ស អនាគមន’ន្តិ ? ‘ឥច្ឆាមហំ, ភគវា, តស្ស សកុណសង្ឃស្ស អនាគមន’ន្តិ។ ‘តេន ហិ ត្វំ, ភិក្ខុ, តត្ថ គន្ត្វា តំ វនសណ្ឌំ អជ្ឈោគាហេត្វា រត្តិយា បឋមំ យាមំ តិក្ខត្តុំ សទ្ទមនុស្សាវេហិ – សុណន្តុ មេ, ភោន្តោ សកុណា, យាវតិកា ឥមស្មិំ វនសណ្ឌេ វាសំ ឧបគតា, បត្តេន មេ អត្ថោ។ ឯកេកំ មេ, ភោន្តោ, បត្តំ ទទន្តូ’តិ។ រត្តិយា មជ្ឈិមំ យាមំ… រត្តិយា បច្ឆិមំ យាមំ តិក្ខត្តុំ សទ្ទមនុស្សាវេហិ – ‘សុណន្តុ មេ, ភោន្តោ សកុណា, យាវតិកា ឥមស្មិំ វនសណ្ឌេ វាសំ ឧបគតា, បត្តេន មេ អត្ថោ។ ឯកេកំ មេ, ភោន្តោ, បត្តំ ទទន្តូ’តិ។
‘‘អថ ខោ, ភិក្ខវេ, សោ ភិក្ខុ តត្ថ គន្ត្វា តំ វនសណ្ឌំ អជ្ឈោគាហេត្វា រត្តិយា បឋមំ យាមំ តិក្ខត្តុំ សទ្ទមនុស្សាវេសិ – ‘សុណន្តុ មេ, ភោន្តោ សកុណា, យាវតិកា ឥមស្មិំ វនសណ្ឌេ វាសំ ឧបគតា, បត្តេន មេ អត្ថោ។ ឯកេកំ មេ, ភោន្តោ, បត្តំ ទទន្តូ’តិ។ រត្តិយា មជ្ឈិម យាមំ… រត្តិយា បច្ឆិមំ យាមំ តិក្ខត្តុំ សទ្ទមនុស្សាវេសិ – ‘សុណន្តុ មេ, ភោន្តោ សកុណា, យាវតិកា ឥមស្មិំ វនសណ្ឌេ វាសំ ឧបគតា, បត្តេន មេ អត្ថោ។ ឯកេកំ មេ, ភោន្តោ, បត្តំ ទទន្តូ’តិ។ អថ ខោ, ភិក្ខវេ, សោ សកុណសង្ឃោ – ‘ភិក្ខុ បត្តំ យាចតិ ភិក្ខុស្ស បត្តេន អត្ថោ’តិ តម្ហា វនសណ្ឌា បក្កាមិ។ តថា បក្កន្តោវ អហោសិ ន បុន បច្ចាគញ្ឆិ។ តេសញ្ហិ នាម, ភិក្ខវេ, តិរច្ឆានគតានំ បាណានំ អមនាបា ភវិស្សតិ យាចនា អមនាបា វិញ្ញត្តិ។ កិមង្គំ បន មនុស្សភូតានំ’’!
‘អបាហំ តេ ន ជានាមិ, រដ្ឋបាល ពហូ ជនា;
[ជា. ១.៧.៥៤] តេ មំ សង្គម្ម យាចន្តិ, កស្មា មំ ត្វំ ន យាចសី’តិ។
[ជា. ១.៧.៥៥] ‘យាចកោ អប្បិយោ ហោតិ, យាចំ អទទមប្បិយោ;
តស្មាហំ តំ ន យាចាមិ, មា មេ វិទេស្សនា អហូ’តិ។
‘‘សោ ហិ នាម, ភិក្ខវេ, រដ្ឋបាលោ កុលបុត្តោ សកំ បិតរំ ឯវំ វក្ខតិ។ កិមង្គំ បន ជនោ ជនំ!
៣៤៧. ‘‘គិហីនំ, ភិក្ខវេ, ទុស្សំហរានិ ភោគានិ សម្ភតានិបិ ទុរក្ខិយានិ ។ តត្ថ នាម តុម្ហេ, មោឃបុរិសា, ឯវំ ទុស្សំហរេសុ ភោគេសុ សម្ភតេសុបិ ទុរក្ខិយេសុ យាចនពហុលា វិញ្ញត្តិពហុលា វិហរិស្សថ – ‘បុរិសំ ទេថ, បុរិសត្ថករំ ទេថ, គោណំ ទេថ, សកដំ ទេថ, វាសិំ ទេថ, បរសុំ ទេថ, កុឋារិំ ទេថ, កុទាលំ ទេថ, និខាទនំ ទេថ, វល្លិំ ទេថ, វេឡុំ ទេថ, មុញ្ជំ ទេថ , បព្ពជំ ទេថ, តិណំ ទេថ, មត្តិកំ ទេថា’’តិ! នេតំ, មោឃបុរិសា, អប្បសន្នានំ វា បសាទាយ…បេ.… ឯវញ្ច បន, ភិក្ខវេ, ឥមំ សិក្ខាបទំ ឧទ្ទិសេយ្យាថ –
៣៤៨. ‘‘សញ្ញាចិកាយ បន ភិក្ខុនា កុដិំ ការយមានេន អស្សាមិកំ អត្តុទ្ទេសំ បមាណិកា ការេតព្ពា។ តត្រិទំ បមាណំ – ទីឃសោ ទ្វាទសវិទត្ថិយោ, សុគតវិទត្ថិយា; តិរិយំ សត្តន្តរា។ ភិក្ខូ អភិនេតព្ពា វត្ថុទេសនាយ។ តេហិ ភិក្ខូហិ វត្ថុ ទេសេតព្ពំ – អនារម្ភំ [អនារព្ភំ (ក.)]សបរិក្កមនំ។ សារម្ភេ [សារព្ភេ (ក.)] ចេ ភិក្ខុ វត្ថុស្មិំ អបរិក្កមនេ សញ្ញាចិកាយ កុដិំ ការេយ្យ, ភិក្ខូ វា អនភិនេយ្យ វត្ថុទេសនាយ, បមាណំ វា អតិក្កាមេយ្យ, សង្ឃាទិសេសោ’’តិ។
៣៤៩. សញ្ញាចិកា នាម សយំ យាចិត្វា បុរិសម្បិ បុរិសត្ថករម្បិ គោណម្បិ សកដម្បិ វាសិម្បិ បរសុម្បិ កុឋារិម្បិ កុទាលម្បិ និខាទនម្បិ វល្លិម្បិ វេឡុម្បិ មុញ្ជម្បិ បព្ពជម្បិ តិណម្បិ មត្តិកម្បិ។
កុដិ នាម ឧល្លិត្តា វា ហោតិ អវលិត្តា វា ឧល្លិត្តាវលិត្តា វា។
ការយមានេនាតិ ករោន្តោ វា ការាបេន្តោ វា។
អស្សាមិកន្តិ ន អញ្ញោ កោចិ សាមិកោ ហោតិ, ឥត្ថី វា បុរិសោ វា គហដ្ឋោ វា បព្ពជិតោ វា។
អត្តុទ្ទេសន្តិ អត្តនោ អត្ថាយ។
បមាណិកា ការេតព្ពា។ តត្រិទំ បមាណំ – ទីឃសោ ទ្វាទស វិទត្ថិយោ, សុគតវិទត្ថិយាតិ ពាហិរិមេន មានេន។
តិរិយំ សត្តន្តរាតិ អព្ភន្តរិមេន មានេន។
ភិក្ខូ អភិនេតព្ពា វត្ថុទេសនាយាតិ តេន កុដិការកេន ភិក្ខុនា កុដិវត្ថុំ សោធេត្វា សង្ឃំ ឧបសង្កមិត្វា ឯកំសំ ឧត្តរាសង្គំ ករិត្វា វុឌ្ឍានំ ភិក្ខូនំ បាទេ វន្ទិត្វា ឧក្កុដិកំ និសីទិត្វា អញ្ជលិំ បគ្គហេត្វា ឯវមស្ស វចនីយោ – ‘‘អហំ, ភន្តេ, សញ្ញាចិកាយ កុដិំ កត្តុកាមោ អស្សាមិកំ អត្តុទ្ទេសំ។ សោហំ, ភន្តេ, សង្ឃំ កុដិវត្ថុឱលោកនំ យាចាមី’’តិ។ ទុតិយម្បិ យាចិតព្ពា។ តតិយម្បិ យាចិតព្ពា។ សចេ សព្ពោ សង្ឃោ ឧស្សហតិ កុដិវត្ថុំ ឱលោកេតុំ, សព្ពេន សង្ឃេន ឱលោកេតព្ពំ។ នោ ចេ សព្ពោ សង្ឃោ ឧស្សហតិ កុដិវត្ថុំ ឱលោកេតុំ, យេ តត្ថ ហោន្តិ ភិក្ខូ ព្យត្តា បដិពលា សារម្ភំ អនារម្ភំ សបរិក្កមនំ អបរិក្កមនំ ជានិតុំ តេ យាចិត្វា សម្មន្និតព្ពា។ ឯវញ្ច បន, ភិក្ខវេ, សម្មន្និតព្ពា។ ព្យត្តេន ភិក្ខុនា បដិពលេន សង្ឃោ ញាបេតព្ពោ –
៣៥០. ‘‘សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ។ អយំ ឥត្ថន្នាមោ ភិក្ខុ សញ្ញាចិកាយ កុដិំ កត្តុកាមោ អស្សាមិកំ អត្តុទ្ទេសំ។ សោ សង្ឃំ កុដិវត្ថុឱលោកនំ យាចតិ។ យទិ សង្ឃស្ស បត្តកល្លំ, សង្ឃោ ឥត្ថន្នាមញ្ច ឥត្ថន្នាមញ្ច ភិក្ខូ សម្មន្នេយ្យ ឥត្ថន្នាមស្ស ភិក្ខុនោ កុដិវត្ថុំ ឱលោកេតុំ។ ឯសា ញត្តិ។
‘‘សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ។ អយំ ឥត្ថន្នាមោ ភិក្ខុ សញ្ញាចិកាយ កុដិំ កត្តុកាមោ អស្សាមិកំ អត្តុទ្ទេសំ។ សោ សង្ឃំ កុដិវត្ថុឱលោកនំ យាចតិ។ សង្ឃោ ឥត្ថន្នាមញ្ច ឥត្ថន្នាមញ្ច ភិក្ខូ សម្មន្នតិ ឥត្ថន្នាមស្ស ភិក្ខុនោ កុដិវត្ថុំ ឱលោកេតុំ។ យស្សាយស្មតោ ខមតិ ឥត្ថន្នាមស្ស ច ឥត្ថន្នាមស្ស ច ភិក្ខូនំ សម្មុតិ [សម្មតិ (ស្យា.)] ឥត្ថន្នាមស្ស ភិក្ខុនោ កុដិវត្ថុំ ឱលោកេតុំ, សោ តុណ្ហស្ស; យស្ស នក្ខមតិ, សោ ភាសេយ្យ។
‘‘សម្មតា សង្ឃេន ឥត្ថន្នាមោ ច ឥត្ថន្នាមោ ច ភិក្ខូ ឥត្ថន្នាមស្ស ភិក្ខុនោ កុដិវត្ថុំ ឱលោកេតុំ។ ខមតិ សង្ឃស្ស, តស្មា តុណ្ហី, ឯវមេតំ ធារយាមី’’តិ។
៣៥១. តេហិ សម្មតេហិ ភិក្ខូហិ តត្ថ គន្ត្វា កុដិវត្ថុ ឱលោកេតព្ពំ, សារម្ភំ អនារម្ភំ សបរិក្កមនំ អបរិក្កមនំ ជានិតព្ពំ។ សចេ សារម្ភំ ហោតិ អបរិក្កមនំ, ‘មា ឥធ ករី’តិ វត្តព្ពោ។ សចេ អនារម្ភំ ហោតិ សបរិក្កមនំ, សង្ឃស្ស អារោចេតព្ពំ – ‘អនារម្ភំ សបរិក្កមន’ន្តិ។ តេន កុដិការកេន ភិក្ខុនា សង្ឃំ ឧបសង្កមិត្វា ឯកំសំ ឧត្តរាសង្គំ ករិត្វា វុឌ្ឍានំ ភិក្ខូនំ បាទេ វន្ទិត្វា ឧក្កុដិកំ និសីទិត្វា អញ្ជលិំ បគ្គហេត្វា ឯវមស្ស វចនីយោ – ‘‘អហំ, ភន្តេ, សញ្ញាចិកាយ កុដិំ កត្តុកាមោ អស្សាមិកំ អត្តុទ្ទេសំ ។ សោហំ, ភន្តេ, សង្ឃំ កុដិវត្ថុទេសនំ យាចាមី’’តិ។ ទុតិយម្បិ យាចិតព្ពា។ តតិយម្បិ យាចិតព្ពា។ ព្យត្តេន ភិក្ខុនា បដិពលេន សង្ឃោ ញាបេតព្ពោ –
៣៥២. ‘‘សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ។ អយំ ឥត្ថន្នាមោ ភិក្ខុ សញ្ញាចិកាយ កុដិំ កត្តុកាមោ អស្សាមិកំ អត្តុទ្ទេសំ។ សោ សង្ឃំ កុដិវត្ថុទេសនំ យាចតិ។ យទិ សង្ឃស្ស បត្តកល្លំ, សង្ឃោ ឥត្ថន្នាមស្ស ភិក្ខុនោ កុដិវត្ថុំ ទេសេយ្យ។ ឯសា ញត្តិ។
‘‘សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ។ អយំ ឥត្ថន្នាមោ ភិក្ខុ សញ្ញាចិកាយ កុដិំ កត្តុកាមោ អស្សាមិកំ អត្តុទ្ទេសំ។ សោ សង្ឃំ កុដិវត្ថុទេសនំ យាចតិ។ សង្ឃោ ឥត្ថន្នាមស្ស ភិក្ខុនោ កុដិវត្ថុំ ទេសេតិ។ យស្សាយស្មតោ ខមតិ ឥត្ថន្នាមស្ស ភិក្ខុនោ កុដិវត្ថុស្ស ទេសនា, សោ តុណ្ហស្ស; យស្ស នក្ខមតិ, សោ ភាសេយ្យ។
‘‘ទេសិតំ សង្ឃេន ឥត្ថន្នាមស្ស ភិក្ខុនោ កុដិវត្ថុ។ ខមតិ សង្ឃស្ស, តស្មា តុណ្ហី, ឯវមេតំ ធារយាមី’’តិ។
៣៥៣. សារម្ភំ នាម កិបិល្លិកានំ វា អាសយោ ហោតិ, ឧបចិកានំ វា អាសយោ ហោតិ, ឧន្ទុរានំ វា អាសយោ ហោតិ, អហីនំ វា អាសយោ ហោតិ, វិច្ឆិកានំ វា អាសយោ ហោតិ, សតបទីនំ វា អាសយោ ហោតិ, ហត្ថីនំ វា អាសយោ ហោតិ, អស្សានំ វា អាសយោ ហោតិ, សីហានំ វា អាសយោ ហោតិ, ព្យគ្ឃានំ វា អាសយោ ហោតិ, ទីបីនំ វា អាសយោ ហោតិ, អច្ឆានំ វា អាសយោ ហោតិ, តរច្ឆានំ វា អាសយោ ហោតិ, យេសំ កេសញ្ចិ តិរច្ឆានគតានំ បាណានំ អាសយោ ហោតិ, បុព្ពណ្ណនិស្សិតំ វា ហោតិ, អបរណ្ណនិស្សិតំ វា ហោតិ, អព្ភាឃាតនិស្សិតំ វា ហោតិ, អាឃាតននិស្សិតំ វា ហោតិ, សុសាននិស្សិតំ វា ហោតិ, ឧយ្យាននិស្សិតំ វា ហោតិ, រាជវត្ថុនិស្សិតំ វា ហោតិ, ហត្ថិសាលានិស្សិតំ វា ហោតិ, អស្សសាលានិស្សិតំ វា ហោតិ, ពន្ធនាគារនិស្សិតំ វា ហោតិ, បានាគារនិស្សិតំ វា ហោតិ, សូននិស្សិតំ វា ហោតិ, រច្ឆានិស្សិតំ វា ហោតិ, ចច្ចរនិស្សិតំ វា ហោតិ, សភានិស្សិតំ វា ហោតិ, សំសរណនិស្សិតំ វា [សញ្ចរណនិស្សិតំ វា (ក.)]ហោតិ។ ឯតំ សារម្ភំ នាម។
អបរិក្កមនំ នាម ន សក្កា ហោតិ យថាយុត្តេន សកដេន អនុបរិគន្តុំ សមន្តា និស្សេណិយា អនុបរិគន្តុំ។ ឯតំ អបរិក្កមនំ នាម។
អនារម្ភំ នាម ន កិបិល្លិកានំ វា អាសយោ ហោតិ, ន ឧបចិកានំ វា អាសយោ ហោតិ, ន ឧន្ទុរានំ វា អាសយោ ហោតិ, ន អហីនំ វា អាសយោ ហោតិ, ន វិច្ឆិកានំ វា អាសយោ ហោតិ, ន សតបទីនំ វា អាសយោ ហោតិ…បេ.… ន សំសរណនិស្សិតំ វា ហោតិ។ ឯតំ អនារម្ភំ នាម។
សបរិក្កមនំ នាម សក្កា ហោតិ យថាយុត្តេន សកដេន អនុបរិគន្តុំ, សមន្តា និស្សេណិយា អនុបរិគន្តុំ។ ឯតំ សបរិក្កមនំ នាម។
កុដិ នាម ឧល្លិត្តា វា ហោតិ វា អវលិត្តា វា ឧល្លិត្តាវលិត្តា វា។
ការេយ្យាតិ ករោតិ វា ការាបេតិ វា។
ភិក្ខូ វា អនភិនេយ្យ, វត្ថុទេសនាយ បមាណំ វា អតិក្កាមេយ្យាតិ ញត្តិទុតិយេន កម្មេន កុដិវត្ថុំ ន ទេសាបេត្វា, អាយាមតោ វា វិត្ថារតោ វា អន្តមសោ កេសគ្គមត្តម្បិ អតិក្កាមេត្វា ករោតិ វា ការាបេតិ វា, បយោគេ បយោគេ ទុក្កដំ។ ឯកំ បិណ្ឌំ អនាគតេ អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្ស។ តស្មិំ បិណ្ឌេ អាគតេ អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
សង្ឃាទិសេសោតិ…បេ.… តេនបិ វុច្ចតិ សង្ឃាទិសេសោតិ។
៣៥៤. ភិក្ខុ កុដិំ ករោតិ អទេសិតវត្ថុកំ សារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសេន ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ។ ភិក្ខុ កុដិំ ករោតិ អទេសិតវត្ថុកំ សារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសេន ទុក្កដស្ស។ ភិក្ខុ កុដិំ ករោតិ អទេសិតវត្ថុកំ អនារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសេន ទុក្កដស្ស។ ភិក្ខុ កុដិំ ករោតិ អទេសិតវត្ថុកំ អនារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
៣៥៥. ភិក្ខុ កុដិំ ករោតិ ទេសិតវត្ថុកំ សារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ។ ភិក្ខុ កុដិំ ករោតិ ទេសិតវត្ថុកំ សារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស។ ភិក្ខុ កុដិំ ករោតិ ទេសិតវត្ថុកំ អនារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស។ ភិក្ខុ កុដិំ ករោតិ ទេសិតវត្ថុកំ អនារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អនាបត្តិ។
ភិក្ខុ កុដិំ ករោតិ បមាណាតិក្កន្តំ សារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសេន ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ។ ភិក្ខុ កុដិំ ករោតិ បមាណាតិក្កន្តំ សារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសេន ទុក្កដស្ស។ ភិក្ខុ កុដិំ ករោតិ បមាណាតិក្កន្តំ អនារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសេន ទុក្កដស្ស។ ភិក្ខុ កុដិំ ករោតិ បមាណាតិក្កន្តំ អនារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ភិក្ខុ កុដិំ ករោតិ បមាណិកំ សារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ។ ភិក្ខុ កុដិំ ករោតិ បមាណិកំ សារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស។ ភិក្ខុ កុដិំ ករោតិ បមាណិកំ អនារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស។ ភិក្ខុ កុដិំ ករោតិ បមាណិកំ អនារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អនាបត្តិ។
ភិក្ខុ កុដិំ ករោតិ អទេសិតវត្ថុកំ បមាណាតិក្កន្តំ សារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ សង្ឃាទិសេសេន ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ។ ភិក្ខុ កុដិំ ករោតិ អទេសិតវត្ថុកំ បមាណាតិក្កន្តំ សារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ សង្ឃាទិសេសេន ទុក្កដស្ស។ ភិក្ខុ កុដិំ ករោតិ អទេសិតវត្ថុកំ បមាណាតិក្កន្តំ អនារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ សង្ឃាទិសេសេន ទុក្កដស្ស។ ភិក្ខុ កុដិំ ករោតិ អទេសិតវត្ថុកំ បមាណាតិក្កន្តំ អនារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ សង្ឃាទិសេសានំ។
ភិក្ខុ កុដិំ ករោតិ ទេសិតវត្ថុកំ បមាណិកំ សារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ។ ភិក្ខុ កុដិំ ករោតិ ទេសិតវត្ថុកំ បមាណិកំ សារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស។ ភិក្ខុ កុដិំ ករោតិ ទេសិតវត្ថុកំ បមាណិកំ អនារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស។ ភិក្ខុ កុដិំ ករោតិ ទេសិតវត្ថុកំ បមាណិកំ អនារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អនាបត្តិ។
៣៥៦. ភិក្ខុ សមាទិសតិ – ‘‘កុដិំ មេ ករោថា’’តិ។ តស្ស កុដិំ ករោន្តិ អទេសិតវត្ថុកំ សារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសេន ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ…បេ.… សារម្ភំ សបរិក្កមនំ , អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសេន ទុក្កដស្ស…បេ.… អនារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសេន ទុក្កដស្ស…បេ.… អនារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ភិក្ខុ សមាទិសតិ – ‘‘កុដិំ មេ ករោថា’’តិ។ តស្ស កុដិំ ករោន្តិ ទេសិតវត្ថុកំ សារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ…បេ.… សារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស…បេ.… អនារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស…បេ.… អនារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អនាបត្តិ។
ភិក្ខុ សមាទិសតិ – ‘‘កុដិំ មេ ករោថា’’តិ។ តស្ស កុដិំ ករោន្តិ បមាណាតិក្កន្តំ សារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសេន ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ…បេ.… សារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសេន ទុក្កដស្ស…បេ.… អនារម្ភំអបរិក្កមនំ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសេន ទុក្កដស្ស…បេ.… អនារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ភិក្ខុ សមាទិសតិ – ‘‘កុដិំ មេ ករោថា’’តិ។ តស្ស កុដិំ ករោន្តិ បមាណិកំ សារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ…បេ.… សារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស…បេ.… អនារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស…បេ.… អនារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អនាបត្តិ។
ភិក្ខុ សមាទិសតិ – ‘‘កុដិំ មេ ករោថា’’តិ។ តស្ស កុដិំ ករោន្តិ អទេសិតវត្ថុកំ បមាណាតិក្កន្តំ សារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ សង្ឃាទិសេសេន ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ…បេ.… សារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ សង្ឃាទិសេសេន ទុក្កដស្ស…បេ.… អនារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ សង្ឃាទិសេសេន ទុក្កដស្ស…បេ.… អនារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ សង្ឃាទិសេសានំ។
ភិក្ខុ សមាទិសតិ – ‘‘កុដិំ មេ ករោថា’’តិ។ តស្ស កុដិំ ករោន្តិ ទេសិតវត្ថុកំ បមាណិកំ សារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ…បេ.… សារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស…បេ.… អនារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស…បេ.… អនារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អនាបត្តិ។
៣៥៧. ភិក្ខុ សមាទិសិត្វា បក្កមតិ – ‘‘កុដិំ មេ ករោថា’’តិ។ ន ច សមាទិសតិ – ‘‘ទេសិតវត្ថុកា ច ហោតុ អនារម្ភា ច សបរិក្កមនា ចា’’តិ។ តស្ស កុដិំ ករោន្តិ អទេសិតវត្ថុកំ សារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសេន ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ…បេ.… សារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសេន ទុក្កដស្ស…បេ.… អនារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសេន ទុក្កដស្ស…បេ.… អនារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ភិក្ខុ សមាទិសិត្វា បក្កមតិ – ‘‘កុដិំ មេ ករោថា’’តិ។ ន ច សមាទិសតិ – ‘‘ទេសិតវត្ថុកា ច ហោតុ អនារម្ភា ច សបរិក្កមនា ចា’’តិ។ តស្ស កុដិំ ករោន្តិ ទេសិតវត្ថុកំ សារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ…បេ.… សារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស…បេ.… អនារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស…បេ.… អនារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អនាបត្តិ។
ភិក្ខុ សមាទិសិត្វា បក្កមតិ – ‘‘កុដិំ មេ ករោថា’’តិ។ ន ច សមាទិសតិ – ‘‘បមាណិកា ច ហោតុ អនារម្ភា ច សបរិក្កមនា ចា’’តិ។ តស្ស កុដិំ ករោន្តិ បមាណាតិក្កន្តំ សារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសេន ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ…បេ.… សារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសេន ទុក្កដស្ស…បេ.… អនារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសេន ទុក្កដស្ស…បេ.… អនារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ភិក្ខុ សមាទិសិត្វា បក្កមតិ – ‘‘កុដិំ មេ ករោថា’’តិ។ ន ច សមាទិសតិ – ‘‘បមាណិកា ច ហោតុ អនារម្ភា ច សបរិក្កមនា ចា’’តិ។ តស្ស កុដិំ ករោន្តិ បមាណិកំ សារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ…បេ.… សារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស…បេ.… អនារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស…បេ.… អនារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អនាបត្តិ។
ភិក្ខុ សមាទិសិត្វា បក្កមតិ – ‘‘កុដិំ មេ ករោថា’’តិ។ ន ច សមាទិសតិ – ‘‘ទេសិតវត្ថុកា ច ហោតុ បមាណិកា ច អនារម្ភា ច សបរិក្កមនា ចា’’តិ។ តស្ស កុដិំ ករោន្តិ អទេសិតវត្ថុកំ បមាណាតិក្កន្តំ សារម្ភំ អបរិក្កមនំ , អាបត្តិ ទ្វិន្នំ សង្ឃាទិសេសេន ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ…បេ.… សារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ សង្ឃាទិសេសេន ទុក្កដស្ស…បេ.… អនារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ សង្ឃាទិសេសេន ទុក្កដស្ស …បេ.… អនារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ សង្ឃាទិសេសានំ។
ភិក្ខុ សមាទិសិត្វា បក្កមតិ – ‘‘កុដិំ មេ ករោថា’’តិ។ ន ច សមាទិសតិ – ‘‘ទេសិតវត្ថុកា ច ហោតុ បមាណិកា ច អនារម្ភា ច សបរិក្កមនា ចា’’តិ។ តស្ស កុដិំ ករោន្តិ ទេសិតវត្ថុកំ បមាណិកំ សារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ…បេ.… សារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស…បេ.… អនារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស…បេ.… អនារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អនាបត្តិ។
៣៥៨. ភិក្ខុ សមាទិសិត្វា បក្កមតិ – ‘‘កុដិំ មេ ករោថា’’តិ។ សមាទិសតិ ច – ‘‘ទេសិតវត្ថុកា ច ហោតុ អនារម្ភា ច សបរិក្កមនា ចា’’តិ។ តស្ស កុដិំ ករោន្តិ អទេសិតវត្ថុកំ សារម្ភំ អបរិក្កមនំ។ សោ សុណាតិ – ‘‘កុដិ កិរ មេ កយិរតិ អទេសិតវត្ថុកា សារម្ភា អបរិក្កមនា’’តិ។ តេន ភិក្ខុនា សាមំ វា គន្តព្ពំ ទូតោ វា បាហេតព្ពោ – ‘‘ទេសិតវត្ថុកា ច ហោតុអនារម្ភា ច សបរិក្កមនា ចា’’តិ។ នោ ចេ សាមំ វា គច្ឆេយ្យ ទូតំ វា បហិណេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស។
ភិក្ខុ សមាទិសិត្វា បក្កមតិ – ‘‘កុដិំ មេ ករោថា’’តិ។ សមាទិសតិ ច – ‘‘ទេសិតវត្ថុកា ច ហោតុ អនារម្ភា ច សបរិក្កមនា ចា’’តិ។ តស្ស កុដិំ ករោន្តិ អទេសិតវត្ថុកំ សារម្ភំ សបរិក្កមនំ។ សោ សុណាតិ – ‘‘កុដិ កិរ មេ កយិរតិ អទេសិតវត្ថុកា សារម្ភា សបរិក្កមនា’’តិ។ តេន ភិក្ខុនា សាមំ វា គន្តព្ពំ ទូតោ វា បាហេតព្ពោ – ‘‘ទេសិតវត្ថុកា ច ហោតុ អនារម្ភា ចា’’តិ។ នោ ចេ សាមំ វា គច្ឆេយ្យ ទូតំ វា បហិណេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស។
ភិក្ខុ សមាទិសិត្វា បក្កមតិ – ‘‘កុដិំ មេ ករោថា’’តិ។ សមាទិសតិ ច – ‘‘ទេសិតវត្ថុកា ច ហោតុ អនារម្ភា ច សបរិក្កមនា ចា’’តិ។ តស្ស កុដិំ ករោន្តិ អទេសិតវត្ថុកំ អនារម្ភំ អបរិក្កមនំ។ សោ សុណាតិ – ‘‘កុដិ កិរ មេ កយិរតិ អទេសិតវត្ថុកា អនារម្ភា អបរិក្កមនា’’តិ។ តេន ភិក្ខុនា សាមំ វា គន្តព្ពំ ទូតោ វា បាហេតព្ពោ – ‘‘ទេសិតវត្ថុកា ច ហោតុ សបរិក្កមនា ចា’’តិ។ នោ ចេ សាមំ វា គច្ឆេយ្យ ទូតំ វា បហិណេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស។
ភិក្ខុ សមាទិសិត្វា បក្កមតិ – ‘‘កុដិំ មេ ករោថា’’តិ។ សមាទិសតិ ច – ‘‘ទេសិតវត្ថុកា ច ហោតុ អនារម្ភា ច សបរិក្កមនា ចា’’តិ។ តស្ស កុដិំ ករោន្តិ អទេសិតវត្ថុកំ អនារម្ភំ សបរិក្កមនំ។ សោ សុណាតិ – ‘‘កុដិ កិរ មេ កយិរតិ អទេសិតវត្ថុកា អនារម្ភា សបរិក្កមនា’’តិ។ តេន ភិក្ខុនា សាមំ វា គន្តព្ពំ ទូតោ វា បាហេតព្ពោ – ‘‘ទេសិតវត្ថុកា ហោតូ’’តិ។ នោ ចេ សាមំ វា គច្ឆេយ្យ ទូតំ វា បហិណេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស។
ភិក្ខុ សមាទិសិត្វា បក្កមតិ – ‘‘កុដិំ មេ ករោថា’’តិ។ សមាទិសតិ ច – ‘‘ទេសិតវត្ថុកា ច ហោតុ អនារម្ភា ច សបរិក្កមនា ចា’’តិ។ តស្ស កុដិំ ករោន្តិ ទេសិតវត្ថុកំ សារម្ភំ អបរិក្កមនំ។ សោ សុណាតិ – ‘‘កុដិ កិរ មេ កយិរតិ ទេសិតវត្ថុកា សារម្ភា អបរិក្កមនា’’តិ។ តេន ភិក្ខុនា សាមំ វា គន្តព្ពំ ទូតោ វា បាហេតព្ពោ – ‘‘អនារម្ភា ច ហោតុ សបរិក្កមនា ចា’’តិ។ នោ ចេ សាមំ វា គច្ឆេយ្យ ទូតំ វា បហិណេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស។
ភិក្ខុ សមាទិសិត្វា បក្កមតិ – ‘‘កុដិំ មេ ករោថា’’តិ។ សមាទិសតិ ច – ‘‘ទេសិតវត្ថុកា ច ហោតុ អនារម្ភា ច សបរិក្កមនា ចា’’តិ។ តស្ស កុដិំ ករោន្តិ ទេសិតវត្ថុកំ សារម្ភំ សបរិក្កមនំ។ សោ សុណាតិ – ‘‘កុដិ កិរ មេ កយិរតិ ទេសិតវត្ថុកា សារម្ភា សបរិក្កមនា’’តិ។ តេន ភិក្ខុនា សាមំ វា គន្តព្ពំ ទូតោ វា បាហេតព្ពោ – ‘‘អនារម្ភា ហោតូ’’តិ។ នោ ចេ សាមំ វា គច្ឆេយ្យ ទូតំ វា បហិណេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស។
ភិក្ខុ សមាទិសិត្វា បក្កមតិ – ‘‘កុដិំ មេ ករោថា’’តិ។ សមាទិសតិ ច – ‘‘ទេសិតវត្ថុកា ច ហោតុ អនារម្ភា ច សបរិក្កមនា ចា’’តិ។ តស្ស កុដិំ ករោន្តិ ទេសិតវត្ថុកំ អនារម្ភំ អបរិក្កមនំ។ សោ សុណាតិ – ‘‘កុដិ កិរ មេ កយិរតិ ទេសិតវត្ថុកា អនារម្ភា អបរិក្កមនា’’តិ។ តេន ភិក្ខុនា សាមំ វា គន្តព្ពំ ទូតោ វា បាហេតព្ពោ – ‘‘សបរិក្កមនា ហោតូ’’តិ។ នោ ចេ សាមំ វា គច្ឆេយ្យ ទូតំ វា បហិណេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស។
ភិក្ខុ សមាទិសិត្វា បក្កមតិ – ‘‘កុដិំ មេ ករោថា’’តិ។ សមាទិសតិ ច – ‘‘ទេសិតវត្ថុកា ច ហោតុ អនារម្ភា ច សបរិក្កមនា ចា’’តិ។ តស្ស កុដិំ ករោន្តិ ទេសិតវត្ថុកំ អនារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អនាបត្តិ។
៣៥៩. ភិក្ខុ សមាទិសិត្វា បក្កមតិ – ‘‘កុដិំ មេ ករោថា’’តិ។ សមាទិសតិ ច – ‘‘បមាណិកា ច ហោតុ អនារម្ភា ច សបរិក្កមនា ចា’’តិ។ តស្ស កុដិំ ករោន្តិ បមាណាតិក្កន្តំ សារម្ភំ អបរិក្កមនំ។ សោ សុណាតិ – ‘‘កុដិ កិរ មេ កយិរតិ បមាណាតិក្កន្តា សារម្ភា អបរិក្កមនា’’តិ។ តេន ភិក្ខុនា សាមំ វា គន្តព្ពំ ទូតោ វា បាហេតព្ពោ – ‘‘បមាណិកា ច ហោតុ អនារម្ភា ច សបរិក្កមនា ចា’’តិ…បេ.… ‘‘បមាណិកា ច ហោតុ អនារម្ភា ចា’’តិ…បេ.… ‘‘បមាណិកា ច ហោតុ សបរិក្កមនា ចា’’តិ…បេ.… ‘‘បមាណិកា ហោតូ’’តិ។ នោ ចេ សាមំ វា គច្ឆេយ្យ ទូតំ វា បហិណេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស។
ភិក្ខុ សមាទិសិត្វា បក្កមតិ – ‘‘កុដិំ មេ ករោថា’’តិ។ សមាទិសតិ ច – ‘‘បមាណិកា ច ហោតុ អនារម្ភា ច សបរិក្កមនា ចា’’តិ។ តស្ស កុដិំ ករោន្តិ បមាណិកំ សារម្ភំ អបរិក្កមនំ។ សោ សុណាតិ – ‘‘កុដិ កិរ មេ កយិរតិ បមាណិកា សារម្ភា អបរិក្កមនា’’តិ។ តេន ភិក្ខុនា សាមំ វា គន្តព្ពំ ទូតោ វា បាហេតព្ពោ – ‘‘អនារម្ភា ច ហោតុ សបរិក្កមនា ចា’’តិ…បេ.… ‘‘អនារម្ភា ហោតូ’’តិ…បេ.… ‘‘សបរិក្កមនា ហោតូ’’តិ…បេ.… អនាបត្តិ។
៣៦០. ភិក្ខុ សមាទិសិត្វា បក្កមតិ – ‘‘កុដិំ មេ ករោថា’’តិ។ សមាទិសតិ ច – ‘‘ទេសិតវត្ថុកា ច ហោតុ បមាណិកា ច អនារម្ភា ច សបរិក្កមនា ចា’’តិ។ តស្ស កុដិំ ករោន្តិ អទេសិតវត្ថុកំ បមាណាតិក្កន្តំ សារម្ភំ អបរិក្កមនំ។ សោ សុណាតិ – ‘‘កុដិ កិរ មេ កយិរតិ អទេសិតវត្ថុកា បមាណាតិក្កន្តា សារម្ភា អបរិក្កមនា’’តិ។ តេន ភិក្ខុនា សាមំ វា គន្តព្ពំ ទូតោ វា បាហេតព្ពោ – ‘‘ទេសិតវត្ថុកា ច ហោតុ បមាណិកា ច អនារម្ភា ច សបរិក្កមនា ចា’’តិ…បេ.… ‘‘ទេសិតវត្ថុកា ច ហោតុ បមាណិកា ច អនារម្ភា ចា’’តិ…បេ.… ‘‘ទេសិតវត្ថុកា ច ហោតុ បមាណិកា ច សបរិក្កមនា ចា’’តិ…បេ.… ‘‘ទេសិតវត្ថុកា ច ហោតុ បមាណិកា ចា’’តិ។ នោ ចេ សាមំ វា គច្ឆេយ្យ ទូតំ វា បហិណេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស។
ភិក្ខុ សមាទិសិត្វា បក្កមតិ – ‘‘កុដិំ មេ ករោថា’’តិ។ សមាទិសតិ ច – ‘‘ទេសិតវត្ថុកា ច ហោតុ បមាណិកា ច អនារម្ភា ច សបរិក្កមនា ចា’’តិ។ តស្ស កុដិំ ករោន្តិ ទេសិតវត្ថុកំ បមាណិកំ សារម្ភំ អបរិក្កមនំ។ សោ សុណាតិ – ‘‘កុដិ កិរ មេ កយិរតិ ទេសិតវត្ថុកា បមាណិកា សារម្ភា អបរិក្កមនា’’តិ។ តេន ភិក្ខុនា សាមំ វា គន្តព្ពំ ទូតោ វា បាហេតព្ពោ – ‘‘អនារម្ភា ច ហោតុ សបរិក្កមនា ចា’’តិ…បេ.… ‘‘អនារម្ភា ហោតូ’’តិ…បេ.… ‘‘សបរិក្កមនា ហោតូ’’តិ…បេ.… អនាបត្តិ។
ភិក្ខុ សមាទិសិត្វា បក្កមតិ – ‘‘កុដិំ មេ ករោថា’’តិ។ សមាទិសតិ ច – ‘‘ទេសិតវត្ថុកា ច ហោតុ អនារម្ភា ច សបរិក្កមនា ចា’’តិ។ តស្ស កុដិំ ករោន្តិ អទេសិតវត្ថុកំ សារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ការុកានំ តិណ្ណំ ទុក្កដានំ…បេ.… សារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ការុកានំ ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ…បេ.… អនារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ការុកានំ ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ…បេ.… អនារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ការុកានំ ទុក្កដស្ស។
ភិក្ខុ សមាទិសិត្វា បក្កមតិ – ‘‘កុដិំ មេ ករោថា’’តិ។ សមាទិសតិ ច – ‘‘ទេសិតវត្ថុកា ច ហោតុ អនារម្ភា ច សបរិក្កមនា ចា’’តិ។ តស្ស កុដិំ ករោន្តិ ទេសិតវត្ថុកំ សារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ការុកានំ ទ្វិន្នំ ទុក្កាដនំ…បេ.… សារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ការុកានំ ទុក្កដស្ស…បេ.… អនារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ការុកានំ ទុក្កដស្ស…បេ.… អនារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អនាបត្តិ។
ភិក្ខុ សមាទិសិត្វា បក្កមតិ – ‘‘កុដិំ មេ ករោថា’’តិ។ សមាទិសតិ ច – ‘‘បមាណិកា ច ហោតុ អនារម្ភា ច សបរិក្កមនា ចា’’តិ។ តស្ស កុដិំ ករោន្តិ បមាណាតិក្កន្តំ សារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ការុកានំ តិណ្ណំ ទុក្កដានំ…បេ.… សារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ការុកានំ ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ…បេ.… អនារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ការុកានំ ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ…បេ.… អនារម្ភំ សបរិក្កមនំ អាបត្តិ ការុកានំ ទុក្កដស្ស។
ភិក្ខុ សមាទិសិត្វា បក្កមតិ – ‘‘កុដិំ មេ ករោថា’’តិ។ សមាទិសតិ ច – ‘‘បមាណិកា ច ហោតុ អនារម្ភា ច សបរិក្កមនា ចា’’តិ។ តស្ស កុដិំ ករោន្តិ បមាណិកំ សារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ការុកានំ ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ…បេ.… សារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ការុកានំ ទុក្កដស្ស…បេ.… អនារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ការុកានំ ទុក្កដស្ស…បេ.… អនារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អនាបត្តិ។
ភិក្ខុ សមាទិសិត្វា បក្កមតិ – ‘‘កុដិំ មេ ករោថា’’តិ។ សមាទិសតិ ច – ‘‘ទេសិតវត្ថុកា ច ហោតុ បមាណិកា ច អនារម្ភា ច សបរិក្កមនា ចា’’តិ។ តស្ស កុដិំ ករោន្តិ អទេសិតវត្ថុកំ បមាណាតិក្កន្តំ សារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ការុកានំ ចតុន្នំ ទុក្កដានំ…បេ.… សារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ការុកានំ តិណ្ណំ ទុក្កដានំ…បេ.… អនារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ការុកានំ តិណ្ណំ ទុក្កដានំ…បេ.… អនារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ការុកានំ ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ។
ភិក្ខុ សមាទិសិត្វា បក្កមតិ – ‘‘កុដិំ មេ ករោថា’’តិ។ សមាទិសតិ ច – ‘‘ទេសិតវត្ថុកា ច ហោតុ បមាណិកា ច អនារម្ភា ច សបរិក្កមនា ចា’’តិ។ តស្ស កុដិំ ករោន្តិ ទេសិតវត្ថុកំ បមាណិកំ សារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ការុកានំ ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ…បេ.… សារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ការុកានំ ទុក្កដស្ស…បេ.… អនារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ការុកានំ ទុក្កដស្ស…បេ.… អនារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អនាបត្តិ។
៣៦១. ភិក្ខុ សមាទិសិត្វា បក្កមតិ – ‘‘កុដិំ មេ ករោថា’’តិ។ តស្ស កុដិំ ករោន្តិ អទេសិតវត្ថុកំ សារម្ភំ អបរិក្កមនំ។ សោ ចេ វិប្បកតេ អាគច្ឆតិ, តេន ភិក្ខុនា សា កុដិ អញ្ញស្ស វា ទាតព្ពា ភិន្ទិត្វា វា បុន កាតព្ពា។ នោ ចេ អញ្ញស្ស វា ទទេយ្យ ភិន្ទិត្វា វា បុន ការេយ្យ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសេន ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ។
ភិក្ខុ សមាទិសិត្វា បក្កមតិ – ‘‘កុដិំ មេ ករោថា’’តិ។ តស្ស កុដិំ ករោន្តិ អទេសិតវត្ថុកំ សារម្ភំ សបរិក្កមនំ។ សោ ចេ វិប្បកតេ អាគច្ឆតិ, តេន ភិក្ខុនា សា កុដិ អញ្ញស្ស វា ទាតព្ពា ភិន្ទិត្វា វា បុន កាតព្ពា។ នោ ចេ អញ្ញស្ស វា ទទេយ្យ ភិន្ទិត្វា វា បុន ការេយ្យ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសេន ទុក្កដស្ស…បេ.… អនារម្ភំ អបរិក្កមនំ…បេ.… អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសេន ទុក្កដស្ស…បេ.… អនារម្ភំ សបរិក្កមនំ…បេ.… អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ភិក្ខុ សមាទិសិត្វា បក្កមតិ – ‘‘កុដិំ មេ ករោថា’’តិ។ តស្ស កុដិំ ករោន្តិ ទេសិតវត្ថុកំ សារម្ភំ អបរិក្កមនំ។ សោ ចេ វិប្បកតេ អាគច្ឆតិ, តេន ភិក្ខុនា សា កុដិ អញ្ញស្ស វា ទាតព្ពា ភិន្ទិត្វា វា បុន កាតព្ពា។ នោ ចេ អញ្ញស្ស វា ទទេយ្យ ភិន្ទិត្វា វា បុន ការេយ្យ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ…បេ.… សារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស…បេ.… អនារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស…បេ.… អនារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អនាបត្តិ។
៣៦២. ភិក្ខុ សមាទិសិត្វា បក្កមតិ – ‘‘កុដិំ មេ ករោថា’’តិ។ តស្ស កុដិំ ករោន្តិ បមាណាតិក្កន្តំ សារម្ភំ អបរិក្កមនំ។ សោ ចេ វិប្បកតេ អាគច្ឆតិ, តេន ភិក្ខុនា សា កុដិ អញ្ញស្ស វា ទាតព្ពា ភិន្ទិត្វា វា បុន កាតព្ពា។ នោ ចេ អញ្ញស្ស វា ទទេយ្យ ភិន្ទិត្វា វា បុន ការេយ្យ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសេន ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ…បេ.… សារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសេន ទុក្កដស្ស…បេ.… អនារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសេន ទុក្កដស្ស…បេ.… អនារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ភិក្ខុ សមាទិសិត្វា បក្កមតិ – ‘‘កុដិំ មេ ករោថា’’តិ។ តស្ស កុដិំ ករោន្តិ បមាណិកំ សារម្ភំ អបរិក្កមនំ។ សោ ចេ វិប្បកតេ អាគច្ឆតិ, តេន ភិក្ខុនា សា កុដិ អញ្ញស្ស វា ទាតព្ពា ភិន្ទិត្វា វា បុន កាតព្ពា ។ នោ ចេ អញ្ញស្ស វា ទទេយ្យ ភិន្ទិត្វា វា បុន ការេយ្យ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ…បេ.… សារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស…បេ.… អនារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស…បេ.… អនារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អនាបត្តិ។
ភិក្ខុ សមាទិសិត្វា បក្កមតិ – ‘‘កុដិំ មេ ករោថា’’តិ។ តស្ស កុដិំ ករោន្តិ អទេសិតវត្ថុកំ បមាណាតិក្កន្តំ សារម្ភំ អបរិក្កមនំ។ សោ ចេ វិប្បកតេ អាគច្ឆតិ, តេន ភិក្ខុនា សា កុដិ អញ្ញស្ស វា ទាតព្ពា ភិន្ទិត្វា វា បុន កាតព្ពា។ នោ ចេ អញ្ញស្ស វា ទទេយ្យ ភិន្ទិត្វា វា បុន ការេយ្យ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ សង្ឃាទិសេសេន ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ…បេ.… សារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ សង្ឃាទិសេសេន ទុក្កដស្ស…បេ.… អនារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ សង្ឃាទិសេសេន ទុក្កដស្ស…បេ.… អនារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ សង្ឃាទិសេសានំ។
ភិក្ខុ សមាទិសិត្វា បក្កមតិ – ‘‘កុដិំ មេ ករោថា’’តិ។ តស្ស កុដិំ ករោន្តិ ទេសិតវត្ថុកំ បមាណិកំ សារម្ភំ អបរិក្កមនំ។ សោ ចេ វិប្បកតេ អាគច្ឆតិ, តេន ភិក្ខុនា សា កុដិ អញ្ញស្ស វា ទាតព្ពា ភិន្ទិត្វា វា បុន កាតព្ពា។ នោ ចេ អញ្ញស្ស វា ទទេយ្យ ភិន្ទិត្វា វា បុន ការេយ្យ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ ទុក្កាដានំ…បេ.… សារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស…បេ.… អនារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស។
ភិក្ខុ សមាទិសិត្វា បក្កមតិ – ‘‘កុដិំ មេ ករោថា’’តិ។ តស្ស កុដិំ ករោន្តិ ទេសិតវត្ថុកំ បមាណិកំ អនារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អនាបត្តិ។
អត្តនា វិប្បកតំ បរេហិ បរិយោសាបេតិ [បរិយោសាវាបេតិ (ក.)], អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
បរេហិ វិប្បកតំ អត្តនា បរិយោសាបេតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
បរេហិ វិប្បកតំ បរេហិ បរិយោសាបេតិ [បរិយោសាវាបេតិ (ក.)], អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
៣៦៤. អនាបត្តិ លេណេ គុហាយ តិណកុដិកាយ អញ្ញស្សត្ថាយ វាសាគារំ ឋបេត្វា សព្ពត្ថ, អនាបត្តិ ឧម្មត្តកស្ស អាទិកម្មិកស្សាតិ។
កុដិការសិក្ខាបទំ និដ្ឋិតំ ឆដ្ឋំ។
៧. វិហារការសិក្ខាបទំ
៣៦៥. តេន សមយេន ពុទ្ធោ ភគវា កោសម្ពិយំ វិហរតិ ឃោសិតារាមេ។ តេន ខោ បន សមយេន អាយស្មតោ ឆន្នស្ស ឧបដ្ឋាកោ គហបតិ អាយស្មន្តំ ឆន្នំ ឯតទវោច – ‘‘វិហារវត្ថុំ, ភន្តេ, ជានាហិ អយ្យស្ស វិហារំ ការាបេស្សាមី’’តិ។ អថ ខោ អាយស្មា ឆន្នោ វិហារវត្ថុំ សោធេន្តោ អញ្ញតរំ ចេតិយរុក្ខំ ឆេទាបេសិ គាមបូជិតំ និគមបូជិតំ នគរបូជិតំ ជនបទបូជិតំ រដ្ឋបូជិតំ។ មនុស្សា ឧជ្ឈាយន្តិ ខិយ្យន្តិ វិបាចេន្តិ – ‘‘កថញ្ហិ នាម សមណា សក្យបុត្តិយា ចេតិយរុក្ខំឆេទាបេស្សន្តិ គាមបូជិតំ និគមបូជិតំ នគរបូជិតំ ជនបទបូជិតំ រដ្ឋបូជិតំ! ឯកិន្ទ្រិយំ សមណា សក្យបុត្តិយា ជីវំ វិហេឋេន្តី’’ [វិហេឋេស្សន្តិ (កត្ថចិ)] តិ។ អស្សោសុំ ខោ ភិក្ខូ តេសំ មនុស្សានំ ឧជ្ឈាយន្តានំ ខិយ្យន្តានំ វិបាចេន្តានំ។ យេ តេ ភិក្ខូ អប្បិច្ឆា…បេ.… តេ ឧជ្ឈាយន្តិ ខិយ្យន្តិ វិបាចេន្តិ – ‘‘កថញ្ហិ នាម អាយស្មា ឆន្នោ ចេតិយរុក្ខំ ឆេទាបេស្សតិ គាមបូជិតំ…បេ.… រដ្ឋបូជិត’’ន្តិ! អថ ខោ តេ ភិក្ខូ អាយស្មន្តំ ឆន្នំ អនេកបរិយាយេន វិគរហិត្វា ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ…បេ.… ‘‘សច្ចំ កិរ ត្វំ, ឆន្ន, ចេតិយរុក្ខំ ឆេទាបេសិ គាមបូជិតំ…បេ.… រដ្ឋបូជិត’’ន្តិ? ‘‘សច្ចំ, ភគវា’’តិ។ វិគរហិ ពុទ្ធោ ភគវា…បេ.… ‘‘កថញ្ហិ នាម ត្វំ, មោឃបុរិស, ចេតិយរុក្ខំ ឆេទាបេស្សសិ គាមបូជិតំ និគមបូជិតំ នគរបូជិតំ ជនបទបូជិតំ រដ្ឋបូជិតំ! ជីវសញ្ញិនោ ហិ, មោឃបុរិស, មនុស្សា រុក្ខស្មិំ។ នេតំ, មោឃបុរិស , អប្បសន្នានំ វា បសាទាយ…បេ.… ឯវញ្ច បន, ភិក្ខវេ, ឥមំ សិក្ខាបទំ ឧទ្ទិសេយ្យាថ –
៣៦៦. ‘‘មហល្លកំ បន ភិក្ខុនា វិហារំ ការយមានេន សស្សាមិកំ អត្តុទ្ទេសំ ភិក្ខូ អភិនេតព្ពា វត្ថុទេសនាយ។ តេហិ ភិក្ខូហិ វត្ថុ ទេសេតព្ពំ អនារម្ភំ សបរិក្កមនំ។ សារម្ភេ ចេ ភិក្ខុ វត្ថុស្មិំ អបរិក្កមនេ មហល្លកំ វិហារំ ការេយ្យ ភិក្ខូ វា អនភិនេយ្យ វត្ថុទេសនាយ, សង្ឃាទិសេសោ’’តិ។
វិហារោ នាម ឧល្លិត្តោ វា ហោតិ អវលិត្តោ វា ឧល្លិត្តាវលិត្តោ វា។
សស្សាមិកន្តិ អញ្ញោ កោចិ សាមិកោ ហោតិ ឥត្ថី វា បុរិសោ វា គហដ្ឋោ វា បព្ពជិតោ វា។
អត្តុទ្ទេសន្តិ អត្តនោ អត្ថាយ។
ភិក្ខូ អភិនេតព្ពា វត្ថុទេសនាយាតិ តេន វិហារការកេន ភិក្ខុនា វិហារវត្ថុំ សោធេត្វា សង្ឃំ ឧបសង្កមិត្វា ឯកំសំ ឧត្តរាសង្គំ ករិត្វា វុឌ្ឍានំ ភិក្ខូនំ បាទេ វន្ទិត្វា ឧក្កុដិកំ និសីទិត្វា អញ្ជលិំ បគ្គហេត្វា ឯវមស្ស វចនីយោ – ‘‘អហំ, ភន្តេ, មហល្លកំ វិហារំ កត្តុកាមោ សស្សាមិកំ អត្តុទ្ទេសំ។ សោហំ, ភន្តេ, សង្ឃំ វិហារវត្ថុឱលោកនំ យាចាមី’’តិ។ ទុតិយម្បិ យាចិតព្ពា។ តតិយម្បិ យាចិតព្ពា។ សចេ សព្ពោ សង្ឃោ ឧស្សហតិ វិហារវត្ថុំ ឱលោកេតុំ សព្ពេន សង្ឃេន ឱលោកេតព្ពំ។ នោ ចេ សព្ពោ សង្ឃោ ឧស្សហតិ វិហារវត្ថុំ ឱលោកេតុំ, យេ តត្ថ ហោន្តិ ភិក្ខូ ព្យត្តា បដិពលា សារម្ភំ អនារម្ភំ សបរិក្កមនំអបរិក្កមនំ ជានិតុំ តេ យាចិត្វា សម្មន្និតព្ពា។ ឯវញ្ច បន, ភិក្ខវេ, សម្មន្និតព្ពា។ ព្យត្តេន ភិក្ខុនា បដិពលេន សង្ឃោ ញាបេតព្ពោ –
៣៦៨. ‘‘សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ។ អយំ ឥត្ថន្នាមោ ភិក្ខុ មហល្លកំ វិហារំ កត្តុកាមោ សស្សាមិកំ អត្តុទ្ទេសំ។ សោ សង្ឃំ វិហារវត្ថុឱលោកនំ យាចតិ។ យទិ សង្ឃស្ស បត្តកល្លំ, សង្ឃោ ឥត្ថន្នាមញ្ច ឥត្ថន្នាមញ្ច ភិក្ខុ សម្មន្នេយ្យ ឥត្ថន្នាមស្ស ភិក្ខុនោ វិហារវត្ថុំ ឱលោកេតុំ។ ឯសា ញត្តិ។
‘‘សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ។ អយំ ឥត្ថន្នាមោ ភិក្ខុ មហល្លកំ វិហារំ កត្តុកាមោ សស្សាមិកំ អត្តុទ្ទេសំ។ សោ សង្ឃំ វិហារវត្ថុឱលោកនំ យាចតិ។ សង្ឃោ ឥត្ថន្នាមញ្ច ឥត្ថន្នាមញ្ច ភិក្ខូ សម្មន្នតិ ឥត្ថន្នាមស្ស ភិក្ខុនោ វិហារវត្ថុំ ឱលោកេតុំ។ យស្សាយស្មតោ ខមតិ ឥត្ថន្នាមស្ស ច ឥត្ថន្នាមស្ស ច ភិក្ខូនំ សម្មុតិ ឥត្ថន្នាមស្ស ភិក្ខុនោ វិហារវត្ថុំ ឱលោកេតុំ, សោ តុណ្ហស្ស; យស្ស នក្ខមតិ, សោ ភាសេយ្យ។
‘‘សម្មតា សង្ឃេន ឥត្ថន្នាមោ ច ឥត្ថន្នាមោ ច ភិក្ខូ ឥត្ថន្នាមស្ស ភិក្ខុនោ វិហារវត្ថុំ ឱលោកេតុំ។ ខមតិ សង្ឃស្ស, តស្មា តុណ្ហី, ឯវមេតំ ធារយាមី’’តិ។
៣៦៩. តេហិ សម្មតេហិ ភិក្ខូហិ តត្ថ គន្ត្វា វិហារវត្ថុ ឱលោកេតព្ពំ; សារម្ភំ អនារម្ភំ សបរិក្កមនំ អបរិក្កមនំ ជានិតព្ពំ។ សចេ សារម្ភំ ហោតិ អបរិក្កមនំ, ‘មាយិធ ករី’តិ វត្តព្ពោ។ សចេ អនារម្ភំ ហោតិ សបរិក្កមនំ, សង្ឃស្ស អារោចេតព្ពំ – ‘អនារម្ភំ សបរិក្កមន’ន្តិ ។ តេន វិហារការកេន ភិក្ខុនា សង្ឃំ ឧបសង្កមិត្វា ឯកំសំ ឧត្តរាសង្គំ ករិត្វា វុឌ្ឍានំ ភិក្ខូនំ បាទេ វន្ទិត្វា ឧក្កុដិកំ និសីទិត្វា អញ្ជលិំ បគ្គហេត្វា ឯវមស្ស វចនីយោ – ‘‘អហំ, ភន្តេ, មហល្លកំ វិហារំ កត្តុកាមោ សស្សាមិកំ អត្តុទ្ទេសំ ។ សោហំ, ភន្តេ, សង្ឃំ វិហារវត្ថុទេសនំ យាចាមី’’តិ។ ទុតិយម្បិ យាចិតព្ពា។ តតិយម្បិ យាចិតព្ពា។ ព្យត្តេន ភិក្ខុនា បដិពលេន សង្ឃោ ញាបេតព្ពោ –
៣៧០. ‘‘សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ។ អយំ ឥត្ថន្នាមោ ភិក្ខុ មហល្លកំ វិហារំ កត្តុកាមោ សស្សាមិកំ អត្តុទ្ទេសំ។ សោ សង្ឃំ វិហារវត្ថុទេសនំ យាចតិ។ យទិ សង្ឃស្ស បត្តកល្លំ, សង្ឃោ ឥត្ថន្នាមស្ស ភិក្ខុនោ វិហារវត្ថុំ ទេសេយ្យ។ ឯសា ញត្តិ។
‘‘សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ។ អយំ ឥត្ថន្នាមោ ភិក្ខុ មហល្លកំ វិហារំ កត្តុកាមោ សស្សាមិកំ អត្តុទ្ទេសំ។ សោ សង្ឃំ វិហារវត្ថុទេសនំ យាចតិ។ សង្ឃោ ឥត្ថន្នាមស្ស ភិក្ខុនោ វិហារវត្ថុំ ទេសេតិ។ យស្សាយស្មតោ ខមតិ ឥត្ថន្នាមស្ស ភិក្ខុនោ វិហារវត្ថុស្ស ទេសនា, សោ តុណ្ហស្ស; យស្ស នក្ខមតិ, សោ ភាសេយ្យ។
‘‘ទេសិតំ សង្ឃេន ឥត្ថន្នាមស្ស ភិក្ខុនោ វិហារវត្ថុំ។ ខមតិ សង្ឃស្ស, តស្មា តុណ្ហី, ឯវមេតំ ធារយាមី’’តិ។
៣៧១. សារម្ភំ នាម កិបិល្លិកានំ វា អាសយោ ហោតិ, ឧបចិកានំ វា អាសយោ ហោតិ, ឧន្ទូរានំ វា…បេ.… អហីនំ វា វិច្ឆិកានំ វា សតបទីនំ វា ហត្ថីនំ វា អស្សានំ វា សីហានំ វា ព្យគ្ឃានំ វា ទីបីនំ វា អច្ឆានំ វា តរច្ឆានំ វា អាសយោ ហោតិ, យេសំ កេសញ្ចិ តិរច្ឆានគតានំ បាណានំ អាសយោ ហោតិ, បុព្ពណ្ណនិស្សិតំ វា ហោតិ, អបរណ្ណនិស្សិតំ វា ហោតិ, អព្ភាឃាតនិស្សិតំ វា ហោតិ, អាឃាតននិស្សិតំ វា ហោតិ, សុសាននិស្សិតំ វា ហោតិ, ឧយ្យាននិស្សិតំ វា ហោតិ, រាជវត្ថុនិស្សិតំ វា ហោតិ, ហត្ថិសាលានិស្សិតំ វា ហោតិ, អស្សសាលានិស្សិតំ វា ហោតិ, ពន្ធនាគារនិស្សិតំ វា ហោតិ, បានាគារនិស្សិតំ វា ហោតិ, សូននិស្សិតំ វា ហោតិ, រច្ឆានិស្សិតំ វា ហោតិ, ចច្ចរនិស្សិតំ វា ហោតិ, សភានិស្សិតំ វា ហោតិ, សំសរណនិស្សិតំ វា ហោតិ។ ឯតំ សារម្ភំ នាម។
អបរិក្កមនំ នាម ន សក្កា ហោតិ យថាយុត្តេន សកដេន អនុបរិគន្តុំ, សមន្តា និស្សេណិយា អនុបរិគន្តុំ។ ឯតំ អបរិក្កមនំ នាម។
សបរិក្កមនំ នាម សក្កា ហោតិ យថាយុត្តេន សកដេន អនុបរិគន្តុំ, សមន្តា និស្សេណិយា អនុបរិគន្តុំ។ ឯតំ សបរិក្កមនំ នាម។
មហល្លកោ នាម វិហារោ សស្សាមិកោ វុច្ចតិ។
វិហារោ នាម ឧល្លិត្តោ វា ហោតិ អវលិត្តោ វា ឧល្លិត្តាវលិត្តោ វា។
ការេយ្យាតិ ករោតិ វា ការាបេតិ វា។
ភិក្ខូ វា អនភិនេយ្យ វត្ថុទេសនាយាតិ ញត្តិទុតិយេន កម្មេន វិហារវត្ថុំ ន ទេសាបេត្វា ករោតិ វា ការាបេតិ វា, បយោគេទុក្កដំ។ ឯកំ បិណ្ឌំ អនាគតេ, អាបត្តិ ថុល្លច្ចយស្ស ។ តស្មិំ បិណ្ឌេ អាគតេ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
សង្ឃាទិសេសោតិ…បេ.… តេនបិ វុច្ចតិ – ‘សង្ឃាទិសេសោ’តិ។
៣៧២. ភិក្ខុ វិហារំ ករោតិ អទេសិតវត្ថុកំ សារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសេន ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ។ ភិក្ខុ វិហារំ ករោតិ អទេសិតវត្ថុកំ សារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសេន ទុក្កដស្ស។ ភិក្ខុ វិហារំ ករោតិ អទេសិតវត្ថុកំ អនារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសេន ទុក្កដស្ស។ ភិក្ខុ វិហារំ ករោតិ អទេសិតវត្ថុកំ អនារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ភិក្ខុ វិហារំ ករោតិ ទេសិតវត្ថុកំ សារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ។ ភិក្ខុ វិហារំ ករោតិ ទេសិតវត្ថុកំ សារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស។ ភិក្ខុ វិហារំ ករោតិ ទេសិតវត្ថុកំ អនារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស។ ភិក្ខុ វិហារំ ករោតិ ទេសិតវត្ថុកំ អនារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អនាបត្តិ។
៣៧៣. ភិក្ខុ សមាទិសតិ – ‘‘វិហារំ មេ ករោថា’’តិ។ តស្ស វិហារំ ករោន្តិ អទេសិតវត្ថុកំ សារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសេន ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ…បេ.… សារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសេន ទុក្កដស្ស…បេ.… អនារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសេន ទុក្កដស្ស…បេ.… អនារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ភិក្ខុ សមាទិសតិ – ‘‘វិហារំ មេ ករោថា’’តិ។ តស្ស វិហារំ ករោន្តិ ទេសិតវត្ថុកំ សារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ…បេ.… សារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស…បេ.… អនារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស…បេ.… អនារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អនាបត្តិ។
៣៧៤. ភិក្ខុ សមាទិសិត្វា បក្កមតិ – ‘‘វិហារំ មេ ករោថា’’តិ។ ន ច សមាទិសតិ – ‘‘ទេសិតវត្ថុកោ ច ហោតុ អនារម្ភោ ច សបរិក្កមនោ ចា’’តិ។ តស្ស វិហារំ ករោន្តិ អទេសិតវត្ថុកំ សារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសេន ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ…បេ.… សារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសេន ទុក្កដស្ស…បេ.… អនារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសេន ទុក្កដស្ស…បេ.… អនារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ភិក្ខុ សមាទិសិត្វា បក្កមតិ – ‘‘វិហារំ មេ ករោថា’’តិ។ ន ច សមាទិសតិ – ‘‘ទេសិតវត្ថុកោ ច ហោតុ អនារម្ភោ ច សបរិក្កមនោ ចា’’តិ។ តស្ស វិហារំ ករោន្តិ ទេសិតវត្ថុកំ សារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ…បេ.… សារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស…បេ.… អនារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស…បេ.… អនារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អនាបត្តិ។
៣៧៥. ភិក្ខុ សមាទិសិត្វា បក្កមតិ – ‘‘វិហារំ មេ ករោថា’’តិ។ សមាទិសតិ ច – ‘‘ទេសិតវត្ថុកោ ច ហោតុ អនារម្ភោ ច សបរិក្កមនោ ចា’’តិ។ តស្ស វិហារំ ករោន្តិ អទេសិតវត្ថុកំ សារម្ភំ អបរិក្កមនំ។ សោ សុណាតិ – ‘‘វិហារោ កិរ មេ កយិរតិ អទេសិតវត្ថុកោ សារម្ភោ អបរិក្កមនោ’’តិ។ តេន ភិក្ខុនា សាមំ វា គន្តព្ពំ ទូតោ វា បាហេតព្ពោ – ‘‘ទេសិតវត្ថុកោ ច ហោតុ អនារម្ភោ ច សបរិក្កមនោ ចា’’តិ …បេ.… ‘‘ទេសិតវត្ថុកោ ច ហោតុ អនារម្ភោ ចា’’តិ…បេ.… ‘‘ទេសិតវត្ថុកោ ច ហោតុ សបរិក្កមនោ ចា’’តិ …បេ.… ‘‘ទេសិតវត្ថុកោ ហោតូ’’តិ។ នោ ចេ សាមំ វា គច្ឆេយ្យ ទូតំ វា បហិណេយ្យ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស។
ភិក្ខុ សមាទិសិត្វា បក្កមតិ – ‘‘វិហារំ មេ ករោថា’’តិ។ សមាទិសតិ ច – ‘‘ទេសិតវត្ថុកោ ច ហោតុ អនារម្ភោ ច សបរិក្កមនោ ចា’’តិ។ តស្ស វិហារំ ករោន្តិ ទេសិតវត្ថុកំ សារម្ភំ អបរិក្កមនំ។ សោ សុណាតិ – ‘‘វិហារោ កិរ មេ កយិរតិ ទេសិតវត្ថុកោ សារម្ភោ អបរិក្កមនោ’’តិ។ តេន ភិក្ខុនា សាមំ វា គន្តព្ពំ ទូតោ វា បាហេតព្ពោ – ‘‘អនារម្ភោ ច ហោតុ សបរិក្កមនោ ចា’’តិ…បេ.… ‘‘អនារម្ភោ ហោតូ’’តិ ‘‘សបរិក្កមនោ ហោតូ’’តិ, អនាបត្តិ។
៣៧៦. ភិក្ខុ សមាទិសិត្វា បក្កមតិ – ‘‘វិហារំ មេ ករោថា’’តិ។ សមាទិសតិ ច – ‘‘ទេសិតវត្ថុកោ ច ហោតុ អនារម្ភោ ច សបរិក្កមនោ ចា’’តិ។ តស្ស វិហារំ ករោន្តិ អទេសិតវត្ថុកំ សារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ការុកានំ តិណ្ណំ ទុក្កដានំ…បេ.… សារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ការុកានំ ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ…បេ.… អនារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ការុកានំ ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ…បេ.… អនារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ការុកានំ ទុក្កដស្ស។
ភិក្ខុ សមាទិសិត្វា បក្កមតិ – ‘‘វិហារំ មេ ករោថា’’តិ។ សមាទិសតិ ច – ‘‘ទេសិតវត្ថុកោ ច ហោតុ អនារម្ភោ ច សបរិក្កមនោ ចា’’តិ។ តស្ស វិហារំ ករោន្តិ ទេសិតវត្ថុកំ សារម្ភំ អបរិក្កមនំ , អាបត្តិ ការុកានំ ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ…បេ.… សារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ការុកានំ ទុក្កដស្ស…បេ.… អនារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ការុកានំ ទុក្កដស្ស…បេ.… អនារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អនាបត្តិ។
៣៧៧. ភិក្ខុ សមាទិសិត្វា បក្កមតិ – ‘‘វិហារំ មេ ករោថា’’តិ។ តស្ស វិហារំ ករោន្តិ អទេសិតវត្ថុកំ សារម្ភំ អបរិក្កមនំ។ សោ ចេ វិប្បកតេ អាគច្ឆតិ, តេន ភិក្ខុនា សោ វិហារោ អញ្ញស្ស វា ទាតព្ពោ ភិន្ទិត្វា វា បុន កាតព្ពោ។ នោ ចេ អញ្ញស្ស វា ទទេយ្យ ភិន្ទិត្វា វា បុន ការេយ្យ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសេន ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ…បេ.… សារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសេន ទុក្កដស្ស…បេ.… អនារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសេន ទុក្កដស្ស…បេ.… អនារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ភិក្ខុ សមាទិសិត្វា បក្កមតិ – ‘‘វិហារំ មេ ករោថា’’តិ។ តស្ស វិហារំ ករោន្តិ ទេសិតវត្ថុកំ សារម្ភំ អបរិក្កមនំ។ សោ ចេ វិប្បកតេ អាគច្ឆតិ, តេន ភិក្ខុនា សោ វិហារោ អញ្ញស្ស វា ទាតព្ពោ ភិន្ទិត្វា វា បុន កាតព្ពោ។ នោ ចេ អញ្ញស្ស វា ទទេយ្យ ភិន្ទិត្វា វា បុន ការេយ្យ, អាបត្តិ ទ្វិន្នំ ទុក្កដានំ…បេ.… សារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស…បេ.… អនារម្ភំ អបរិក្កមនំ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស…បេ.… អនារម្ភំ សបរិក្កមនំ, អនាបត្តិ។
អត្តនា វិប្បកតំ បរេហិ បរិយោសាបេតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
បរេហិ វិប្បកតំ អត្តនា បរិយោសាបេតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
បរេហិ វិប្បកតំ បរេហិ បរិយោសាបេតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
៣៧៩. អនាបត្តិ លេណេ គុហាយ តិណកុដិកាយ អញ្ញស្សត្ថាយ វាសាគារំ ឋបេត្វា សព្ពត្ថ។ អនាបត្តិ ឧម្មត្តកស្ស, អាទិកម្មិកស្សាតិ។
វិហារការសិក្ខាបទំ និដ្ឋិតំ សត្តមំ។
៨. ទុដ្ឋទោសសិក្ខាបទំ
៣៨០. [ឥទំ វត្ថុ ចូឡវ. ១៨៩] តេន សមយេន ពុទ្ធោ ភគវា រាជគហេ វិហរតិ វេឡុវនេ កលន្ទកនិវាបេ។ តេន ខោ បន សមយេន អាយស្មតា ទព្ពេន មល្លបុត្តេន ជាតិយា សត្តវស្សេន អរហត្តំ សច្ឆិកតំ ហោតិ។ យំ កិញ្ចិ [យញ្ច កិញ្ចិ (សី. ក.)] សាវកេន បត្តព្ពំ សព្ពំ តេន អនុប្បត្តំ ហោតិ។ នត្ថិ ចស្ស កិញ្ចិ ឧត្តរិ ករណីយំ, កតស្ស វា បតិចយោ។ អថ ខោ អាយស្មតោ ទព្ពស្ស មល្លបុត្តស្ស រហោគតស្ស បដិសល្លីនស្ស ឯវំ ចេតសោ បរិវិតក្កោ ឧទបាទិ – ‘‘មយា ខោ ជាតិយា សត្តវស្សេន អរហត្តំ សច្ឆិកតំ។ យំ កិញ្ចិ សាវកេន បត្តព្ពំ សព្ពំ មយា អនុប្បត្តំ។ នត្ថិ ច មេ កិញ្ចិ ឧត្តរិ ករណីយំ, កតស្ស វា បតិចយោ។ កិន្នុ ខោ អហំ សង្ឃស្ស វេយ្យាវច្ចំ ករេយ្យ’’ន្តិ?
អថ ខោ អាយស្មតោ ទព្ពស្ស មល្លបុត្តស្ស ឯតទហោសិ – ‘‘យំនូនាហំ សង្ឃស្ស សេនាសនញ្ច បញ្ញបេយ្យំ ភត្តានិ ច ឧទ្ទិសេយ្យ’’ន្តិ។ អថ ខោ អាយស្មា ទព្ពោ មល្លបុត្តោ សាយន្ហសមយំ បដិសល្លានា វុដ្ឋិតោ យេន ភគវា តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា ភគវន្តំ អភិវាទេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិ។ ឯកមន្តំ និសិន្នោ ខោ អាយស្មា ទព្ពោ មល្លបុត្តោ ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘ឥធ មយ្ហំ, ភន្តេ, រហោគតស្ស បដិសល្លីនស្ស ឯវំ ចេតសោ បរិវិតក្កោ ឧទបាទិ មយា ខោ ជាតិយា សត្តវស្សេន អរហត្តំ សច្ឆិកតំ, យំ កិញ្ចិ សាវកេន បត្តព្ពំ, សព្ពំ មយា អនុបត្តំ, នត្ថិ ច មេ កិញ្ចិ ឧត្តរិ ករណីយំ, កតស្ស វា បតិចយោ, កិំ នុ ខោ អហំ សង្ឃស្ស វេយ្យាវច្ចំ ករេយ្យ’’ន្តិ។ តស្ស មយ្ហំ ភន្តេ, ឯតទហោសិ យំនូនាហំ ‘‘សង្ឃស្ស សេនាសនញ្ច បញ្ញបេយ្យំ ភត្តានិ ច ឧទ្ទិសេយ្យន្តិ។ ឥច្ឆាមហំ, ភន្តេ, សង្ឃស្ស សេនាសនញ្ច បញ្ញបេតុំ ភត្តានិ ច ឧទ្ទិសិតុ’’ន្តិ។ ‘‘សាធុ សាធុ, ទព្ព។ តេន ហិ ត្វំ, ទព្ព, សង្ឃស្ស សេនាសនញ្ច បញ្ញបេហិ ភត្តានិ ច ឧទ្ទិសា’’តិ។ ‘‘ឯវំ, ភន្តេ’’តិ ខោ អាយស្មា ទព្ពោ មល្លបុត្តោ ភគវតោ បច្ចស្សោសិ។ អថ ខោ ភគវា ឯតស្មិំ និទានេ ឯតស្មិំ បករណេ ធម្មិំ កថំ កត្វា ភិក្ខូ អាមន្តេសិ – ‘‘តេន ហិ, ភិក្ខវេ, សង្ឃោ ទព្ពំ មល្លបុត្តំ សេនាសនបញ្ញាបកញ្ច ភត្តុទ្ទេសកញ្ច សម្មន្នតុ។ ឯវញ្ច បន, ភិក្ខវេ, សម្មន្និតព្ពោ។ បឋមំ ទព្ពោ មល្លបុត្តោ យាចិតព្ពោ។ យាចិត្វា ព្យត្តេន ភិក្ខុនា បដិពលេន សង្ឃោ ញាបេតព្ពោ –
៣៨១. ‘‘សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ។ យទិ សង្ឃស្ស បត្តកល្លំ សង្ឃោ អាយស្មន្តំ ទព្ពំ មល្លបុត្តំ សេនាសនបញ្ញាបកញ្ច ភត្តុទ្ទេសកញ្ច សម្មន្នេយ្យ។ ឯសា ញត្តិ។
‘‘សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ។ សង្ឃោ អាយស្មន្តំ ទព្ពំ មល្លបុត្តំ សេនាសនបញ្ញាបកញ្ច ភត្តុទ្ទេសកញ្ច សម្មន្នតិ។ យស្សាយស្មតោ ខមតិ អាយស្មតោ ទព្ពស្ស មល្លបុត្តស្ស សេនាសនបញ្ញាបកស្ស ច ភត្តុទ្ទេសកស្ស ច សម្មុតិ, សោ តុណ្ហស្ស; យស្ស នក្ខមតិ, សោ ភាសេយ្យ។
‘‘សម្មតោ សង្ឃេន អាយស្មា ទព្ពោ មល្លបុត្តោ សេនាសនបញ្ញាបកោ ច ភត្តុទ្ទេសកោ ច។ ខមតិ សង្ឃស្ស, តស្មា តុណ្ហី , ឯវមេតំ ធារយាមី’’តិ។
៣៨២. សម្មតោ ច បនាយស្មា ទព្ពោ មល្លបុត្តោ សភាគានំ ភិក្ខូនំ ឯកជ្ឈំ សេនាសនំ បញ្ញបេតិ។ យេ តេ ភិក្ខូ សុត្តន្តិកា តេសំ ឯកជ្ឈំ សេនាសនំ បញ្ញបេតិ – ‘‘តេ អញ្ញមញ្ញំ សុត្តន្តំ សង្គាយិស្សន្តី’’តិ។ យេ តេ ភិក្ខូ វិនយធរា តេសំ ឯកជ្ឈំ សេនាសនំ បញ្ញបេតិ – ‘‘តេ អញ្ញមញ្ញំ វិនយំ វិនិច្ឆិនិស្សន្តី’’តិ [វិនិច្ឆិស្សន្តីតិ (ក.)]។ យេ តេ ភិក្ខូ ធម្មកថិកា តេសំ ឯកជ្ឈំ សេនាសនំ បញ្ញបេតិ – ‘‘តេ អញ្ញមញ្ញំ ធម្មំ សាកច្ឆិស្សន្តី’’តិ។ យេ តេ ភិក្ខូ ឈាយិនោ តេសំ ឯកជ្ឈំ សេនាសនំ បញ្ញបេតិ – ‘‘តេ អញ្ញមញ្ញំ ន ព្យាពាធិស្សន្តី’’តិ [ន ព្យាពាហិស្សន្តីតិ (ក.)]។ យេ តេ ភិក្ខូ តិរច្ឆានកថិកា កាយទឡ្ហិពហុលា [កាយទឌ្ឍិពហុលា (សី.)] វិហរន្តិ តេសម្បិ ឯកជ្ឈំ សេនាសនំ បញ្ញបេតិ – ‘‘ឥមាយបិមេ អាយស្មន្តោ រតិយា អច្ឆិស្សន្តី’’តិ។ យេបិ តេ ភិក្ខូ វិកាលេ អាគច្ឆន្តិ តេសម្បិ តេជោធាតុំ សមាបជ្ជិត្វា តេនេវ អាលោកេន សេនាសនំ បញ្ញបេតិ។ អបិសុ ភិក្ខូ សញ្ចិច្ច វិកាលេ អាគច្ឆន្តិ – ‘‘មយំ អាយស្មតោ ទព្ពស្ស មល្លបុត្តស្ស ឥទ្ធិបាដិហារិយំ បស្សិស្សាមា’’តិ។
តេ អាយស្មន្តំ ទព្ពំ មល្លបុត្តំ ឧបសង្កមិត្វា ឯវំ វទន្តិ – ‘‘អម្ហាកំ, អាវុសោ ទព្ព, សេនាសនំ បញ្ញបេហី’’តិ។ តេ អាយស្មា ទព្ពោ មល្លបុត្តោ ឯវំ វទេតិ – ‘‘កត្ថាយស្មន្តា ឥច្ឆន្តិ, កត្ថ បញ្ញបេមី’’តិ? តេ សញ្ចិច្ច ទូរេ អបទិសន្តិ – ‘‘អម្ហាកំ, អាវុសោ ទព្ព, គិជ្ឈកូដេ បព្ពតេ សេនាសនំ បញ្ញបេហិ។ អម្ហាកំ, អាវុសោ, ចោរបបាតេ សេនាសនំ បញ្ញបេហិ។ អម្ហាកំ, អាវុសោ, ឥសិគិលិបស្សេ កាឡសិលាយំ សេនាសនំ បញ្ញបេហិ។ អម្ហាកំ, អាវុសោ, វេភារបស្សេ សត្តបណ្ណិគុហាយំ សេនាសនំ បញ្ញបេហិ។ អម្ហាកំ, អាវុសោ, សីតវនេ សប្បសោណ្ឌិកបព្ភារេ សេនាសនំ បញ្ញបេហិ។ អម្ហាកំ, អាវុសោ, គោតមកកន្ទរាយំ សេនាសនំ បញ្ញបេហិ។ អម្ហាកំ, អាវុសោ, តិន្ទុកកន្ទរាយំ សេនាសនំ បញ្ញបេហិ។ អម្ហាកំ, អាវុសោ, តបោទកន្ទរាយំ សេនាសនំ បញ្ញបេហិ។ អម្ហាកំ, អាវុសោ, តបោទារាមេ សេនាសនំ បញ្ញបេហិ។ អម្ហាកំ, អាវុសោ, ជីវកម្ពវនេ សេនាសនំ បញ្ញបេហិ។ អម្ហាកំ, អាវុសោ, មទ្ទកុច្ឆិស្មិំ មិគទាយេ សេនាសនំ បញ្ញបេហី’’តិ។
តេសំ អាយស្មា ទព្ពោ មល្លបុត្តោ តេជោធាតុំ សមាបជ្ជិត្វា អង្គុលិយា ជលមានាយ បុរតោ បុរតោ គច្ឆតិ។ តេបិ តេនេវ អាលោកេន អាយស្មតោ ទព្ពស្ស មល្លបុត្តស្ស បិដ្ឋិតោ បិដ្ឋិតោ គច្ឆន្តិ។ តេសំ អាយស្មា ទព្ពោ មល្លបុត្តោ ឯវំ សេនាសនំ បញ្ញបេតិ – ‘‘អយំ មញ្ចោ, ឥទំ បីឋំ, អយំ ភិសិ, ឥទំ ពិម្ពោហនំ, ឥទំ វច្ចដ្ឋានំ, ឥទំ បស្សាវដ្ឋានំ , ឥទំ បានីយំ, ឥទំ បរិភោជនីយំ, អយំ កត្តរទណ្ឌោ, ឥទំ សង្ឃស្ស កតិកសណ្ឋានំ, ឥមំ កាលំ បវិសិតព្ពំ, ឥមំ កាលំនិក្ខមិតព្ព’’ន្តិ។ តេសំ អាយស្មា ទព្ពោ មល្លបុត្តោ ឯវំ សេនាសនំ បញ្ញបេត្វា បុនទេវ វេឡុវនំ បច្ចាគច្ឆតិ។
៣៨៣. តេន ខោ បន សមយេន មេត្តិយភូមជកា [ភុម្មជកា (សី. ស្យា.)] ភិក្ខូ នវកា ចេវ ហោន្តិ អប្បបុញ្ញា ច។ យានិ សង្ឃស្ស លាមកានិ សេនាសនានិ តានិ តេសំ បាបុណន្តិ លាមកានិ ច ភត្តានិ។ តេន ខោ បន សមយេន រាជគហេ មនុស្សា ឥច្ឆន្តិ ថេរានំ ភិក្ខូនំ អភិសង្ខារិកំ បិណ្ឌបាតំ ទាតុំ សប្បិម្បិ តេលម្បិ ឧត្តរិភង្គម្បិ។ មេត្តិយភូមជកានំ បន ភិក្ខូនំ បាកតិកំ ទេន្តិ យថារន្ធំ កណាជកំ ពិលង្គទុតិយំ។ តេ បច្ឆាភត្តំ បិណ្ឌបាតប្បដិក្កន្តា ថេរេ ភិក្ខូ បុច្ឆន្តិ – ‘‘តុម្ហាកំ, អាវុសោ, ភត្តគ្គេ កិំ អហោសិ? តុម្ហាកំ, អាវុសោ, ភត្តគ្គេ កិំ អហោសី’’តិ? ឯកច្ចេ ថេរា ឯវំ វទន្តិ – ‘‘អម្ហាកំ, អាវុសោ, សប្បិ អហោសិ តេលំ អហោសិ ឧត្តរិភង្គំ អហោសី’’តិ។ មេត្តិយភូមជកា បន ភិក្ខូ ឯវំ វទន្តិ – ‘‘អម្ហាកំ, អាវុសោ, ន កិញ្ចិ អហោសិ, បាកតិកំ យថារន្ធំ កណាជកំ ពិលង្គទុតិយ’’ន្តិ។
តេន ខោ បន សមយេន កល្យាណភត្តិកោ គហបតិ សង្ឃស្ស ចតុក្កភត្តំ ទេតិ និច្ចភត្តំ។ សោ ភត្តគ្គេ សបុត្តទារោ ឧបតិដ្ឋិត្វា បរិវិសតិ ។ អញ្ញេ ឱទនេន បុច្ឆន្តិ, អញ្ញេ សូបេន បុច្ឆន្តិ, អញ្ញេ តេលេន បុច្ឆន្តិ, អញ្ញេ ឧត្តរិភង្គេន បុច្ឆន្តិ។ តេន ខោ បន សមយេន កល្យាណភត្តិកស្ស គហបតិនោ ភត្តំ ស្វាតនាយ មេត្តិយភូមជកានំ ភិក្ខូនំ ឧទ្ទិដ្ឋំ ហោតិ។ អថ ខោ កល្យាណភត្តិកោ គហបតិ អារាមំ អគមាសិ កេនចិទេវ ករណីយេន។ សោ យេនាយស្មា ទព្ពោ មល្លបុត្តោ តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា អាយស្មន្តំ ទព្ពំ មល្លបុត្តំ អភិវាទេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិ។ ឯកមន្តំ និសិន្នំ ខោ កល្យាណភត្តិកំ គហបតិំ អាយស្មា ទព្ពោ មល្លបុត្តោ ធម្មិយា កថាយ សន្ទស្សេសិ សមាទបេសិ សមុត្តេជេសិ សម្បហំសេសិ។ អថ ខោ កល្យាណភត្តិកោ គហបតិ អាយស្មតា ទព្ពេន មល្លបុត្តេន ធម្មិយា កថាយ សន្ទស្សិតោ សមាទបិតោ សមុត្តេជិតោ សម្បហំសិតោ អាយស្មន្តំ ទព្ពំ មល្លបុត្តំ ឯតទវោច – ‘‘កស្ស, ភន្តេ, អម្ហាកំ ឃរេ ស្វាតនាយ ភត្តំ ឧទ្ទិដ្ឋ’’ន្តិ? ‘‘មេត្តិយភូមជកានំ ខោ, គហបតិ, ភិក្ខូនំ តុម្ហាកំ ឃរេ ស្វាតនាយ ភត្តំ ឧទ្ទិដ្ឋ’’ន្តិ។ អថ ខោ កល្យាណភត្តិកោ គហបតិ អនត្តមនោ អហោសិ – ‘‘កថញ្ហិ នាម បាបភិក្ខូ អម្ហាកំ ឃរេ ភុញ្ជិស្សន្តី’’តិ! ឃរំ គន្ត្វា ទាសិំ អាណាបេសិ – ‘‘យេ, ជេ, ស្វេ ភត្តិកា អាគច្ឆន្តិ តេ កោដ្ឋកេ អាសនំ បញ្ញបេត្វា កណាជកេន ពិលង្គទុតិយេន បរិវិសា’’តិ។ ‘‘ឯវំ អយ្យា’’តិ ខោ សា ទាសី កល្យាណភត្តិកស្ស គហបតិនោ បច្ចស្សោសិ។
អថ ខោ មេត្តិយភូមជកា ភិក្ខូ – ‘‘ហិយ្យោ ខោ, អាវុសោ, អម្ហាកំ កល្យាណភត្តិកស្ស គហបតិនោ ឃរេ ភត្តំ ឧទ្ទិដ្ឋំ, ស្វេ អម្ហេ កល្យាណភត្តិកោ គហបតិ សបុត្តទារោ ឧបតិដ្ឋិត្វា បរិវិសិស្សតិ; អញ្ញេ ឱទនេន បុច្ឆិស្សន្តិ, អញ្ញេ សូបេន បុច្ឆិស្សន្តិ, អញ្ញេ តេលេន បុច្ឆិស្សន្តិ, អញ្ញេ ឧត្តរិភង្គេន បុច្ឆិស្សន្តី’’តិ។ តេ តេនេវ សោមនស្សេន ន ចិត្តរូបំ រត្តិយា សុបិំសុ។ អថ ខោ មេត្តិយភូមជកា ភិក្ខូ បុព្ពណ្ហសមយំ និវាសេត្វា បត្តចីវរំ អាទាយ យេន កល្យាណភត្តិកស្ស គហបតិនោ និវេសនំ តេនុបសង្កមិំសុ។ អទ្ទសា ខោ សា ទាសី មេត្តិយភូមជកេ ភិក្ខូ ទូរតោវ អាគច្ឆន្តេ។ ទិស្វាន កោដ្ឋកេ អាសនំ បញ្ញបេត្វា មេត្តិយភូមជកេ ភិក្ខូ ឯតទវោច – ‘‘និសីទថ, ភន្តេ’’តិ។ អថ ខោ មេត្តិយភូមជកានំ ភិក្ខូនំ ឯតទហោសិ – ‘‘និស្សំសយំ ខោ ន តាវ ភត្តំ សិទ្ធំ ភវិស្សតិ! យថា [យាវ (សី.)] មយំ កោដ្ឋកេ និសីទេយ្យាមា’’តិ[និសីទាបីយេយ្យាមាតិ (សី.), និសីទាបីយាមាតិ (ស្យា.)]។ អថ ខោ សា ទាសី កណាជកេន ពិលង្គទុតិយេន ឧបគច្ឆិ – ‘‘ភុញ្ជថ, ភន្តេ’’តិ។ ‘‘មយំ ខោ, ភគិនិ, និច្ចភត្តិកា’’តិ។ ‘‘ជានាមិ អយ្យា និច្ចភត្តិកាត្ថ។ អបិចាហំ ហិយ្យោវ គហបតិនា អាណត្តា – ‘យេ, ជេ, ស្វេ ភត្តិកា អាគច្ឆន្តិ តេ កោដ្ឋកេ អាសនំ បញ្ញបេត្វា កណាជកេន ពិលង្គទុតិយេន បរិវិសា’តិ។ ភុញ្ជថ, ភន្តេ’’តិ។ អថ ខោ មេត្តិយភូមជកា ភិក្ខូ – ‘‘ហិយ្យោ ខោ, អាវុសោ, កល្យាណភត្តិកោ គហបតិ អារាមំ អគមាសិ ទព្ពស្ស មល្លបុត្តស្ស សន្តិកេ។ និស្សំសយំ ខោ មយំ ទព្ពេន មល្លបុត្តេន គហបតិនោ អន្តរេ [សន្តិកេ (ស្យា. កំ. ក.)] បរិភិន្នា’’តិ។ តេ តេនេវ ទោមនស្សេន ន ចិត្តរូបំ ភុញ្ជិំសុ។ អថ ខោ មេត្តិយភូមជកា ភិក្ខូ បច្ឆាភត្តំបិណ្ឌបាតប្បដិក្កន្តា អារាមំ គន្ត្វា បត្តចីវរំ បដិសាមេត្វា ពហារាមកោដ្ឋកេ សង្ឃាដិបល្លត្ថិកាយ និសីទិំសុ តុណ្ហីភូតា មង្កុភូតា បត្តក្ខន្ធា អធោមុខា បជ្ឈាយន្តា អប្បដិភានា។
អថ ខោ មេត្តិយា ភិក្ខុនី យេន មេត្តិយភូមជកា ភិក្ខូ តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា មេត្តិយភូមជកេ ភិក្ខូ ឯតទវោច – ‘‘វន្ទាមិ, អយ្យា’’តិ។ ឯវំ វុត្តេ មេត្តិយភូមជកា ភិក្ខូ នាលបិំសុ។ ទុតិយម្បិ ខោ…បេ.… តតិយម្បិ ខោ មេត្តិយា ភិក្ខុនី មេត្តិយភូមជកេ ភិក្ខូ ឯតទវោច – ‘‘វន្ទាមិ, អយ្យា’’តិ។ តតិយម្បិ ខោ មេត្តិយភូមជកា ភិក្ខូ នាលបិំសុ។ ‘‘ក្យាហំ អយ្យានំ អបរជ្ឈាមិ? កិស្ស មំ អយ្យា នាលបន្តី’’តិ? ‘‘តថា ហិ បន ត្វំ, ភគិនិ, អម្ហេ ទព្ពេន មល្លបុត្តេន វិហេឋីយមានេ អជ្ឈុបេក្ខសី’’តិ? ‘‘ក្យាហំ, អយ្យា, ករោមី’’តិ? ‘‘សចេ ខោ ត្វំ, ភគិនិ, ឥច្ឆេយ្យាសិ អជ្ជេវ ភគវា ទព្ពំ មល្លបុត្តំ នាសាបេយ្យា’’តិ។ ‘‘ក្យាហំ, អយ្យា, ករោមិ, កិំ មយា សក្កា កាតុ’’ន្តិ? ‘‘ឯហិ ត្វំ, ភគិនិ, យេន ភគវា តេនុបសង្កម; ឧបសង្កមិត្វា ភគវន្តំ ឯវំ វទេហិ – ‘ឥទំ, ភន្តេ, នច្ឆន្នំ នប្បតិរូបំ។ យាយំ, ភន្តេ, ទិសា អភយា អនីតិកា អនុបទ្ទវា សាយំ ទិសា សភយា សឦតិកា សឧបទ្ទវា។ យតោ និវាតំ តតោ សវាតំ [បវាតំ (សី. ស្យា.)]។ ឧទកំ មញ្ញេ អាទិត្តំ។ អយ្យេនម្ហិ ទព្ពេន មល្លបុត្តេន ទូសិតា’’’តិ។ ‘‘ឯវំ, អយ្យា’’តិ ខោ មេត្តិយា ភិក្ខុនី មេត្តិយភូមជកានំ ភិក្ខូនំ បដិស្សុត្វា យេន ភគវា តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា ភគវន្តំ អភិវាទេត្វា ឯកមន្តំ អដ្ឋាសិ។ ឯកមន្តំ ឋិតា ខោ មេត្តិយា ភិក្ខុនី ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘ឥទំ, ភន្តេ, នច្ឆន្នំ នប្បតិរូបំ។ យាយំ, ភន្តេ, ទិសា អភយា អនីតិកា អនុបទ្ទវា សាយំ ទិសា សភយា សឦតិកា សឧបទ្ទវា។ យតោ និវាតំ តតោ សវាតំ។ ឧទកំ មញ្ញេ អាទិត្តំ! អយ្យេនម្ហិ ទព្ពេន មល្លបុត្តេន ទូសិតា’’តិ។
៣៨៤. អថ ខោ ភគវា ឯតស្មិំ និទានេ ឯតស្មិំ បករណេ ភិក្ខុសង្ឃំ សន្និបាតាបេត្វា អាយស្មន្តំ ទព្ពំ មល្លបុត្តំ បដិបុច្ឆិ – ‘‘សរសិ ត្វំ, ទព្ព, ឯវរូបំ កត្តា យថាយំ ភិក្ខុនី អាហា’’តិ? ‘‘យថា មំ, ភន្តេ, ភគវា ជានាតី’’តិ។ ទុតិយម្បិ ខោ ភគវា…បេ.… តតិយម្បិ ខោ ភគវា អាយស្មន្តំ ទព្ពំ មល្លបុត្តំ ឯតទវោច – ‘‘សរសិ ត្វំ, ទព្ព, ឯវរូបំ កត្តា យថាយំ ភិក្ខុនី អាហា’’តិ? ‘‘យថា មំ, ភន្តេ, ភគវា ជានាតី’’តិ។ ‘‘ន ខោ, ទព្ព, ទព្ពា ឯវំ និព្ពេឋេន្តិ។ សចេ តយា កតំ កតន្តិ វទេហិ, សចេ តយា អកតំ អកតន្តិ វទេហី’’តិ។ ‘‘យតោ អហំ, ភន្តេ, ជាតោ នាភិជានាមិ សុបិនន្តេនបិ មេថុនំ ធម្មំ បដិសេវិតា, បគេវ ជាគរោ’’តិ! អថ ខោ ភគវា ភិក្ខូ អាមន្តេសិ – ‘‘តេន ហិ, ភិក្ខវេ, មេត្តិយំ ភិក្ខុនិំ នាសេថ ។ ឥមេ ច ភិក្ខូ អនុយុញ្ជថា’’តិ។ ឥទំ វត្វា ភគវា ឧដ្ឋាយាសនា វិហារំ បាវិសិ។
អថ ខោ តេ ភិក្ខូ មេត្តិយំ ភិក្ខុនិំ នាសេសុំ។ អថ ខោ មេត្តិយភូមជកា ភិក្ខូ តេ ភិក្ខូ ឯតទវោចុំ – ‘‘មាវុសោ, មេត្តិយំ ភិក្ខុនិំ នាសេថ។ ន សា កិញ្ចិ អបរជ្ឈតិ។ អម្ហេហិ សា ឧស្សាហិតា កុបិតេហិ អនត្តមនេហិ ចាវនាធិប្បាយេហី’’តិ។ ‘‘កិំបន តុម្ហេ, អាវុសោ, អាយស្មន្តំ ទព្ពំ មល្លបុត្តំ អមូលកេន បារាជិកេន ធម្មេន អនុទ្ធំសេថា’’តិ? ‘‘ឯវមាវុសោ’’តិ។ យេ តេ ភិក្ខូ អប្បិច្ឆា…បេ.… តេ ឧជ្ឈាយន្តិ ខិយ្យន្តិ វិបាចេន្តិ – ‘‘កថញ្ហិ នាម មេត្តិយភូមជកា ភិក្ខូ អាយស្មន្តំ ទព្ពំ មល្លបុត្តំ អមូលកេន បារាជិកេន ធម្មេន អនុទ្ធំសេស្សន្តី’’តិ! អថ ខោ តេ ភិក្ខូ មេត្តិយភូមជកេ ភិក្ខូ អនេកបរិយាយេន វិគរហិត្វា ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ…បេ.… ‘‘សច្ចំ កិរ តុម្ហេ, ភិក្ខវេ, ទព្ពំ មល្លបុត្តំ អមូលកេន បារាជិកេន ធម្មេន អនុទ្ធំសេថា’’តិ? ‘‘សច្ចំ, ភគវា’’តិ។ វិគរហិ ពុទ្ធោ ភគវា…បេ.… ‘‘កថញ្ហិ នាម តុម្ហេ, មោឃបុរិសា, ទព្ពំ មល្លបុត្តំ អមូលកេន បារាជិកេន ធម្មេន អនុទ្ធំសេស្សថ! នេតំ, មោឃបុរិសា, អប្បសន្នានំ វា បសាទាយ…បេ.… ឯវញ្ច បន, ភិក្ខវេ, ឥមំ សិក្ខាបទំ ឧទ្ទិសេយ្យាថ –
៣៨៥. យោ បន ភិក្ខុ ភិក្ខុំ ទុដ្ឋោ ទោសោ អប្បតីតោ អមូលកេន បារាជិកេន ធម្មេន អនុទ្ធំសេយ្យ – ‘អប្បេវ នាម នំ ឥមម្ហា ព្រហ្មចរិយា ចាវេយ្យ’ន្តិ, តតោ អបរេន សមយេន សមនុគ្គាហីយមានោ វា អសមនុគ្គាហីយមានោ វា អមូលកញ្ចេវ តំ អធិករណំ ហោតិ ភិក្ខុ ច ទោសំ បតិដ្ឋាតិ, សង្ឃាទិសេសោ’’តិ។
ភិក្ខុន្តិ អញ្ញំ ភិក្ខុំ។
ទុដ្ឋោ ទោសោតិ កុបិតោ អនត្តមនោ អនភិរទ្ធោ អាហតចិត្តោ ខិលជាតោ។
បារាជិកេន ធម្មេនាតិ ចតុន្នំ អញ្ញតរេន។
អនុទ្ធំសេយ្យាតិ ចោទេតិ វា ចោទាបេតិ វា។
អប្បេវ នាម នំ ឥមម្ហា ព្រហ្មចរិយា ចាវេយ្យន្តិ ភិក្ខុភាវា ចាវេយ្យំ, សមណធម្មា ចាវេយ្យំ, សីលក្ខន្ធា ចាវេយ្យំ, តបោគុណា ចាវេយ្យំ។
សមនុគ្គាហីយមានោតិ យេន វត្ថុនា អនុទ្ធំសិតោ ហោតិ តស្មិំ វត្ថុស្មិំ សមនុគ្គាហីយមានោ។
អសមនុគ្គាហីយមានោតិ ន កេនចិ វុច្ចមានោ។
អធិករណំ នាម ចត្តារិ អធិករណានិ – វិវាទាធិករណំ, អនុវាទាធិករណំ, អាបត្តាធិករណំ, កិច្ចាធិករណំ។
ភិក្ខុ ច ទោសំ បតិដ្ឋាតីតិ តុច្ឆកំ មយា ភណិតំ, មុសា មយា ភណិតំ, អភូតំ មយា ភណិតំ, អជានន្តេន មយា ភណិតំ។
សង្ឃាទិសេសោតិ…បេ.… តេនបិ វុច្ចតិ សង្ឃាទិសេសោតិ។
៣៨៧. អទិដ្ឋស្ស ហោតិ បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបជ្ជន្តោ។ តញ្ចេ ចោទេតិ – ‘‘ទិដ្ឋោ មយា, បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបន្នោសិ, អស្សមណោសិ, អសក្យបុត្តិយោសិ, នត្ថិ តយា សទ្ធិំ ឧបោសថោ វា បវារណា វា សង្ឃកម្មំ វា’’តិ, អាបត្តិ វាចាយ, វាចាយ សង្ឃាទិសេសស្ស។
អសុតស្ស ហោតិ – ‘‘បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបន្នោ’’តិ។ តញ្ចេ ចោទេតិ – ‘‘សុតោ មយា, បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបន្នោសិ, អស្សមណោសិ, អសក្យបុត្តិយោសិ, នត្ថិ តយា សទ្ធិំ ឧបោសថោ វា បវារណា វា សង្ឃកម្មំ វា’’តិ, អាបត្តិ វាចាយ, វាចាយ សង្ឃាទិសេសស្ស។
អបរិសង្កិតស្ស ហោតិ – ‘‘បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបន្នោ’’តិ។ តញ្ចេ ចោទេតិ – ‘‘បរិសង្កិតោ មយា, បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបន្នោសិ, អស្សមណោសិ, អសក្យបុត្តិយោសិ, នត្ថិ តយា សទ្ធិំ ឧបោសថោ វា បវារណា វា សង្ឃកម្មំ វា’’តិ, អាបត្តិ វាចាយ, វាចាយ សង្ឃាទិសេសស្ស។
អទិដ្ឋស្ស ហោតិ បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបជ្ជន្តោ។ តញ្ចេ ចោទេតិ – ‘‘ទិដ្ឋោ មយា សុតោ ច, បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបន្នោសិ, អស្សមណោសិ’’…បេ.… អាបត្តិ វាចាយ, វាចាយ សង្ឃាទិសេសស្ស។
អទិដ្ឋស្ស ហោតិ បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបជ្ជន្តោ។ តញ្ចេ ចោទេតិ – ‘‘ទិដ្ឋោ មយា បរិសង្កិតោ ច, បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបន្នោសិ, អស្សមណោសិ’’…បេ.… អាបត្តិ វាចាយ, វាចាយ សង្ឃាទិសេសស្ស។
អទិដ្ឋស្ស ហោតិ បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបជ្ជន្តោ។ តញ្ចេ ចោទេតិ – ‘‘ទិដ្ឋោ មយា សុតោ ច បរិសង្កិតោ ច, បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបន្នោសិ, អស្សមណោសិ’’…បេ.… អាបត្តិ វាចាយ, វាចាយ សង្ឃាទិសេសស្ស។
អសុតស្ស ហោតិ – ‘‘បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបន្នោ’’តិ។ តញ្ចេ ចោទេតិ – ‘‘សុតោ មយា បរិសង្កិតោ ច…បេ.… សុតោ មយា ទិដ្ឋោ ច…បេ.… សុតោ មយា បរិសង្កិតោ ច ទិដ្ឋោ ច, បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបន្នោសិ, អស្សមណោសិ’’…បេ.… អាបត្តិ វាចាយ, វាចាយ សង្ឃាទិសេសស្ស។
អបរិសង្កិតស្ស ហោតិ – ‘‘បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបន្នោ’’តិ។ តញ្ចេ ចោទេតិ – ‘‘បរិសង្កិតោ មយា ទិដ្ឋោ ច…បេ.… បរិសង្កិតោ មយា សុតោ ច…បេ.… បរិសង្កិតោ មយា ទិដ្ឋោ ច សុតោ ច, បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបន្នោសិ, អស្សមណោសិ’’…បេ.… អាបត្តិ វាចាយ, វាចាយ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ទិដ្ឋស្ស ហោតិ បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបជ្ជន្តោ។ តញ្ចេ ចោទេតិ – ‘‘សុតោ មយា បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបន្នោសិ, អស្សមណោសិ’’…បេ.… អាបត្តិ វាចាយ, វាចាយ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ទិដ្ឋស្ស ហោតិ បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបជ្ជន្តោ។ តញ្ចេ ចោទេតិ – ‘‘បរិសង្កិតោ មយា, បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបន្នោសិ’’…បេ.… ‘‘សុតោ មយា បរិសង្កិតោ ច, បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបន្នោសិ, អស្សមណោសិ’’…បេ.… អាបត្តិ វាចាយ, វាចាយ សង្ឃាទិសេសស្ស។
សុតស្ស ហោតិ – ‘‘បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបន្នោ’’តិ។ តញ្ចេ ចោទេតិ – ‘‘បរិសង្កិតោ មយា, បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបន្នោសិ…បេ.… ទិដ្ឋោ មយា, បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបន្នោសិ…បេ.… បរិសង្កិតោ មយា ទិដ្ឋោ ច, បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបន្នោសិ, អស្សមណោសិ’’…បេ.… អាបត្តិ វាចាយ, វាចាយ សង្ឃាទិសេសស្ស។
បរិសង្កិតស្ស ហោតិ – ‘‘បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបន្នោ’’តិ។ តញ្ចេ ចោទេតិ – ‘‘ទិដ្ឋោ មយា, បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបន្នោសិ…បេ.… សុតោ មយា, បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបន្នោសិ…បេ.… ទិដ្ឋោ មយា សុតោ ច, បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបន្នោសិ, អស្សមណោសិ, អសក្យបុត្តិយោសិ’’…បេ.… អាបត្តិ វាចាយ, វាចាយ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ទិដ្ឋស្ស ហោតិ បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបជ្ជន្តោ។ ទិដ្ឋេ វេមតិកោ ទិដ្ឋំ នោ កប្បេតិ ទិដ្ឋំ នស្សរតិ ទិដ្ឋំ បមុដ្ឋោ ហោតិ…បេ.… សុតេ វេមតិកោ សុតំ នោ កប្បេតិ សុតំ នស្សរតិ សុតំ បមុដ្ឋោ ហោតិ…បេ.… បរិសង្កិតេ វេមតិកោ បរិសង្កិតំ នោ កប្បេតិ បរិសង្កិតំ នស្សរតិ បរិសង្កិតំ បមុដ្ឋោ ហោតិ។ តញ្ចេ ចោទេតិ – ‘‘បរិសង្កិតោ មយា ទិដ្ឋោ ច…បេ.… បរិសង្កិតោ មយា សុតោ ច…បេ.… បរិសង្កិតោ មយា ទិដ្ឋោ ច សុតោ ច, បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបន្នោសិ, អស្សមណោសិ, អសក្យបុត្តិយោសិ, នត្ថិ តយា សទ្ធិំ ឧបោសថោ វា បវារណា វា សង្ឃកម្មំ វា’’តិ, អាបត្តិ វាចាយ, វាចាយ សង្ឃាទិសេសស្ស។
៣៨៨. អទិដ្ឋស្ស ហោតិ បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបជ្ជន្តោ។ តញ្ចេ ចោទាបេតិ – ‘‘ទិដ្ឋោសិ, បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបន្នោសិ, អស្សមណោសិ, អសក្យបុត្តិយោសិ, នត្ថិ តយា សទ្ធិំ ឧបោសថោ វា បវារណា វា សង្ឃកម្មំ វា’’តិ, អាបត្តិ វាចាយ, វាចាយ សង្ឃាទិសេសស្ស។
អសុតស្ស ហោតិ – ‘‘បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបន្នោ’’តិ…បេ.… អបរិសង្កិតស្ស ហោតិ – ‘‘បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបន្នោ’’តិ។ តញ្ចេ ចោទាបេតិ – ‘‘បរិសង្កិតោសិ, បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបន្នោសិ’’…បេ.… អាបត្តិ វាចាយ, វាចាយ សង្ឃាទិសេសស្ស។
អទិដ្ឋស្ស ហោតិ បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបជ្ជន្តោ។ តញ្ចេ ចោទាបេតិ – ‘‘ទិដ្ឋោសិ សុតោសិ…បេ.… ទិដ្ឋោសិ បរិសង្កិតោសិ…បេ.… ទិដ្ឋោសិ សុតោសិ បរិសង្កិតោសិ, បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបន្នោសិ’’…បេ.… អសុតស្ស ហោតិ – ‘‘បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបន្នោ’’តិ…បេ.… អបរិសង្កិតស្ស ហោតិ – ‘‘បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបន្នោ’’តិ។ តញ្ចេ ចោទាបេតិ – ‘‘បរិសង្កិតោសិ, ទិដ្ឋោសិ…បេ.… បរិសង្កិតោសិ, សុតោសិ…បេ.… បរិសង្កិតោសិ, ទិដ្ឋោសិ, សុតោសិ, បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបន្នោសិ, អស្សមណោសិ’’…បេ.… អាបត្តិ វាចាយ, វាចាយ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ទិដ្ឋស្ស ហោតិ បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបជ្ជន្តោ។ តញ្ចេ ចោទាបេតិ – ‘‘សុតោសិ’’…បេ.… តញ្ចេ ចោទាបេតិ – ‘‘បរិសង្កិតោសិ’’…បេ.… តញ្ចេ ចោទាបេតិ – ‘‘សុតោសិ, បរិសង្កិតោសិ, បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបន្នោសិ, អស្សមណោសិ’’…បេ.… អាបត្តិ វាចាយ, វាចាយ សង្ឃាទិសេសស្ស។
សុតស្ស ហោតិ – ‘‘បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបន្នោ’’តិ…បេ.… បរិសង្កិតស្ស ហោតិ – ‘‘បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបន្នោ’’តិ។ តញ្ចេ ‘‘ទិដ្ឋោសិ’’…បេ.… តញ្ចេ ចោទាបេតិ – ‘‘សុតោសិ’’…បេ.… តញ្ចេ ចោទាបេតិ – ‘‘ទិដ្ឋោសិ, សុតោសិ, បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបន្នោសិ, អស្សមណោសិ’’…បេ.… អាបត្តិ វាចាយ, វាចាយ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ទិដ្ឋស្ស ហោតិ បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបជ្ជន្តោ។ ទិដ្ឋេ វេមតិកោ ទិដ្ឋំ នោ កប្បេតិ ទិដ្ឋំ នស្សរតិ ទិដ្ឋំ បមុដ្ឋោ ហោតិ…បេ.… សុតេ វេមតិកោ សុតំ នោ កប្បេតិ សុតំ នស្សរតិ សុតំ បមុដ្ឋោ ហោតិ…បេ.… បរិសង្កិតេ វេមតិកោ បរិសង្កិតំ នោ កប្បេតិ បរិសង្កិតំ នស្សរតិ បរិសង្កិតំ បមុដ្ឋោ ហោតិ។ តញ្ចេ ចោទាបេតិ – ‘‘បរិសង្កិតោសិ, ទិដ្ឋោសិ’’…បេ.… បរិសង្កិតំ បមុដ្ឋោ ហោតិ, តញ្ចេ ចោទាបេតិ – ‘‘បរិសង្កិតោសិ សុតោសិ’’…បេ.… បរិសង្កិតំ បមុដ្ឋោ ហោតិ, តញ្ចេ ចោទាបេតិ – ‘‘បរិសង្កិតោសិ, ទិដ្ឋោសិ, សុតោសិ, បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបន្នោសិ, អស្សមណោសិ, អសក្យបុត្តិយោសិ, នត្ថិ តយា សទ្ធិំ ឧបោសថោ វា បវារណា វា សង្ឃកម្មំ វា’’តិ, អាបត្តិ វាចាយ, វាចាយ សង្ឃាទិសេសស្ស។
អសុទ្ធោ ហោតិ បុគ្គលោ អញ្ញតរំ បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបន្នោ។ តញ្ចេ សុទ្ធទិដ្ឋិ សមានោ អនោកាសំ ការាបេត្វា ចាវនាធិប្បាយោ វទេតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសេន ទុក្កដស្ស។
អសុទ្ធោ ហោតិ បុគ្គលោ អញ្ញតរំ បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបន្នោ។ តញ្ចេ សុទ្ធទិដ្ឋិ សមានោ ឱកាសំ ការាបេត្វា ចាវនាធិប្បាយោ វទេតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
អសុទ្ធោ ហោតិ បុគ្គលោ អញ្ញតរំ បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបន្នោ។ តញ្ចេ សុទ្ធទិដ្ឋិ សមានោ អនោកាសំ ការាបេត្វា អក្កោសាធិប្បាយោ វទេតិ, អាបត្តិ ឱមសវាទេន ទុក្កដស្ស។
អសុទ្ធោ ហោតិ បុគ្គលោ អញ្ញតរំ បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបន្នោ។ តញ្ចេ សុទ្ធទិដ្ឋិ សមានោ ឱកាសំ ការាបេត្វា អក្កោសាធិប្បាយោ វទេតិ, អាបត្តិ ឱមសវាទស្ស។
សុទ្ធោ ហោតិ បុគ្គលោ អញ្ញតរំ បារាជិកំ ធម្មំ អនជ្ឈាបន្នោ។ តញ្ចេ អសុទ្ធទិដ្ឋិ សមានោ អនោកាសំ ការាបេត្វា ចាវនាធិប្បាយោ វទេតិ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស។
សុទ្ធោ ហោតិ បុគ្គលោ អញ្ញតរំ បារាជិកំ ធម្មំ អនជ្ឈាបន្នោ។ តញ្ចេ អសុទ្ធទិដ្ឋិ សមានោ ឱកាសំ ការាបេត្វា ចាវនាធិប្បាយោ វទេតិ, អនាបត្តិ។
សុទ្ធោ ហោតិ បុគ្គលោ អញ្ញតរំ បារាជិកំ ធម្មំ អនជ្ឈាបន្នោ។ តញ្ចេ អសុទ្ធទិដ្ឋិ សមានោ អនោកាសំ ការាបេត្វា អក្កោសាធិប្បាយោ វទេតិ, អាបត្តិ ឱមសវាទេន ទុក្កដស្ស។
សុទ្ធោ ហោតិ បុគ្គលោ អញ្ញតរំ បារាជិកំ ធម្មំ អនជ្ឈាបន្នោ។ តញ្ចេ អសុទ្ធទិដ្ឋិ សមានោ ឱកាសំ ការាបេត្វា អក្កោសាធិប្បាយោ វទេតិ, អាបត្តិ ឱមសវាទស្ស។
អសុទ្ធោ ហោតិ បុគ្គលោ អញ្ញតរំ បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបន្នោ។ តញ្ចេ អសុទ្ធទិដ្ឋិ សមានោ អនោកាសំ ការាបេត្វា ចាវនាធិប្បាយោ វទេតិ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស។
អសុទ្ធោ ហោតិ បុគ្គលោ អញ្ញតរំ បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបន្នោ។ តញ្ចេ អសុទ្ធទិដ្ឋិ សមានោ ឱកាសំ ការាបេត្វា ចាវនាធិប្បាយោ វទេតិ, អនាបត្តិ។
អសុទ្ធោ ហោតិ បុគ្គលោ អញ្ញតរំ បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបន្នោ។ តញ្ចេ អសុទ្ធទិដ្ឋិ សមានោ អនោកាសំ ការាបេត្វា អក្កោសាធិប្បាយោ វទេតិ, អាបត្តិ ឱមសវាទេន ទុក្កដស្ស។
អសុទ្ធោ ហោតិ បុគ្គលោ អញ្ញតរំ បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបន្នោ។ តញ្ចេ អសុទ្ធទិដ្ឋិ សមានោ ឱកាសំ ការាបេត្វាអក្កោសាធិប្បាយោ វទេតិ, អាបត្តិ ឱមសវាទស្ស។
សុទ្ធោ ហោតិ បុគ្គលោ អញ្ញតរំ បារាជិកំ ធម្មំ អនជ្ឈាបន្នោ។ តញ្ចេ សុទ្ធទិដ្ឋិ សមានោ អនោកាសំ ការាបេត្វា ចាវនាធិប្បាយោ វទេតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសេន ទុក្កដស្ស។
សុទ្ធោ ហោតិ បុគ្គលោ អញ្ញតរំ បារាជិកំ ធម្មំ អនជ្ឈាបន្នោ។ តញ្ចេ សុទ្ធទិដ្ឋិ សមានោ ឱកាសំ ការាបេត្វា ចាវនាធិប្បាយោ វទេតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
សុទ្ធោ ហោតិ បុគ្គលោ អញ្ញតរំ បារាជិកំ ធម្មំ អនជ្ឈាបន្នោ។ តញ្ចេ សុទ្ធទិដ្ឋិ សមានោ អនោកាសំ ការាបេត្វា អក្កោសាធិប្បាយោ វទេតិ, អាបត្តិ ឱមសវាទេន ទុក្កដស្ស។
សុទ្ធោ ហោតិ បុគ្គលោ អញ្ញតរំ បារាជិកំ ធម្មំ អនជ្ឈាបន្នោ តញ្ចេ សុទ្ធទិដ្ឋិ សមានោ ឱកាសំ ការាបេត្វា អក្កោសាធិប្បាយោ វទេតិ, អាបត្តិ ឱមសវាទស្ស។
ទុដ្ឋទោសសិក្ខាបទំ និដ្ឋិតំ អដ្ឋមំ។
៩. ទុតិយទុដ្ឋទោសសិក្ខាបទំ
៣៩១. តេន សមយេន ពុទ្ធោ ភគវា រាជគហេ វិហរតិ វេឡុវនេ កលន្ទកនិវាបេ។ តេន ខោ បន សមយេន មេត្តិយភូមជកា ភិក្ខូ គិជ្ឈកូដា បព្ពតា ឱរោហន្តា អទ្ទសំសុ ឆគលកំ [ឆកលកំ (ស្យា.)] អជិកាយ វិប្បដិបជ្ជន្តំ។ ទិស្វានឯវមាហំសុ – ‘‘ហន្ទ មយំ, អាវុសោ, ឥមំ ឆគលកំ ទព្ពំ មល្លបុត្តំ នាម ករោម។ ឥមំ អជិកំ មេត្តិយំ នាម ភិក្ខុនិំ ករោម។ ឯវំ មយំ វោហរិស្សាម។ បុព្ពេ មយំ, អាវុសោ, ទព្ពំ មល្លបុត្តំ សុតេន អវោចុម្ហា។ ឥទានិ បន អម្ហេហិ សាមំ ទិដ្ឋោ មេត្តិយាយ ភិក្ខុនិយា វិប្បដិបជ្ជន្តោ’’តិ។ តេ តំ ឆគលកំ ទព្ពំ មល្លបុត្តំ នាម អកំសុ។ តំ អជិកំ មេត្តិយំ នាម ភិក្ខុនិំ អកំសុ។ តេ ភិក្ខូនំ អារោចេសុំ – ‘‘បុព្ពេ មយំ, អាវុសោ, ទព្ពំ មល្លបុត្តំ សុតេន អវោចុម្ហា។ ឥទានិ បន អម្ហេហិ សាមំ ទិដ្ឋោ មេត្តិយាយ ភិក្ខុនិយា វិប្បដិបជ្ជន្តោ’’តិ។ ភិក្ខូ ឯវមាហំសុ – ‘‘មាវុសោ, ឯវំ អវចុត្ថ។ នាយស្មា ទព្ពោ មល្លបុត្តោ ឯវំ ករិស្សតី’’តិ។
អថ ខោ តេ ភិក្ខូ ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ។ អថ ខោ ភគវា ឯតស្មិំ និទានេ ឯតស្មិំ បករណេ ភិក្ខុសង្ឃំ សន្និបាតាបេត្វា អាយស្មន្តំ ទព្ពំ មល្លបុត្តំ បដិបុច្ឆិ – ‘‘សរសិ ត្វំ, ទព្ព, ឯវរូបំ កត្តា យថយិមេ ភិក្ខូ អាហំសូ’’តិ? ‘‘យថា មំ, ភន្តេ, ភគវា ជានាតី’’តិ។ ទុតិយម្បិ ខោ ភគវា…បេ.… តតិយម្បិ ខោ ភគវា អាយស្មន្តំ ទព្ពំ មល្លបុត្តំ ឯតទវោច – ‘‘សរសិ ត្វំ, ទព្ព, ឯវរូបំ កត្តា យថយិមេ ភិក្ខូ អាហំសូ’’តិ? ‘‘យថា មំ, ភន្តេ, ភគវា ជានាតី’’តិ។ ‘‘ន ខោ, ទព្ព, ទព្ពា ឯវំ និព្ពេឋេន្តិ។ សចេ តយា កតំ កតន្តិ វទេហិ, សចេ តយា អកតំ អកតន្តិ វទេហី’’តិ។ ‘‘យតោ អហំ, ភន្តេ, ជាតោ នាភិជានាមិ សុបិនន្តេនបិ មេថុនធម្មំ បដិសេវិតា, បគេវ ជាគរោ’’តិ! អថ ខោ ភគវា ភិក្ខូ អាមន្តេសិ – ‘‘តេន ហិ, ភិក្ខុវេ, ឥមេ ភិក្ខូ អនុយុញ្ជថា’’តិ។ ឥទំ វត្វា ភគវា ឧដ្ឋាយាសនា វិហារំ បាវិសិ។
អថ ខោ តេ ភិក្ខូ មេត្តិយភូមជកេ ភិក្ខូ អនុយុញ្ជិំសុ។ តេ ភិក្ខូហិ អនុយុញ្ជីយមានា ភិក្ខូនំ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ – ‘‘កិំ បន តុម្ហេ, អាវុសោ, អាយស្មន្តំ ទព្ពំ មល្លបុត្តំ អញ្ញភាគិយស្ស អធិករណស្ស កិញ្ចិទេសំ លេសមត្តំ ឧបាទាយ បារាជិកេន ធម្មេន អនុទ្ធំសេថា’’តិ? ‘‘ឯវមាវុសោ’’តិ។ យេ តេ ភិក្ខូ អប្បិច្ឆា…បេ.… តេ ឧជ្ឈាយន្តិ ខិយ្យន្តិ វិបាចេន្តិ – ‘‘កថញ្ហិ នាម មេត្តិយភូមជកា ភិក្ខូ អាយស្មន្តំ ទព្ពំ មល្លបុត្តំ អញ្ញភាគិយស្ស អធិករណស្ស កិញ្ចិ ទេសំ លេសមត្តំ ឧបាទាយ បារាជិកេន ធម្មេន អនុទ្ធំសេស្សន្តី’’តិ! អថ ខោ តេ ភិក្ខូ មេត្តិយភូមជកេ ភិក្ខូ អនេកបរិយាយេន វិគរហិត្វា ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ…បេ.… ‘‘សច្ចំ កិរ តុម្ហេ, ភិក្ខវេ, ទព្ពំ មល្លបុត្តំ អញ្ញភាគិយស្ស អធិករណស្ស កិញ្ចិ ទេសំ លេសមត្តំ ឧបាទាយ បារាជិកេន ធម្មេន អនុទ្ធំសេថា’’តិ? ‘‘សច្ចំ, ភគវា’’តិ។ វិគរហិ ពុទ្ធោ ភគវា…បេ.… ‘‘កថញ្ហិ នាម តុម្ហេ, មោឃបុរិសា, ទព្ពំ មល្លបុត្តំ អញ្ញភាគិយស្ស អធិករណស្ស កិញ្ចិ ទេសំ លេសមត្តំ ឧបាទាយ បារាជិកេន ធម្មេន អនុទ្ធំសេស្សថ! នេតំ, មោឃបុរិសា, អប្បសន្នានំ វា បសាទាយ…បេ.… ឯវញ្ច បន, ភិក្ខវេ, ឥមំ សិក្ខាបទំ ឧទ្ទិសេយ្យាថ –
៣៩២. ‘‘យោ បន ភិក្ខុ ភិក្ខុំ ទុដ្ឋោ ទោសោ អប្បតីតោ អញ្ញភាគិយស្ស អធិករណស្ស កិញ្ចិទេសំ លេសមត្តំ ឧបាទាយ បារាជិកេន ធម្មេន អនុទ្ធំសេយ្យ – ‘អប្បេវ នាម នំ ឥមម្ហា ព្រហ្មចរិយា ចាវេយ្យ’ន្តិ។ តតោ អបរេន សមយេន សមនុគ្គាហីយមានោ វា អសមនុគ្គាហីយមានោ វា អញ្ញភាគិយញ្ចេវ តំ អធិករណំ ហោតិ កោចិទេសោ លេសមត្តោ ឧបាទិន្នោ, ភិក្ខុ ច ទោសំ បតិដ្ឋាតិ, សង្ឃាទិសេសោ’’តិ។
ភិក្ខុន្តិ អញ្ញំ ភិក្ខុំ។
ទុដ្ឋោ ទោសោតិ កុបិតោ អនត្តមនោ អនភិរទ្ធោ អាហតចិត្តោ ខិលជាតោ។
អប្បតីតោតិ តេន ច កោបេន, តេន ច ទោសេន, តាយ ច អនត្តមនតាយ, តាយ ច អនភិរទ្ធិយា អប្បតីតោ ហោតិ។
អញ្ញភាគិយស្ស អធិករណស្សាតិ អាបត្តញ្ញភាគិយំ វា ហោតិ អធិករណញ្ញភាគិយំ វា។ កថំ អធិករណំ អធិករណស្ស អញ្ញភាគិយំ? វិវាទាធិករណំ អនុវាទាធិករណស្ស អាបត្តាធិករណស្ស កិច្ចាធិករណស្ស អញ្ញភាគិយំ។ អនុវាទាធិករណំ អាបត្តាធិករណស្ស កិច្ចាធិករណស្ស វិវាទាធិករណស្ស អញ្ញភាគិយំ។ អាបត្តាធិករណំ កិច្ចាធិករណស្ស វិវាទាធិករណស្ស អនុវាទាធិករណស្ស អញ្ញភាគិយំ។ កិច្ចាធិករណំ វិវាទាធិករណស្ស អនុវាទាធិករណស្ស អាបត្តាធិករណស្ស អញ្ញភាគិយំ។ ឯវំ អធិករណំ អធិករណស្ស អញ្ញភាគិយំ។
កថំ អធិករណំ អធិករណស្ស តព្ភាគិយំ? វិវាទាធិករណំ វិវាទាធិករណស្ស តព្ភាគិយំ។ អនុវាទាធិករណំ អនុវាទាធិករណស្ស តព្ភាគិយំ។ អាបត្តាធិករណំ អាបត្តាធិករណស្ស សិយា តព្ភាគិយំ សិយា អញ្ញភាគិយំ។
កថំ អាបត្តាធិករណំ អាបត្តាធិករណស្ស អញ្ញភាគិយំ? មេថុនធម្មបារាជិកាបត្តិ អទិន្នាទានបារាជិកាបត្តិយាមនុស្សវិគ្គហបារាជិកាបត្តិយា ឧត្តរិមនុស្សធម្មបារាជិកាបត្តិយា អញ្ញភាគិយា។ អទិន្នាទានបារាជិកាបត្តិ មនុស្សវិគ្គហបារាជិកាបត្តិយា ឧត្តរិមនុស្សធម្មបារាជិកាបត្តិយា មេថុនធម្មបារាជិកាបត្តិយា អញ្ញភាគិយា។ មនុស្សវិគ្គហបារាជិកាបត្តិ ឧត្តរិមនុស្សធម្មបារាជិកាបត្តិយា មេថុនធម្មបារាជិកាបត្តិយា អទិន្នាទានបារាជិកាបត្តិយាអញ្ញភាគិយា។ ឧត្តរិមនុស្សធម្មបារាជិកាបត្តិ មេថុនធម្មបារាជិកាបត្តិយា អទិន្នាទានបារាជិកាបត្តិយា មនុស្សវិគ្គហបារាជិកាបត្តិយា អញ្ញភាគិយា។ ឯវំ អាបត្តាធិករណំ អាបត្តាធិករណស្ស អញ្ញភាគិយំ។
កថំ អាបត្តាធិករណំ អាបត្តាធិករណស្ស តព្ភាគិយំ? មេថុនធម្មបារាជិកាបត្តិ មេថុនធម្មបារាជិកាបត្តិយា តព្ភាគិយា។ អទិន្នាទានបារាជិកាបត្តិ អទិន្នាទានបារាជិកាបត្តិយា តព្ភាគិយា។ មនុស្សវិគ្គហបារាជិកាបត្តិ មនុស្សវិគ្គហបារាជិកាបត្តិយា តព្ភាគិយា។ ឧត្តរិមនុស្សធម្មបារាជិកាបត្តិ ឧត្តរិមនុស្សធម្មបារាជិកាបត្តិយាតព្ភាគិយា។ ឯវំ អាបត្តាធិករណំ អាបត្តាធិករណស្ស តព្ភាគិយំ។
កិច្ចាធិករណំ កិច្ចាធិករណស្ស តព្ភាគិយំ។ ឯវំ អធិករណំ អធិករណស្ស តព្ភាគិយំ។
៣៩៤. កិញ្ចិ ទេសំ លេសមត្តំ ឧបាទាយាតិ លេសោ នាម ទស លេសា – ជាតិលេសោ , នាមលេសោ, គោត្តលេសោ, លិង្គលេសោ, អាបត្តិលេសោ, បត្តលេសោ, ចីវរលេសោ, ឧបជ្ឈាយលេសោ, អាចរិយលេសោ, សេនាសនលេសោ។
៣៩៥. ជាតិលេសោ នាម ខត្តិយោ ទិដ្ឋោ ហោតិ បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបជ្ជន្តោ។ អញ្ញំ ខត្តិយំ បស្សិត្វា ចោទេតិ – ‘‘ខត្តិយោ មយា ទិដ្ឋោ [ឯត្ថ ‘‘បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបជ្ជន្តោ’’តិ បាឋោ ឩនោ មញ្ញេ, អដ្ឋកថាយំ ហិ ‘‘ខត្តិយោ មយា ទិដ្ឋោ បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបជ្ជន្តោ’’តិ ទិស្សតិ]។ បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបន្នោសិ, អស្សមណោសិ, អសក្យបុត្តិយោសិ, នត្ថិ តយា សទ្ធិំ ឧបោសថោ វា បវារណា វា សង្ឃកម្មំ វា’’តិ, អាបត្តិ វាចាយ, វាចាយ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ព្រាហ្មណោ ទិដ្ឋោ ហោតិ…បេ.… វេស្សោ ទិដ្ឋោ ហោតិ…បេ.… សុទ្ទោ ទិដ្ឋោ ហោតិ បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបជ្ជន្តោ។ អញ្ញំ សុទ្ទំ បស្សិត្វា ចោទេតិ – ‘‘សុទ្ទោ មយា ទិដ្ឋោ។ បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបន្នោសិ , អស្សមណោសិ, អសក្យបុត្តិយោសិ’’…បេ.… អាបត្តិ វាចាយ, វាចាយ សង្ឃាទិសេសស្ស។
៣៩៦. នាមលេសោ នាម ពុទ្ធរក្ខិតោ ទិដ្ឋោ ហោតិ…បេ.… ធម្មរក្ខិតោ ទិដ្ឋោ ហោតិ…បេ.… សង្ឃរក្ខិតោ ទិដ្ឋោ ហោតិ បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបជ្ជន្តោ ។ អញ្ញំ សង្ឃរក្ខិតំ បស្សិត្វា ចោទេតិ – ‘‘សង្ឃរក្ខិតោ មយា ទិដ្ឋោ។ បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបន្នោសិ, អស្សមណោសិ, អសក្យបុត្តិយោសិ’’…បេ.… អាបត្តិ វាចាយ, វាចាយ សង្ឃាទិសេសស្ស។
៣៩៧. គោត្តលេសោ នាម គោតមោ ទិដ្ឋោ ហោតិ…បេ.… មោគ្គល្លានោ ទិដ្ឋោ ហោតិ…បេ.… កច្ចាយនោ ទិដ្ឋោ ហោតិ…បេ.… វាសិដ្ឋោ ទិដ្ឋោ ហោតិ បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបជ្ជន្តោ។ អញ្ញំ វាសិដ្ឋំ បស្សិត្វា ចោទេតិ – ‘‘វាសិដ្ឋោ មយា ទិដ្ឋោ។ បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបន្នោសិ, អស្សមណោសិ, អសក្យបុត្តិយោសិ’’…បេ.… អាបត្តិ វាចាយ, វាចាយ សង្ឃាទិសេសស្ស។
៣៩៨. លិង្គលេសោ នាម ទីឃោ ទិដ្ឋោ ហោតិ…បេ.… រស្សោ ទិដ្ឋោ ហោតិ…បេ.… កណ្ហោ ទិដ្ឋោ ហោតិ…បេ.… ឱទាតោ ទិដ្ឋោ ហោតិ បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបជ្ជន្តោ។ អញ្ញំ ឱទាតំ បស្សិត្វា ចោទេតិ – ‘‘ឱទាតោ មយា ទិដ្ឋោ។ បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបន្នោសិ, អស្សមណោសិ, អសក្យបុត្តិយោសិ’’…បេ.… អាបត្តិ វាចាយ, វាចាយ សង្ឃាទិសេសស្ស។
៣៩៩. អាបត្តិលេសោ នាម លហុកំ អាបត្តិំ អាបជ្ជន្តោ ទិដ្ឋោ ហោតិ។ តញ្ចេ បារាជិកេន ចោទេតិ – ‘‘អស្សមណោសិ, អសក្យបុត្តិយោសិ…បេ.… អាបត្តិ វាចាយ, វាចាយ សង្ឃាទិសេសស្ស។
៤០០. បត្តលេសោ នាម លោហបត្តធរោ ទិដ្ឋោ ហោតិ…បេ.… សាដកបត្តធរោ ទិដ្ឋោ ហោតិ…បេ.… សុម្ភកបត្តធរោទិដ្ឋោ ហោតិ បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបជ្ជន្តោ។ អញ្ញំ សុម្ភកបត្តធរំ បស្សិត្វា ចោទេតិ – ‘‘សុម្ភកបត្តធរោ មយា ទិដ្ឋោ។ បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបន្នោសិ, អស្សមណោសិ, អសក្យបុត្តិយោសិ’’…បេ.… អាបត្តិ វាចាយ, វាចាយ សង្ឃាទិសេសស្ស។
៤០១. ចីវរលេសោ នាម បំសុកូលិកោ ទិដ្ឋោ ហោតិ…បេ.… គហបតិចីវរធរោ ទិដ្ឋោ ហោតិ បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបជ្ជន្តោ។ អញ្ញំ គហបតិចីវរធរំ បស្សិត្វា ចោទេតិ – ‘‘គហបតិចីវរធរោ មយា ទិដ្ឋោ។ បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបន្នោសិ, អស្សមណោសិ, អសក្យបុត្តិយោសិ’’…បេ.… អាបត្តិ វាចាយ, វាចាយ សង្ឃាទិសេសស្ស។
៤០២. ឧបជ្ឈាយលេសោ នាម ឥត្ថន្នាមស្ស សទ្ធិវិហារិកោ ទិដ្ឋោ ហោតិ បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបជ្ជន្តោ។ អញ្ញំ ឥត្ថន្នាមស្ស សទ្ធិវិហារិកំ បស្សិត្វា ចោទេតិ – ‘‘ឥត្ថន្នាមស្ស សទ្ធិវិហារិកោ មយា ទិដ្ឋោ។ បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបន្នោសិ, អស្សមណោសិ, អសក្យបុត្តិយោសិ’’…បេ.… អាបត្តិ វាចាយ, វាចាយ សង្ឃាទិសេសស្ស។
៤០៣. អាចរិយលេសោ នាម ឥត្ថន្នាមស្ស អន្តេវាសិកោ ទិដ្ឋោ ហោតិ បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបជ្ជន្តោ។ អញ្ញំ ឥត្ថន្នាមស្ស អន្តេវាសិកំ បស្សិត្វា ចោទេតិ – ‘‘ឥត្ថន្នាមស្ស អន្តេវាសិកោ មយា ទិដ្ឋោ។ បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបន្នោសិ, អស្សមណោសិ, អសក្យបុត្តិយោសិ’’…បេ.… អាបត្តិ វាចាយ, វាចាយ សង្ឃាទិសេសស្ស។
៤០៤. សេនាសនលេសោ នាម ឥត្ថន្នាមសេនាសនវាសិកោ ទិដ្ឋោ ហោតិ បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបជ្ជន្តោ។ អញ្ញំ ឥត្ថន្នាមសេនាសនវាសិកំ បស្សិត្វា ចោទេតិ – ‘‘ឥត្ថន្នាមសេនាសនវាសិកោ មយា ទិដ្ឋោ។ បារាជិកំ ធម្មំ អជ្ឈាបន្នោសិ, អស្សមណោសិ, អសក្យបុត្តិយោសិ, នត្ថិ តយា សទ្ធិំ ឧបោសថោ វា បវារណា វា សង្ឃកម្មំ វា’’តិ, អាបត្តិ វាចាយ, វាចាយ សង្ឃាទិសេសស្ស។
អនុទ្ធំសេយ្យាតិ ចោទេតិ វា ចោទាបេតិ វា។
អប្បេវ នាម នំ ឥមម្ហា ព្រហ្មចរិយាចាវេយ្យន្តិ ភិក្ខុភាវា ចាវេយ្យំ, សមណធម្មា ចាវេយ្យំ, សីលក្ខន្ធា ចាវេយ្យំ, តបោគុណា ចាវេយ្យំ។
តតោ អបរេន សមយេនាតិ យស្មិំ ខណេ អនុទ្ធំសិតោ ហោតិ, តំ ខណំ តំ លយំ តំ មុហុត្តំ វីតិវត្តេ។
អសមនុគ្គាហីយមានោតិ ន កេនចិ វុច្ចមានោ។
អធិករណំ នាម ចត្តារិ អធិករណានិ – វិវាទាធិករណំ, អនុវាទាធិករណំ, អាបត្តាធិករណំ, កិច្ចាធិករណំ។
ភិក្ខុ ច ទោសំ បតិដ្ឋាតីតិ តុច្ឆកំ មយា ភណិតំ, មុសា មយា ភណិតំ, អភូតំ មយា ភណិតំ, អជានន្តេន មយា ភណិតំ។
៤០៦. ភិក្ខុ សង្ឃាទិសេសំ អជ្ឈាបជ្ជន្តោ ទិដ្ឋោ ហោតិ, សង្ឃាទិសេសេ សង្ឃាទិសេសទិដ្ឋិ ហោតិ។ តញ្ចេ បារាជិកេន ចោទេតិ – ‘‘អស្សមណោសិ, អសក្យបុត្តិយោសិ, នត្ថិ តយា សទ្ធិំ ឧបោសថោ វា បវារណា វា សង្ឃកម្មំ វា’’តិ, ឯវម្បិ អាបត្តញ្ញភាគិយំ ហោតិ លេសោ ច ឧបាទិន្នោ, អាបត្តិ វាចាយ, វាចាយ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ភិក្ខុ សង្ឃាទិសេសំ អជ្ឈាបជ្ជន្តោ ទិដ្ឋោ ហោតិ, សង្ឃាទិសេសេ ថុល្លច្ចយទិដ្ឋិ ហោតិ…បេ.… បាចិត្តិយទិដ្ឋិ ហោតិ… បាដិទេសនីយទិដ្ឋិ ហោតិ… ទុក្កដទិដ្ឋិ ហោតិ… ទុព្ភាសិតទិដ្ឋិ ហោតិ។ តញ្ចេ បារាជិកេន ចោទេតិ – ‘‘អស្សមណោសិ’’…បេ.… ឯវម្បិ អាបត្តញ្ញភាគិយំ ហោតិ លេសោ ច ឧបាទិន្នោ, អាបត្តិ វាចាយ, វាចាយ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ភិក្ខុ ថុល្លច្ចយំ អជ្ឈាបជ្ជន្តោ ទិដ្ឋោ ហោតិ ថុល្លច្ចយេ ថុល្លច្ចយទិដ្ឋិ ហោតិ…បេ.… ថុល្លច្ចយេ បាចិត្តិយទិដ្ឋិ ហោតិ… បាដិទេសនីយទិដ្ឋិ ហោតិ… ទុក្កដទិដ្ឋិ ហោតិ… ទុព្ភាសិតទិដ្ឋិ ហោតិ… សង្ឃាទិសេសទិដ្ឋិ ហោតិ។ តញ្ចេ បារាជិកេន ចោទេតិ – ‘‘អស្សមណោសិ’’ …បេ.… ឯវម្បិ អាបត្តញ្ញភាគិយំ ហោតិ លេសោ ច ឧបាទិន្នោ, អាបត្តិ វាចាយ, វាចាយ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ភិក្ខុ បាចិត្តិយំ…បេ.… បាដិទេសនីយំ… ទុក្កដំ… ទុព្ភាសិតំ អជ្ឈាបជ្ជន្តោ ទិដ្ឋោ ហោតិ, ទុព្ភាសិតេ ទុព្ភាសិតទិដ្ឋិ ហោតិ…បេ.… ទុព្ភាសិតេ សង្ឃាទិសេសទិដ្ឋិ ហោតិ… ថុល្លច្ចយទិដ្ឋិ ហោតិ… បាចិត្តិយទិដ្ឋិ ហោតិ… បាដិទេសនីយទិដ្ឋិ ហោតិ… ទុក្កដទិដ្ឋិ ហោតិ។ តញ្ចេ បារាជិកេន ចោទេតិ – ‘‘អស្សមណោសិ, អសក្យបុត្តិយោសិ, នត្ថិ តយា សទ្ធិំ ឧបោសថោ វា បវារណា វា សង្ឃកម្មំ វា’’តិ, ឯវម្បិ អាបត្តញ្ញភាគិយំ ហោតិ លេសោ ច ឧបាទិន្នោ, អាបត្តិ វាចាយ, វាចាយ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ឯកេកំ មូលំ កាតុន ចក្កំ ពន្ធិតព្ពំ។
៤០៧. ភិក្ខុ សង្ឃាទិសេសំ អជ្ឈាបជ្ជន្តោ ទិដ្ឋោ ហោតិ សង្ឃាទិសេសេ សង្ឃាទិសេសទិដ្ឋិ ហោតិ។ តញ្ចេ បារាជិកេន ចោទាបេតិ – ‘‘អស្សមណោសិ’’…បេ.… ឯវម្បិ អាបត្តញ្ញភាគិយំ ហោតិ លេសោ ច ឧបាទិន្នោ, អាបត្តិ វាចាយ, វាចាយ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ភិក្ខុ សង្ឃាទិសេសំ អជ្ឈាបជ្ជន្តោ ទិដ្ឋោ ហោតិ, សង្ឃាទិសេសេ ថុល្លច្ចយទិដ្ឋិ ហោតិ…បេ.… បាចិត្តិយទិដ្ឋិ ហោតិ… បាដិទេសនីយទិដ្ឋិ ហោតិ… ទុក្កដទិដ្ឋិ ហោតិ… ទុព្ភាសិតទិដ្ឋិ ហោតិ។ តញ្ចេ បារាជិកេន ចោទាបេតិ – ‘‘អស្សមណោសិ’’…បេ.… ឯវម្បិ អាបត្តញ្ញភាគិយំ ហោតិ លេសោ ច ឧបាទិន្នោ, អាបត្តិ វាចាយ, វាចាយ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ភិក្ខុ ថុល្លច្ចយំ អជ្ឈាបជ្ជន្តោ ទិដ្ឋោ ហោតិ ថុល្លច្ចយេ ថុល្លច្ចយទិដ្ឋិ ហោតិ…បេ.… ថុល្លច្ចយេ បាចិត្តិយទិដ្ឋិ ហោតិ… បាដិទេសនីយទិដ្ឋិ ហោតិ… ទុក្កដទិដ្ឋិ ហោតិ… ទុព្ភាសិតទិដ្ឋិ ហោតិ… សង្ឃាទិសេសទិដ្ឋិ ហោតិ។ តញ្ចេ បារាជិកេន ចោទាបេតិ – ‘‘អស្សមណោសិ’’…បេ.… ឯវម្បិ អាបត្តញ្ញភាគិយំ ហោតិ លេសោ ច ឧបាទិន្នោ, អាបត្តិ វាចាយ, វាចាយ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ភិក្ខុ បាចិត្តិយំ…បេ.… បាដិទេសនីយំ… ទុក្កដំ… ទុព្ភាសិតំ អជ្ឈាបជ្ជន្តោ ទិដ្ឋោ ហោតិ ទុព្ភាសិតេ ទុព្ភាសិតទិដ្ឋិ ហោតិ…បេ.… ទុព្ភាសិតេ សង្ឃាទិសេសទិដ្ឋិ ហោតិ… ថុល្លច្ចយទិដ្ឋិ ហោតិ… បាចិត្តិយទិដ្ឋិ ហោតិ… បាដិទេសនីយទិដ្ឋិ ហោតិ… ទុក្កដទិដ្ឋិ ហោតិ។ តញ្ចេ បារាជិកេន ចោទាបេតិ – ‘‘អស្សមណោសិ , អសក្យបុត្តិយោសិ, នត្ថិ តយា សទ្ធិំ ឧបោសថោ វា បវារណា វា សង្ឃកម្មំ វា’’តិ, ឯវម្បិ អាបត្តញ្ញភាគិយំ ហោតិ លេសោ ច ឧបាទិន្នោ, អាបត្តិ វាចាយ, វាចាយ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ទុតិយទុដ្ឋទោសសិក្ខាបទំ និដ្ឋិតំ នវមំ។
១០. សង្ឃភេទសិក្ខាបទំ
៤០៩. [ឥទំ វត្ថុ ចូឡវ. ៣៤៣] តេន សមយេន ពុទ្ធោ ភគវា រាជគហេ វិហរតិ វេឡុវនេ កលន្ទកនិវាបេ។ អថ ខោ ទេវទត្តោ យេន កោកាលិកោ កដមោទកតិស្សកោ [កដមោរកតិស្សកោ (សី. ស្យា.)] ខណ្ឌទេវិយា បុត្តោ សមុទ្ទទត្តោ តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា កោកាលិកំ កដមោទកតិស្សកំ ខណ្ឌទេវិយា បុត្តំ សមុទ្ទទត្តំ ឯតទវោច – ‘‘ឯថ មយំ, អាវុសោ, សមណស្ស គោតមស្ស សង្ឃភេទំ ករិស្សាម ចក្កភេទ’’ន្តិ។ ឯវំ វុត្តេ កោកាលិកោ ទេវទត្តំ ឯតទវោច – ‘‘សមណោ ខោ, អាវុសោ, គោតមោ មហិទ្ធិកោ មហានុភាវោ។ កថំ មយំ សមណស្ស គោតមស្ស សង្ឃភេទំ ករិស្សាម ចក្កភេទ’’ន្តិ? ‘‘ឯថ មយំ, អាវុសោ, សមណំ គោតមំ ឧបសង្កមិត្វា បញ្ច វត្ថូនិ យាចិស្សាម – ‘ភគវា, ភន្តេ, អនេកបរិយាយេន អប្បិច្ឆស្ស សន្តុដ្ឋស្ស សល្លេខស្ស ធុតស្ស បាសាទិកស្ស អបចយស្ស វីរិយារម្ភស្ស [វីរិយារព្ភស្ស (ក.)] វណ្ណវាទី។ ឥមានិ, ភន្តេ, បញ្ច វត្ថូនិ អនេកបរិយាយេន អប្បិច្ឆតាយ សន្តុដ្ឋិយា សល្លេខាយ ធុតតាយ បាសាទិកតាយ អបចយាយ វីរិយារម្ភាយ សំវត្តន្តិ។ សាធុ, ភន្តេ, ភិក្ខូ យាវជីវំ អារញ្ញិកា អស្សុ; យោ គាមន្តំ ឱសរេយ្យ, វជ្ជំ នំ ផុសេយ្យ។ យាវជីវំ បិណ្ឌបាតិកា អស្សុ; យោ និមន្តនំ សាទិយេយ្យ, វជ្ជំ នំ ផុសេយ្យ។ យាវជីវំ បំសុកូលិកា អស្សុ; យោ គហបតិចីវរំ សាទិយេយ្យ, វជ្ជំ នំ ផុសេយ្យ។ យាវជីវំ រុក្ខមូលិកា អស្សុ; យោ ឆន្នំ ឧបគច្ឆេយ្យ, វជ្ជំ នំ ផុសេយ្យ។ យាវជីវំ មច្ឆមំសំ ន ខាទេយ្យុំ; យោ មច្ឆមំសំ ខាទេយ្យ, វជ្ជំ នំ ផុសេយ្យា’តិ។ ឥមានិ សមណោ គោតមោ នានុជានិស្សតិ។ តេ មយំ ឥមេហិ បញ្ចហិ វត្ថូហិ ជនំ សញ្ញាបេស្សាមាតិ។ សក្កា ខោ, អាវុសោ, ឥមេហិ បញ្ចហិ វត្ថូហិ សមណស្ស គោតមស្ស សង្ឃភេទោ កាតុំ ចក្កភេទោ។ លូខបសន្នា ហិ, អាវុសោ, មនុស្សា’’តិ។
អថ ខោ ទេវទត្តោ សបរិសោ យេន ភគវា តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា ភគវន្តំ អភិវាទេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិ។ ឯកមន្តំ និសិន្នោ ខោ ទេវទត្តោ ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘ភគវា, ភន្តេ, អនេកបរិយាយេន អប្បិច្ឆស្ស…បេ.… វីរិយារម្ភស្ស វណ្ណវាទី។ ឥមានិ, ភន្តេ, បញ្ច វត្ថូនិ អនេកបរិយាយេន អប្បិច្ឆតាយ…បេ.… វីរិយារម្ភាយ សំវត្តន្តិ។ សាធុ, ភន្តេ, ភិក្ខូយាវជីវំ អារញ្ញិកា អស្សុ; យោ គាមន្តំ ឱសរេយ្យ វជ្ជំ នំ ផុសេយ្យ…បេ.… យាវជីវំ មច្ឆមំសំ ន ខាទេយ្យុំ, យោ មច្ឆមំសំ ខាទេយ្យ វជ្ជំ នំ ផុសេយ្យា’’តិ។ ‘‘អលំ, ទេវទត្ត, យោ ឥច្ឆតិ អារញ្ញិកោ ហោតុ, យោ ឥច្ឆតិ គាមន្តេ វិហរតុ; យោ ឥច្ឆតិ បិណ្ឌបាតិកោ ហោតុ, យោ ឥច្ឆតិ និមន្តនំ សាទិយតុ; យោ ឥច្ឆតិ បំសុកូលិកោ ហោតុ, យោ ឥច្ឆតិ គហបតិចីវរំ សាទិយតុ។ អដ្ឋមាសេ ខោ មយា, ទេវទត្ត, រុក្ខមូលសេនាសនំ អនុញ្ញាតំ, តិកោដិបរិសុទ្ធំ មច្ឆមំសំ – អទិដ្ឋំ អសុតំ អបរិសង្កិត’’ន្តិ។ អថ ខោ ទេវទត្តោ – ‘‘ន ភគវា ឥមានិ បញ្ច វត្ថូនិ អនុជានាតី’’តិ ហដ្ឋោ ឧទគ្គោ សបរិសោ ឧដ្ឋាយាសនា ភគវន្តំ អភិវាទេត្វា បទក្ខិណំ កត្វា បក្កាមិ។
៤១០. អថ ខោ ទេវទត្តោ សបរិសោ រាជគហំ បវិសិត្វា បញ្ចហិ វត្ថូហិ ជនំ សញ្ញាបេសិ – ‘‘មយំ, អាវុសោ, សមណំ គោតមំ ឧបសង្កមិត្វា បញ្ច វត្ថូនិ យាចិម្ហា – ‘ភគវា, ភន្តេ, អនេកបរិយាយេន អប្បិច្ឆស្ស សន្តុដ្ឋស្ស សល្លេខស្ស ធុតស្ស បាសាទិកស្ស អបចយស្ស វីរិយារម្ភស្ស វណ្ណវាទី។ ឥមានិ, ភន្តេ, បញ្ច វត្ថូនិ អនេកបរិយាយេន អប្បិច្ឆតាយ សន្តុដ្ឋិយា សល្លេខាយ ធុតតាយ បាសាទិកតាយ អបចយាយ វីរិយារម្ភាយ សំវត្តន្តិ។ សាធុ, ភន្តេ, ភិក្ខូ យាវជីវំ អារញ្ញិកា អស្សុ; យោ គាមន្តំ ឱសរេយ្យ, វជ្ជំ នំ ផុសេយ្យ។ យាវជីវំ បិណ្ឌបាតិកា អស្សុ; យោ និមន្តនំ សាទិយេយ្យ, វជ្ជំ នំ ផុសេយ្យ។ យាវជីវំ បំសុកូលិកា អស្សុ; យោ គហបតិចីវរំ សាទិយេយ្យ, វជ្ជំ នំ ផុសេយ្យ។ យាវជីវំ រុក្ខមូលិកា អស្សុ; យោ ឆន្នំ ឧបគច្ឆេយ្យ, វជ្ជំ នំ ផុសេយ្យ។ យាវជីវំ មច្ឆមំសំ ន ខាទេយ្យុំ; យោ មច្ឆមំសំ ខាទេយ្យ, វជ្ជំ នំ ផុសេយ្យា’តិ។ ឥមានិ សមណោ គោតមោ នានុជានាតិ ។ តេ មយំ ឥមេហិ បញ្ចហិ វត្ថូហិ សមាទាយ វត្តាមា’’តិ។ តត្ថ យេ តេ មនុស្សា អស្សទ្ធា អប្បសន្នា ទុព្ពុទ្ធិនោ តេ ឯវមាហំសុ – ‘‘ឥមេ ខោ សមណា សក្យបុត្តិយា ធុតា សល្លេខវុត្តិនោ, សមណោ បន គោតមោ ពាហុល្លិកោ ពាហុល្លាយ ចេតេតី’’តិ។ យេ បន តេ មនុស្សា សទ្ធា បសន្នា បណ្ឌិតា ព្យត្តា ពុទ្ធិមន្តោ តេ ឧជ្ឈាយន្តិ ខិយ្យន្តិ វិបាចេន្តិ – ‘‘កថញ្ហិ នាម ទេវទត្តោ ភគវតោ សង្ឃភេទាយ បរក្កមិស្សតិ ចក្កភេទាយា’’តិ! អស្សោសុំ ខោ ភិក្ខូ តេសំ មនុស្សានំ ឧជ្ឈាយន្តានំ ខិយ្យន្តានំ វិបាចេន្តានំ។ យេ តេ ភិក្ខូ អប្បិច្ឆា…បេ.… តេ ឧជ្ឈាយន្តិ ខិយ្យន្តិ វិបាចេន្តិ – ‘‘កថញ្ហិ នាម ទេវទត្តោ សង្ឃភេទាយ បរក្កមិស្សតិ ចក្កភេទាយា’’តិ! អថ ខោ តេ ភិក្ខូ ទេវទត្តំ អនេកបរិយាយេន វិគរហិត្វា ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ…បេ.… ‘‘សច្ចំ កិរ ត្វំ, ទេវទត្ត, សង្ឃភេទាយ បរក្កមសិ ចក្កភេទាយា’’តិ? ‘‘សច្ចំ, ភគវា’’តិ។ វិគរហិ ពុទ្ធោ ភគវា…បេ.… ‘‘កថញ្ហិ នាម ត្វំ, មោឃបុរិស, សង្ឃភេទាយ បរក្កមិស្សសិ ចក្កភេទាយ! នេតំ, មោឃបុរិស, អប្បសន្នានំ វា បសាទាយ…បេ.… ឯវញ្ច បន, ភិក្ខវេ, ឥមំ សិក្ខាបទំ ឧទ្ទិសេយ្យាថ –
៤១១. ‘‘យោ បន ភិក្ខុ សមគ្គស្ស សង្ឃស្ស ភេទាយ បរក្កមេយ្យ, ភេទនសំវត្តនិកំ វា អធិករណំ សមាទាយ បគ្គយ្ហ តិដ្ឋេយ្យ, សោ ភិក្ខុ ភិក្ខូហិ ឯវមស្ស វចនីយោ – ‘មាយស្មា សមគ្គស្ស សង្ឃស្ស ភេទាយ បរក្កមិ, ភេទនសំវត្តនិកំ វា អធិករណំ សមាទាយ បគ្គយ្ហ អដ្ឋាសិ។ សមេតាយស្មា សង្ឃេន។ សមគ្គោ ហិ សង្ឃោ សម្មោទមានោ អវិវទមានោ ឯកុទ្ទេសោ ផាសុ វិហរតី’តិ។ ឯវញ្ច សោ ភិក្ខុ ភិក្ខូហិ វុច្ចមានោ តថេវ បគ្គណ្ហេយ្យ , សោ ភិក្ខុ ភិក្ខូហិ យាវតតិយំ សមនុភាសិតព្ពោ តស្ស បដិនិស្សគ្គាយ។ យាវតតិយញ្ចេ សមនុភាសិយមានោ តំ បដិនិស្សជ្ជេយ្យ, ឥច្ចេតំ កុសលំ; នោ ចេ បដិនិស្សជ្ជេយ្យ, សង្ឃាទិសេសោ’’តិ។
សមគ្គោ នាម សង្ឃោ សមានសំវាសកោ សមានសីមាយំ ឋិតោ។
ភេទាយ បរក្កមេយ្យាតិ – ‘‘កថំ ឥមេ នានា អស្សុ, វិនា អស្សុ, វគ្គា អស្សូ’’តិ បក្ខំ បរិយេសតិ, គណំ ពន្ធតិ។
ភេទនសំវត្តនិកំ វា អធិករណន្តិ អដ្ឋារសភេទករវត្ថូនិ។
បគ្គយ្ហាតិ ទីបេយ្យ។
តិដ្ឋេយ្យាតិ ន បដិនិស្សជ្ជេយ្យ។
សោ ភិក្ខូតិ យោ សោ សង្ឃភេទកោ ភិក្ខុ។
ភិក្ខូហីតិ អញ្ញេហិ ភិក្ខូហិ។
យេ បស្សន្តិ, យេ សុណន្តិ, តេហិ វត្តព្ពោ – ‘‘មាយស្មា សមគ្គស្ស សង្ឃស្ស ភេទាយ បរក្កមិ, ភេទនសំវត្តនិកំ វា អធិករណំ សមាទាយ បគ្គយ្ហ អដ្ឋាសិ។ សមេតាយស្មា សង្ឃេន។ សមគ្គោ ហិ សង្ឃោ សម្មោទមានោ អវិវទមានោ ឯកុទ្ទេសោ ផាសុ វិហរតី’’តិ។ ទុតិយម្បិ វត្តព្ពោ។ តតិយម្បិ វត្តព្ពោ។ សចេ បដិនិស្សជ្ជតិ, ឥច្ចេតំ កុសលំ; នោ ចេ បដិនិស្សជ្ជតិ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស។ សុត្វា ន វទន្តិ , អាបត្តិ ទុក្កដស្ស។ សោ ភិក្ខុ សង្ឃមជ្ឈម្បិ អាកឌ្ឍិត្វា វត្តព្ពោ – ‘‘មាយស្មា សមគ្គស្ស សង្ឃស្ស ភេទាយ បរក្កមិ, ភេទនសំវត្តនិកំ វា អធិករណំ សមាទាយ បគ្គយ្ហ អដ្ឋាសិ។ សមេតាយស្មា សង្ឃេន។ សមគ្គោ ហិ សង្ឃោ សម្មោទមានោ អវិវទមានោ ឯកុទ្ទេសោ ផាសុ វិហរតី’’តិ។ ទុតិយម្បិ វត្តព្ពោ។ តតិយម្បិ វត្តព្ពោ។ សចេ បដិនិស្សជ្ជតិ, ឥច្ចេតំ កុសលំ; នោ ចេ បដិនិស្សជ្ជតិ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស។ សោ ភិក្ខុ សមនុភាសិតព្ពោ – ‘‘ឯវញ្ច បន, ភិក្ខវេ, សមនុភាសិតព្ពោ។ ព្យត្តេន ភិក្ខុនា បដិពលេន សង្ឃោ ញាបេតព្ពោ –
៤១៣. ‘‘សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ។ អយំ ឥត្ថន្នាមោ ភិក្ខុ សមគ្គស្ស សង្ឃស្ស ភេទាយ បរក្កមតិ។ សោ តំ វត្ថុំ ន បដិនិស្សជ្ជតិ។ យទិ សង្ឃស្ស បត្តកល្លំ, សង្ឃោ ឥត្ថន្នាមំ ភិក្ខុំ សមនុភាសេយ្យ តស្ស វត្ថុស្ស បដិនិស្សគ្គាយ។ ឯសា ញត្តិ។
‘‘សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ។ អយំ ឥត្ថន្នាមោ ភិក្ខុ សមគ្គស្ស សង្ឃស្ស ភេទាយ បរក្កមតិ។ សោ តំ វត្ថុំ ន បដិនិស្សជ្ជតិ។ សង្ឃោ ឥត្ថន្នាមំ ភិក្ខុំ សមនុភាសតិ តស្ស វត្ថុស្ស បដិនិស្សគ្គាយ។ យស្សាយស្មតោ ខមតិ ឥត្ថន្នាមស្ស ភិក្ខុនោ សមនុភាសនា តស្ស វត្ថុស្ស បដិនិស្សគ្គាយ, សោ តុណ្ហស្ស; យស្ស នក្ខមតិ, សោ ភាសេយ្យ។
‘‘ទុតិយម្បិ ឯតមត្ថំ វទាមិ…បេ.… តតិយម្បិ ឯតមត្ថំ វទាមិ – សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ។ អយំ ឥត្ថន្នាមោ ភិក្ខុ សមគ្គស្ស សង្ឃស្ស ភេទាយ បរក្កមតិ។ សោ តំ វត្ថុំ ន បដិនិស្សជ្ជតិ។ សង្ឃោ ឥត្ថន្នាមំ ភិក្ខុំ សមនុភាសតិ តស្ស វត្ថុស្ស បដិនិស្សគ្គាយ។ យស្សាយស្មតោ ខមតិ ឥត្ថន្នាមស្ស ភិក្ខុនោ សមនុភាសនា តស្ស វត្ថុស្ស បដិនិស្សគ្គាយ, សោ តុណ្ហស្ស; យស្ស នក្ខមតិ, សោ ភាសេយ្យ។
‘‘សមនុភដ្ឋោ សង្ឃេន ឥត្ថន្នាមោ ភិក្ខុ តស្ស វត្ថុស្ស បដិនិស្សគ្គាយ។ ខមតិ សង្ឃស្ស, តស្មា តុណ្ហី, ឯវមេតំ ធារយាមី’’តិ។
៤១៤. ញត្តិយា ទុក្កដំ, ទ្វីហិ កម្មវាចាហិ ថុល្លច្ចយា, កម្មវាចាបរិយោសានេ អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។ សង្ឃាទិសេសំ អជ្ឈាបជ្ជន្តស្ស ញត្តិយា ទុក្កដំ, ទ្វីហិ កម្មវាចាហិ ថុល្លច្ចយា បដិប្បស្សម្ភន្តិ។
សង្ឃាទិសេសោតិ…បេ.… តេនបិ វុច្ចតិ សង្ឃាទិសេសោតិ។
ធម្មកម្មេ វេមតិកោ ន បដិនិស្សជ្ជតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ធម្មកម្មេ អធម្មកម្មសញ្ញី ន បដិនិស្សជ្ជតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
អធម្មកម្មេ ធម្មកម្មសញ្ញី, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស។
អធម្មកម្មេ វេមតិកោ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស។
អធម្មកម្មេ អធម្មកម្មសញ្ញី, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស។
៤១៦. អនាបត្តិ អសមនុភាសន្តស្ស, បដិនិស្សជ្ជន្តស្ស, ឧម្មត្តកស្ស, ខិត្តចិត្តស្ស, វេទនាដ្ដស្ស, អាទិកម្មិកស្សាតិ។
សង្ឃភេទសិក្ខាបទំ និដ្ឋិតំ ទសមំ។
១១. ភេទានុវត្តកសិក្ខាបទំ
៤១៧. តេន សមយេន ពុទ្ធោ ភគវា រាជគហេ វិហរតិ វេឡុវនេ កលន្ទកនិវាបេ។ តេន ខោ បន សមយេន ទេវទត្តោ សង្ឃភេទាយ បរក្កមតិ ចក្កភេទាយ។ ភិក្ខូ ឯវមាហំសុ – ‘‘អធម្មវាទី ទេវទត្តោ, អវិនយវាទី ទេវទត្តោ។ កថញ្ហិ នាម ទេវទត្តោ សង្ឃភេទាយ បរក្កមិស្សតិ ចក្កភេទាយា’’តិ! ឯវំ វុត្តេ កោកាលិកោ កដមោទកតិស្សកោ ខណ្ឌទេវិយា បុត្តោ សមុទ្ទទត្តោ តេ ភិក្ខូ ឯតទវោចុំ – ‘‘មាយស្មន្តោ ឯវំ អវចុត្ថ។ ធម្មវាទី ទេវទត្តោ, វិនយវាទី ទេវទត្តោ។ អម្ហាកញ្ច ទេវទត្តោ ឆន្ទញ្ច រុចិញ្ច អាទាយ វោហរតិ ជានាតិ នោ ភាសតិ អម្ហាកំបេតំ ខមតី’’តិ។ យេ តេ ភិក្ខូ អប្បិច្ឆា…បេ.… តេ ឧជ្ឈាយន្តិ ខិយ្យន្តិ វិបាចេន្តិ – ‘‘កថញ្ហិ នាម ភិក្ខូ ទេវទត្តស្ស សង្ឃភេទាយ បរក្កមន្តស្ស អនុវត្តកា ភវិស្សន្តិ វគ្គវាទកា’’តិ! អថ ខោ តេ ភិក្ខូ តេ អនុវត្តកេ ភិក្ខូ អនេកបរិយាយេន វិគរហិត្វា ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ…បេ.… ‘‘សច្ចំ កិរ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខូ ទេវទត្តស្ស សង្ឃភេទាយ បរក្កមន្តស្ស អនុវត្តកា ហោន្តិ វគ្គវាទកា’’តិ? ‘‘សច្ចំ, ភគវា’’តិ។ វិគរហិ ពុទ្ធោ ភគវា…បេ.… ‘‘កថញ្ហិ នាម តេ, ភិក្ខវេ, មោឃបុរិសា ទេវទត្តស្ស សង្ឃភេទាយ បរក្កមន្តស្ស អនុវត្តកា ភវិស្សន្តិ វគ្គវាទកា ! នេតំ, ភិក្ខវេ, អប្បសន្នានំ វា បសាទាយ…បេ.… ឯវញ្ច បន, ភិក្ខវេ, ឥមំ សិក្ខាបទំ ឧទ្ទិសេយ្យាថ –
៤១៨. ‘‘តស្សេវ ខោ បន ភិក្ខុស្ស ភិក្ខូ ហោន្តិ អនុវត្តកា វគ្គវាទកា ឯកោ វា ទ្វេ វា តយោ វា។ តេ ឯវំ វទេយ្យុំ – ‘មាយស្មន្តោ ឯតំ ភិក្ខុំ កិញ្ចិ អវចុត្ថ។ ធម្មវាទី ចេសោ ភិក្ខុ, វិនយវាទី ចេសោ ភិក្ខុ។ អម្ហាកញ្ចេសោ ភិក្ខុ ឆន្ទញ្ច រុចិញ្ច អាទាយ វោហរតិ ជានាតិ នោ ភាសតិ អម្ហាកម្បេតំ ខមតី’តិ, តេ ភិក្ខូ ភិក្ខូហិ ឯវមស្សុ វចនីយា – ‘មាយស្មន្តោ ឯវំ អវចុត្ថ, ន ចេសោ ភិក្ខុ ធម្មវាទី, ន ចេសោ ភិក្ខុ វិនយវាទី, មាយស្មន្តានម្បិ សង្ឃភេទោ រុច្ចិត្ថ, សមេតាយស្មន្តានំ សង្ឃេន, សមគ្គោ ហិ សង្ឃោ សម្មោទមានោ អវិវទមានោ ឯកុទ្ទេសោ ផាសុ វិហរតី’តិ។ ឯវញ្ច តេ ភិក្ខូ ភិក្ខូហិ វុច្ចមានា តថេវ បគ្គណ្ហេយ្យុំ, តេ ភិក្ខូ ភិក្ខូហិ យាវតតិយំ សមនុភាសិតព្ពា តស្ស បដិនិស្សគ្គាយ។ យាវតតិយញ្ចេ សមនុភាសិយមានា តំ បដិនិស្សជ្ជេយ្យុំ, ឥច្ចេតំ កុសលំ, នោ ចេ បដិនិស្សជ្ជេយ្យុំ, សង្ឃាទិសេសោ’’តិ។
ភិក្ខូ ហោន្តីតិ អញ្ញេ ភិក្ខូ ហោន្តិ។
អនុវត្តកាតិ យំទិដ្ឋិកោ សោ ហោតិ យំខន្តិកោ យំរុចិកោ តេបិ តំទិដ្ឋិកា ហោន្តិ តំខន្តិកា តំរុចិកា។
វគ្គវាទកាតិ តស្ស វណ្ណាយ បក្ខាយ ឋិតា ហោន្តិ។
ឯកោ វា ទ្វេ វា តយោ វាតិ ឯកោ វា ហោតិ ទ្វេ វា តយោ វា។ តេ ឯវំ វទេយ្យុំ – ‘‘មាយស្មន្តោ ឯតំ ភិក្ខុំ កិញ្ចិ អវចុត្ថ, ធម្មវាទី ចេសោ ភិក្ខុ, វិនយវាទី ចេសោ ភិក្ខុ, អម្ហាកញ្ចេសោ ភិក្ខុ ឆន្ទញ្ច រុចិញ្ច អាទាយ វោហរតិ ជានាតិ នោ ភាសតិ អម្ហាកំបេតំ ខមតី’តិ។
តេ ភិក្ខូតិ យេ តេ អនុវត្តកា ភិក្ខូ។
ភិក្ខូហីតិ អញ្ញេហិ ភិក្ខូហិ។
យេ បស្សន្តិ យេ សុណន្តិ តេហិ វត្តព្ពា – ‘‘មាយស្មន្តោ ឯវំ អវចុត្ថ។ ន ចេសោ ភិក្ខុ ធម្មវាទី, ន ចេសោ ភិក្ខុ វិនយវាទី។ មាយស្មន្តានម្បិ សង្ឃភេទោ រុច្ចិត្ថ។ សមេតាយស្មន្តានំ សង្ឃេន។ សមគ្គោ ហិ សង្ឃោ សម្មោទមានោ អវិវទមានោ ឯកុទ្ទេសោ ផាសុ វិហរតី’’តិ។ ទុតិយម្បិ វត្តព្ពា។ តតិយម្បិ វត្តព្ពា។ សចេ បដិនិស្សជ្ជន្តិ, ឥច្ចេតំ កុសលំ; នោ ចេ បដិនិស្សជ្ជន្តិ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស។ សុត្វា ន វទន្តិ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស។ តេ ភិក្ខូ សង្ឃមជ្ឈម្បិ អាកឌ្ឍិត្វា វត្តព្ពា – ‘‘មាយស្មន្តោ ឯវំ អវចុត្ថ។ ន ចេសោ ភិក្ខុ ធម្មវាទី, ន ចេសោ ភិក្ខុ វិនយវាទី។ មាយស្មន្តានម្បិ សង្ឃភេទោ រុច្ចិត្ថ។ សមេតាយស្មន្តានំ សង្ឃេន។ សមគ្គោ ហិ សង្ឃោ សម្មោទមានោ អវិវទមានោ ឯកុទ្ទេសោ ផាសុ វិហរតី’’តិ។ ទុតិយម្បិ វត្តព្ពា។ តតិយម្បិ វត្តព្ពា។ សចេ បដិនិស្សជ្ជន្តិ, ឥច្ចេតំ កុសលំ; នោ ចេ បដិនិស្សជ្ជន្តិ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស។ តេ ភិក្ខូ សមនុភាសិតព្ពា។ ឯវញ្ច បន, ភិក្ខវេ, សមនុភាសិតព្ពា។ ព្យត្តេន ភិក្ខុនា បដិពលេន សង្ឃោ ញាបេតព្ពោ –
៤២០. ‘‘សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ។ ឥត្ថន្នាមោ ច ឥត្ថនាមោ ច ភិក្ខូ ឥត្ថន្នាមស្ស ភិក្ខុនោ សង្ឃភេទាយ បរក្កមន្តស្ស អនុវត្តកា វគ្គវាទកា ។ តេ តំ វត្ថុំ ន បដិនិស្សជ្ជន្តិ។ យទិ សង្ឃស្ស បត្តកល្លំ, សង្ឃោ ឥត្ថន្នាមញ្ច ឥត្ថន្នាមញ្ច ភិក្ខូ សមនុភាសេយ្យ តស្ស វត្ថុស្ស បដិនិស្សគ្គាយ។ ឯសា ញត្តិ។
‘‘សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ។ ឥត្ថន្នាមោ ច ឥត្ថន្នាមោ ច ភិក្ខូ ឥត្ថន្នាមស្ស ភិក្ខុនោ សង្ឃភេទាយ បរក្កមន្តស្ស អនុវត្តកា វគ្គវាទកា។ តេ តំ វត្ថុំ ន បដិនិស្សជ្ជន្តិ។ សង្ឃោ ឥត្ថន្នាមញ្ច ឥត្ថន្នាមញ្ច ភិក្ខូ សមនុភាសតិ តស្ស វត្ថុស្ស បដិនិស្សគ្គាយ។ យស្សាយស្មតោ ខមតិ ឥត្ថន្នាមស្ស ច ឥត្ថន្នាមស្ស ច ភិក្ខូនំ សមនុភាសនា តស្ស វត្ថុស្សបដិនិស្សគ្គាយ, សោ តុណ្ហស្ស; យស្ស នក្ខមតិ, សោ ភាសេយ្យ។
‘‘ទុតិយម្បិ ឯតមត្ថំ វទាមិ…បេ.… តតិយម្បិ ឯតមត្ថំ វទាមិ – សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ។ ឥត្ថន្នាមោ ច ឥត្ថន្នាមោ ច ភិក្ខូ ឥត្ថន្នាមស្ស ភិក្ខុនោ សង្ឃភេទាយ បរក្កមន្តស្ស អនុវត្តកា វគ្គវាទកា។ តេ តំ វត្ថុំ ន បដិនិស្សជ្ជន្តិ។ សង្ឃោ ឥត្ថន្នាមញ្ច ឥត្ថន្នាមញ្ច ភិក្ខូ សមនុភាសតិ តស្ស វត្ថុស្ស បដិនិស្សគ្គាយ។ យស្សាយស្មតោ ខមតិ ឥត្ថន្នាមស្ស ច ឥត្ថន្នាមស្ស ច ភិក្ខូនំ សមនុភាសនា តស្ស វត្ថុស្ស បដិនិស្សគ្គាយ, សោ តុណ្ហស្ស; យស្ស នក្ខមតិ, សោ ភាសេយ្យ។
‘‘សមនុភដ្ឋា សង្ឃេន ឥត្ថន្នាមោ ច ឥត្ថន្នាមោ ច ភិក្ខូ តស្ស វត្ថុស្ស បដិនិស្សគ្គាយ។ ខមតិ សង្ឃស្ស, តស្មា តុណ្ហី, ឯវមេតំ ធារយាមី’’តិ។
៤២១. ញត្តិយា ទុក្កដំ, ទ្វីហិ កម្មវាចាហិ ថុល្លច្ចយា, កម្មវាចាបរិយោសានេ អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។ សង្ឃាទិសេសំ អជ្ឈាបជ្ជន្តានំ ញត្តិយា ទុក្កដំ, ទ្វីហិ កម្មវាចាហិ ថុល្លច្ចយា បដិប្បស្សម្ភន្តិ។ ទ្វេ តយោ ឯកតោ សមនុភាសិតព្ពា, តទុត្តរិ ន សមនុភាសិតព្ពា។
សង្ឃាទិសេសោតិ…បេ.… តេនបិ វុច្ចតិ ‘‘សង្ឃាទិសេសោ’’តិ។
ធម្មកម្មេ វេមតិកា ន បដិនិស្សជ្ជន្តិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ធម្មកម្មេ អធម្មកម្មសញ្ញី ន បដិនិស្សជ្ជន្តិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
អធម្មកម្មេ ធម្មកម្មសញ្ញី, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស។
អធម្មកម្មេ វេមតិកា, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស។
អធម្មកម្មេ អធម្មកម្មសញ្ញី, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស។
៤២៣. អនាបត្តិ អសមនុភាសន្តានំ, បដិនិស្សជ្ជន្តានំ, ឧម្មត្តកានំ, ខិត្តចិត្តានំ, វេទនាដ្ដានំ, អាទិកម្មិកានន្តិ។
ភេទានុវត្តកសិក្ខាបទំ និដ្ឋិតំ ឯកាទសមំ។
១២. ទុព្ពចសិក្ខាបទំ
៤២៤. តេន សមយេន ពុទ្ធោ ភគវា កោសម្ពិយំ វិហរតិ ឃោសិតារាមេ។ តេន ខោ បន សមយេន អាយស្មា ឆន្នោ អនាចរំ អាចរតិ។ ភិក្ខូ ឯវមាហំសុ – ‘‘មាវុសោ, ឆន្ន, ឯវរូបំ អកាសិ។ នេតំ កប្បតី’’តិ។ សោ ឯវំ វទេតិ – ‘‘កិំ នុ ខោ នាម តុម្ហេ, អាវុសោ, មំ វត្តព្ពំ មញ្ញថ? អហំ ខោ នាម តុម្ហេ វទេយ្យំ។ អម្ហាកំ ពុទ្ធោ អម្ហាកំ ធម្មោ អម្ហាកំ អយ្យបុត្តេន ធម្មោ អភិសមិតោ។ សេយ្យថាបិ នាម មហាវាតោ វាយន្តោ តិណកដ្ឋបណ្ណសដំ [តិណកដ្ឋបណ្ណកសដំ (ក.)] ឯកតោ ឧស្សារេយ្យ, សេយ្យថា វា បន នទី បព្ពតេយ្យា សង្ខសេវាលបណកំ ឯកតោ ឧស្សារេយ្យ, ឯវមេវ តុម្ហេ នានានាមា នានាគោត្តា នានាជច្ចា នានាកុលា បព្ពជិតា ឯកតោ ឧស្សរិតា។ កិំ នុ ខោ នាម តុម្ហេ, អាវុសោ, មំ វត្តព្ពំ មញ្ញថ? អហំ ខោ នាម តុម្ហេ វទេយ្យំ! អម្ហាកំ ពុទ្ធោ អម្ហាកំ ធម្មោ អម្ហាកំ អយ្យបុត្តេន ធម្មោ អភិសមិតោ’’តិ។ យេ តេ ភិក្ខូ អប្បិច្ឆា…បេ.… តេ ឧជ្ឈាយន្តិ ខិយ្យន្តិ វិបាចេន្តិ – ‘‘កថញ្ហិ នាម អាយស្មា ឆន្នោ ភិក្ខូហិ សហធម្មិកំ វុច្ចមានោ អត្តានំ អវចនីយំ ករិស្សតី’’តិ! អថ ខោ តេ ភិក្ខូ អាយស្មន្តំ ឆន្នំ អនេកបរិយាយេន វិគរហិត្វា ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ…បេ.… ‘‘សច្ចំ កិរ ត្វំ, ឆន្ន, ភិក្ខូហិ សហធម្មិកំ វុច្ចមានោ អត្តានំ អវចនីយំ ករោសី’’តិ? ‘‘សច្ចំ ភគវា’’តិ។ វិគរហិ ពុទ្ធោ ភគវា…បេ.… ‘‘កថញ្ហិ នាម ត្វំ, មោឃបុរិស, ភិក្ខូហិ សហធម្មិកំ វុច្ចមានោ អត្តានំ អវចនីយំ ករិស្សសិ! នេតំ, មោឃបុរិស , អប្បសន្នានំ វា បសាទាយ…បេ.… ឯវញ្ច បន, ភិក្ខវេ, ឥមំ សិក្ខាបទំ ឧទ្ទិសេយ្យាថ –
៤២៥. ‘‘ភិក្ខុ បនេវ ទុព្ពចជាតិកោ ហោតិ ឧទ្ទេសបរិយាបន្នេសុ សិក្ខាបទេសុ ភិក្ខូហិ សហធម្មិកំ វុច្ចមានោ អត្តានំ អវចនីយំ ករោតិ – ‘មា មំ អាយស្មន្តោ កិញ្ចិ អវចុត្ថ កល្យាណំ វា បាបកំ វា, អហំបាយស្មន្តេ ន កិញ្ចិ វក្ខាមិ កល្យាណំ វា បាបកំ វា, វិរមថាយស្មន្តោ មម វចនាយា’តិ, សោ ភិក្ខុ ភិក្ខូហិ ឯវមស្ស វចនីយោ – ‘មាយស្មា អត្តានំ អវចនីយំ អកាសិ, វចនីយមេវាយស្មា អត្តានំ ករោតុ, អាយស្មាបិ ភិក្ខូ វទេតុ សហធម្មេន, ភិក្ខូបិ អាយស្មន្តំ វក្ខន្តិ សហធម្មេន។ ឯវំ សំវទ្ធា ហិ តស្ស ភគវតោ បរិសា យទិទំ អញ្ញមញ្ញវចនេន អញ្ញមញ្ញវុដ្ឋាបនេនាតិ។ ឯវញ្ច សោ ភិក្ខុំ ភិក្ខូហិ វុច្ចមានោ តថេវ បគ្គណ្ហេយ្យ, សោ ភិក្ខុ ភិក្ខូហិ យាវតតិយំ សមនុភាសិតព្ពោ តស្ស បដិនិស្សគ្គាយ។ យាវតតិយញ្ចេ សមនុភាសីយមានោ តំ បដិនិស្សជ្ជេយ្យ, ឥច្ចេតំ កុសលំ; នោ ចេ បដិនិស្សជ្ជេយ្យ, សង្ឃាទិសេសោ’’តិ។
៤២៦. ភិក្ខូ បនេវ ទុព្ពចជាតិកោ ហោតីតិ ទុព្ពចោ ហោតិ ទោវចស្សករណេហិ ធម្មេហិ សមន្នាគតោ អក្ខមោ អប្បទក្ខិណគ្គាហី អនុសាសនិំ។
ឧទ្ទេសបរិយាបន្នេសុ សិក្ខាបទេសូតិ បាតិមោក្ខបរិយាបន្នេសុ សិក្ខាបទេសុ។
សហធម្មិកំ នាម យំ ភគវតា បញ្ញត្តំ សិក្ខាបទំ, ឯតំ សហធម្មិកំ នាម។
តេន វុច្ចមានោ អត្តានំ អវចនីយំ ករោតិ – ‘‘មា មំ អាយស្មន្តោ កិញ្ចិ អវចុត្ថ កល្យាណំ វា បាបកំ វា, អហំបាយស្មន្តេ ន កិញ្ចិ វក្ខាមិ កល្យាណំ វា បាបកំ វា។ វិរមថាយស្មន្តោ មម វចនាយា’’តិ។
សោ ភិក្ខូតិ យោ សោ ទុព្ពចជាតិកោ ភិក្ខុ។
ភិក្ខូហីតិ អញ្ញេហិ ភិក្ខូហិ។ យេ បស្សន្តិ យេ សុណន្តិ តេហិ វត្តព្ពោ – ‘‘មាយស្មា អត្តានំ អវចនីយំ អកាសិ។ វចនីយមេវ អាយស្មា អត្តានំ ករោតុ។ អាយស្មាបិ ភិក្ខូ វទេតុ សហធម្មេន, ភិក្ខូបិ អាយស្មន្តំ វក្ខន្តិ សហធម្មេន។ ឯវំ សំវទ្ធា ហិ តស្ស ភគវតោ បរិសា យទិទំ អញ្ញមញ្ញវចនេន អញ្ញមញ្ញវុដ្ឋាបនេនា’’តិ។ ទុតិយម្បិ វត្តព្ពោ។ តតិយម្បិ វត្តព្ពោ។ សចេ បដិនិស្សជ្ជតិ , ឥច្ចេតំ កុសលំ; នោ ចេ បដិនិស្សជ្ជតិ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស។ សុត្វា ន វទន្តិ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស។ សោ ភិក្ខុ សង្ឃមជ្ឈម្បិ អាកឌ្ឍិត្វា វត្តព្ពោ – ‘‘មាយស្មា អត្តានំ អវចនីយំ អកាសិ…បេ.…អញ្ញមញ្ញវុដ្ឋាបនេនា’’តិ។ ទុតិយម្បិ វត្តព្ពោ។ តតិយម្បិ វត្តព្ពោ។ សចេ បដិនិស្សជ្ជតិ, ឥច្ចេតំ កុសលំ; នោ ចេ បដិនិស្សជ្ជតិ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស។ សោ ភិក្ខុ សមនុភាសិតព្ពោ។ ឯវញ្ច បន, ភិក្ខវេ, សមនុភាសិតព្ពោ។ ព្យត្តេន ភិក្ខុនា បដិពលេន សង្ឃោ ញាបេតព្ពោ –
៤២៧. ‘‘សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ។ អយំ ឥត្ថន្នាមោ ភិក្ខុ ភិក្ខូហិ សហធម្មិកំ វុច្ចមានោ អត្តានំ អវចនីយំ ករោតិ។ សោ តំ វត្ថុំ ន បដិនិស្សជ្ជតិ។ យទិ សង្ឃស្ស បត្តកល្លំ, សង្ឃោ ឥត្ថន្នាមំ ភិក្ខុំ សមនុភាសេយ្យ តស្ស វត្ថុស្ស បដិនិស្សគ្គាយ។ ឯសា ញត្តិ។
‘‘សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ។ អយំ ឥត្ថន្នាមោ ភិក្ខុ ភិក្ខូហិ សហធម្មិកំ វុច្ចមានោ អត្តានំ អវចនីយំ ករោតិ។ សោ តំ វត្ថុំ ន បដិនិស្សជ្ជតិ។ សង្ឃោ ឥត្ថន្នាមំ ភិក្ខុំ សមនុភាសតិ តស្ស វត្ថុស្ស បដិនិស្សគ្គាយ។ យស្សាយស្មតោ ខមតិ ឥត្ថន្នាមស្ស ភិក្ខុនោ សមនុភាសនា តស្ស វត្ថុស្ស បដិនិស្សគ្គាយ, សោ តុណ្ហស្ស; យស្ស នក្ខមតិ, សោ ភាសេយ្យ។
‘‘ទុតិយម្បិ ឯតមត្ថំ វទាមិ…បេ.… តតិយម្បិ ឯតមត្ថំ វទាមិ – ‘‘សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ។ អយំ ឥត្ថន្នាមោ ភិក្ខុ ភិក្ខូហិ សហធម្មិកំ វុច្ចមានោ អត្តានំ អវចនីយំ ករោតិ។ សោ តំ វត្ថុំ ន បដិនិស្សជ្ជតិ។ សង្ឃោ ឥត្ថន្នាមំ ភិក្ខុំ សមនុភាសតិ តស្ស វត្ថុស្ស បដិនិស្សគ្គាយ។ យស្សាយស្មតោ ខមតិ ឥត្ថន្នាមស្ស ភិក្ខុនោ សមនុភាសនា តស្ស វត្ថុស្ស បដិនិស្សគ្គាយ, សោ តុណ្ហស្ស; យស្ស នក្ខមតិ, សោ ភាសេយ្យ។
‘‘សមនុភដ្ឋោ សង្ឃេន ឥត្ថន្នាមោ ភិក្ខុ តស្ស វត្ថុស្ស បដិនិស្សគ្គាយ។ ខមតិ សង្ឃស្ស, តស្មា តុណ្ហី, ឯវមេតំ ធារយាមី’’តិ។
៤២៨. ញត្តិយា ទុក្កដំ, ទ្វីហិ កម្មវាចាហិ ថុល្លច្ចយា, កម្មវាចាបរិយោសានេ អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។ សង្ឃាទិសេសំ អជ្ឈាបជ្ជន្តស្ស ញត្តិយា ទុក្កដំ, ទ្វីហិ កម្មវាចាហិ ថុល្លច្ចយា បដិប្បស្សម្ភន្តិ។
សង្ឃាទិសេសោតិ…បេ.… តេនបិ វុច្ចតិ សង្ឃាទិសេសោតិ។
ធម្មកម្មេ វេមតិកោ ន បដិនិស្សជ្ជតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ធម្មកម្មេ អធម្មកម្មសញ្ញី ន បដិនិស្សជ្ជតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
អធម្មកម្មេ ធម្មកម្មសញ្ញី, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស។
អធម្មកម្មេ វេមតិកោ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស។
អធម្មកម្មេ អធម្មកម្មសញ្ញី, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស។
ទុព្ពចសិក្ខាបទំ និដ្ឋិតំ ទ្វាទសមំ។
១៣. កុលទូសកសិក្ខាបទំ
៤៣១. [ឥទំ វត្ថុ ចូឡវ. ២១] តេន សមយេន ពុទ្ធោ ភគវា សាវត្ថិយំ វិហរតិ ជេតវនេ អនាថបិណ្ឌិកស្ស អារាមេ។ តេន ខោ បន សមយេន អស្សជិបុនព្ពសុកា នាម [នាម ភិក្ខូ (ក.)] កីដាគិរិស្មិំ អាវាសិកា ហោន្តិ អលជ្ជិនោ បាបភិក្ខូ។ តេ [ចូឡវ. ២៩៣] ឯវរូបំ អនាចារំ អាចរន្តិ – មាលាវច្ឆំ រោបេន្តិបិ រោបាបេន្តិបិ, សិញ្ចន្តិបិ សិញ្ចាបេន្តិបិ, ឱចិនន្តិបិ ឱចិនាបេន្តិបិ, គន្ថេន្តិបិ គន្ថាបេន្តិបិ, ឯកតោវណ្ដិកមាលំ ករោន្តិបិ ការាបេន្តិបិ, ឧភតោវណ្ដិកមាលំ ករោន្តិបិ ការាបេន្តិបិ, មញ្ជរិកំ ករោន្តិបិ ការាបេន្តិបិ, វិធូតិកំ ករោន្តិបិ ការាបេន្តិបិ, វដំសកំ ករោន្តិបិ ការាបេន្តិបិ, អាវេឡំ ករោន្តិបិ ការាបេន្តិបិ, ឧរច្ឆទំ ករោន្តិបិ ការាបេន្តិបិ។ តេ កុលិត្ថីនំ កុលធីតានំ កុលកុមារីនំ កុលសុណ្ហានំ កុលទាសីនំ ឯកតោវណ្ដិកមាលំ ហរន្តិបិ ហរាបេន្តិបិ, ឧភតោវណ្ដិកមាលំ ហរន្តិបិ ហរាបេន្តិបិ, មញ្ជរិកំ ហរន្តិបិ ហរាបេន្តិបិ, វិធូតិកំ ហរន្តិបិ ហរាបេន្តិបិ, វដំសកំ ហរន្តិបិ ហរាបេន្តិបិ, អាវេឡំ ហរន្តិបិ ហរាបេន្តិបិ, ឧរច្ឆទំ ហរន្តិបិ ហរាបេន្តិបិ។ តេ កុលិត្ថីហិ កុលធីតាហិ កុលកុមារីហិ កុលសុណ្ហាហិ កុលទាសីហិ សទ្ធិំ ឯកភាជនេបិ ភុញ្ជន្តិ, ឯកថាលកេបិ បិវន្តិ, ឯកាសនេបិ និសីទន្តិ, ឯកមញ្ចេបិ តុវដ្ដេន្តិ, ឯកត្ថរណាបិ តុវដ្ដេន្តិ, ឯកបាវុរណាបិ តុវដ្ដេន្តិ, ឯកត្ថរណបាវុរណាបិ តុវដ្ដេន្តិ, វិកាលេបិ ភុញ្ជន្តិ, មជ្ជម្បិ បិវន្តិ, មាលាគន្ធវិលេបនម្បិ ធារេន្តិ, នច្ចន្តិបិ គាយន្តិបិ វាទេន្តិបិ លាសេន្តិបិ, នច្ចន្តិយាបិ នច្ចន្តិ, នច្ចន្តិយាបិ គាយន្តិ, នច្ចន្តិយាបិ វាទេន្តិ, នច្ចន្តិយាបិ លាសេន្តិ, គាយន្តិយាបិ នច្ចន្តិ, គាយន្តិយាបិ គាយន្តិ, គាយន្តិយាបិ វាទេន្តិ, គាយន្តិយាបិ លាសេន្តិ, វាទេន្តិយាបិ នច្ចន្តិ, វាទេន្តិយាបិ គាយន្តិ, វាទេន្តិយាបិ វាទេន្តិ, វាទេន្តិយាបិ លាសេន្តិ, លាសេន្តិយាបិ នច្ចន្តិ, លាសេន្តិយាបិ គាយន្តិ, លាសេន្តិយាបិ វាទេន្តិ, លាសេន្តិយាបិលាសេន្តិ។ អដ្ឋបទេបិ កីឡន្តិ, ទសបទេបិ កីឡន្តិ, អាកាសេបិ កីឡន្តិ, បរិហារបថេបិ កីឡន្តិ, សន្តិកាយបិ កីឡន្តិ, ខលិកាយបិ កីឡន្តិ, ឃដិកាយបិ កីឡន្តិ, សលាកហត្ថេនបិ កីឡន្តិ, អក្ខេនបិ កីឡន្តិ, បង្គចីរេនបិ កីឡន្តិ, វង្កកេនបិ កីឡន្តិ, មោក្ខចិកាយបិ កីឡន្តិ, ចិង្គុលកេនបិ កីឡន្តិ, បត្តាឡ្ហកេនបិ កីឡន្តិ, រថកេនបិ កីឡន្តិ, ធនុកេនបិ កីឡន្តិ, អក្ខរិកាយបិ កីឡន្តិ, មនេសិកាយបិ កីឡន្តិ, យថាវជ្ជេនបិ កីឡន្តិ។ ហត្ថិស្មិម្បិ សិក្ខន្តិ, អស្សស្មិម្បិ សិក្ខន្តិ, រថស្មិម្បិ សិក្ខន្តិ, ធនុស្មិម្បិ សិក្ខន្តិ, ថរុស្មិម្បិ សិក្ខន្តិ, ហត្ថិស្សបិ បុរតោ ធាវន្តិ, អស្សស្សបិ បុរតោ ធាវន្តិ, រថស្សបិ បុរតោ [បុរតោ ធាវន្តិ (ស្យា.)] ធាវន្តិបិ អាធាវន្តិបិ, ឧស្សេឡេន្តិបិ, អប្ផោដេន្តិបិ, និព្ពុជ្ឈន្តិបិ, មុដ្ឋីហិបិ យុជ្ឈន្តិ, រង្គមជ្ឈេបិ សង្ឃាដិំ បត្ថរិត្វា នច្ចកិំ [នច្ចន្តិំ (សី. ស្យា.)] ឯវំ វទន្តិ – ឥធ, ភគិនិ, នច្ចស្សូតិ, នលាដិកម្បិ ទេន្តិ, វិវិធម្បិ អនាចារំ អាចរន្តិ។
៤៣២. តេន ខោ បន សមយេន អញ្ញតរោ ភិក្ខុ កាសីសុ វស្សំវុដ្ឋោ សាវត្ថិំ គច្ឆន្តោ ភគវន្តំ ទស្សនាយ, យេន កីដាគិរិ តទវសរិ។ អថ ខោ សោ ភិក្ខុ បុព្ពណ្ហសមយំ និវាសេត្វា បត្តចីវរមាទាយ កីដាគិរិំ បិណ្ឌាយ បាវិសិ បាសាទិកេន អភិក្កន្តេន បដិក្កន្តេន អាលោកិតេន វិលោកិតេន សមិញ្ជិតេន បសារិតេន ឱក្ខិត្តចក្ខុ ឥរិយាបថសម្បន្នោ។ មនុស្សា តំ ភិក្ខុំ បស្សិត្វា ឯវមាហំសុ – ‘‘ក្វាយំ អពលពលោ វិយ មន្ទមន្ទោ វិយ ភាកុដិកភាកុដិកោ វិយ? កោ ឥមស្ស ឧបគតស្ស បិណ្ឌកំ ទស្សតិ? អម្ហាកំ បន អយ្យា អស្សជិបុនព្ពសុកា សណ្ហា សខិលា សុខសម្ភាសា មិហិតបុព្ពង្គមា ឯហិស្វាគតវាទិនោ អព្ភាកុដិកា ឧត្តានមុខា បុព្ពភាសិនោ។ តេសំ ខោ នាម បិណ្ឌោ ទាតព្ពោ’’តិ។
អទ្ទសា ខោ អញ្ញតរោ ឧបាសកោ តំ ភិក្ខុំ កីដាគិរិស្មិំ បិណ្ឌាយ ចរន្តំ។ ទិស្វាន យេន សោ ភិក្ខុ តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា តំ ភិក្ខុំ អភិវាទេត្វា ឯតទវោច – ‘‘អបិ, ភន្តេ, បិណ្ឌោ លព្ភតី’’តិ? ‘‘ន ខោ, អាវុសោ, បិណ្ឌោ លព្ភតី’’តិ។ ‘‘ឯហិ, ភន្តេ, ឃរំ គមិស្សាមា’’តិ។ អថ ខោ សោ ឧបាសកោ តំ ភិក្ខុំ ឃរំ នេត្វា ភោជេត្វា ឯតទវោច – ‘‘កហំ, ភន្តេ, អយ្យោ គមិស្សតី’’តិ? ‘‘សាវត្ថិំ ខោ អហំ, អាវុសោ, គមិស្សាមិ ភគវន្តំ ទស្សនាយា’’តិ។ ‘‘តេន ហិ, ភន្តេ, មម វចនេន ភគវតោ បាទេ សិរសា វន្ទ, ឯវញ្ច វទេហិ – ‘ទុដ្ឋោ, ភន្តេ, កីដាគិរិស្មិំ អាវាសោ។ អស្សជិបុនព្ពសុកា នាម កីដាគិរិស្មិំ អាវាសិកា អលជ្ជិនោ បាបភិក្ខូ។ តេ ឯវរូបំ អនាចារំ អាចរន្តិ – មាលាវច្ឆំ រោបេន្តិបិ រោបាបេន្តិបិ, សិញ្ចន្តិបិ សិញ្ចាបេន្តិបិ…បេ.… វិវិធម្បិ អនាចារំ អាចរន្តិ។ យេបិ តេ, ភន្តេ, មនុស្សា បុព្ពេ សទ្ធា អហេសុំ បសន្នា តេបិ ឯតរហិ អស្សទ្ធា អប្បសន្នា។ យានិបិ តានិ សង្ឃស្ស បុព្ពេ ទានបថានិ តានិបិ ឯតរហិ ឧបច្ឆិន្នានិ។ រិញ្ចន្តិ បេសលា ភិក្ខូ, និវសន្តិ បាបភិក្ខូ។ សាធុ, ភន្តេ, ភគវា កីដាគិរិំ ភិក្ខូ បហិណេយ្យ យថាយំ កីដាគិរិស្មិំ អាវាសោ សណ្ឋហេយ្យា’’’តិ។
ឯវមាវុសោតិ ខោ សោ ភិក្ខុ តស្ស ឧបាសកស្ស បដិស្សុត្វា យេន សាវត្ថិ តេន បក្កាមិ។ អនុបុព្ពេន យេន សាវត្ថិ ជេតវនំ អនាថបិណ្ឌិកស្ស អារាមោ យេន ភគវា តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា ភគវន្តំ អភិវាទេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិ។ អាចិណ្ណំ ខោ បនេតំ ពុទ្ធានំ ភគវន្តានំ អាគន្តុកេហិ ភិក្ខូហិ សទ្ធិំ បដិសម្មោទិតុំ។ អថ ខោ ភគវា តំ ភិក្ខុំ ឯតទវោច – ‘‘កច្ចិ, ភិក្ខុ, ខមនីយំ កច្ចិ យាបនីយំ, កច្ចិសិ អប្បកិលមថេន អទ្ធានំ អាគតោ, កុតោ ច ត្វំ ភិក្ខុ អាគច្ឆសី’’តិ? ‘‘ខមនីយំ, ភគវា, យាបនីយំ, ភគវា។ អប្បកិលមថេន ចាហំ, ភន្តេ, អទ្ធានំ អាគតោ។ ឥធាហំ, ភន្តេ, កាសីសុ វស្សំវុដ្ឋោ សាវត្ថិំ អាគច្ឆន្តោ ភគវន្តំ ទស្សនាយ យេន កីដាគិរិ តទវសរិំ។ អថ ខ្វាហំ, ភន្តេ, បុព្ពណ្ហសមយំ និវាសេត្វា បត្តចីវរមាទាយ កីដាគិរិំ បិណ្ឌាយ បាវិសិំ។ អទ្ទសា ខោ មំ, ភន្តេ, អញ្ញតរោ ឧបាសកោ កីដាគិរិស្មិំ បិណ្ឌាយ ចរន្តំ។ ទិស្វាន យេនាហំ តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា មំ អភិវាទេត្វា ឯតទវោច – ‘អបិ, ភន្តេ, បិណ្ឌោ លព្ភតី’តិ? ‘ន ខោ, អាវុសោ, បិណ្ឌោ លព្ភតី’តិ។ ‘ឯហិ, ភន្តេ, ឃរំ គមិស្សាមា’តិ។ អថ ខោ, ភន្តេ, សោ ឧបាសកោ មំ ឃរំ នេត្វា ភោជេត្វា ឯតទវោច – ‘កហំ, ភន្តេ, អយ្យោ គមិស្សសី’តិ? ‘សាវត្ថិំ ខោ អហំ, អាវុសោ, គមិស្សាមិ ភគវន្តំ ទស្សនាយា’តិ។ តេន ហិ, ភន្តេ, មម វចនេន ភគវតោ បាទេ សិរសា វន្ទ, ឯវញ្ច វទេហិ – ‘ទុដ្ឋោ, ភន្តេ, កីដាគិរិស្មិំ អាវាសោ, អស្សជិបុនព្ពសុកា នាម កីដាគិរិស្មិំ អាវាសិកា អលជ្ជិនោ បាបភិក្ខូ។ តេ ឯវរូបំ អនាចារំ អាចរន្តិ – មាលាវច្ឆំ រោបេន្តិបិ រោបាបេន្តិបិ, សិញ្ចន្តិបិ សិញ្ចាបេន្តិបិ…បេ.… វិវិធម្បិ អនាចារំ អាចរន្តិ។ យេបិ តេ, ភន្តេ, មនុស្សា បុព្ពេ សទ្ធា អហេសុំ បសន្នា តេបិ ឯតរហិ អស្សទ្ធា អប្បសន្នា, យានិបិ តានិ សង្ឃស្ស បុព្ពេ ទានបថានិ តានិបិ ឯតរហិ ឧបច្ឆិន្នានិ, រិញ្ចន្តិ បេសលា ភិក្ខូ និវសន្តិ បាបភិក្ខូ។ សាធុ, ភន្តេ, ភគវា កីដាគិរិំ ភិក្ខូ បហិណេយ្យ យថាយំ កីដាគិរិស្មិំ អាវាសោ សណ្ឋហេយ្យា’តិ។ តតោ អហំ, ភគវា, អាគច្ឆាមី’’តិ។
៤៣៣. អថ ខោ ភគវា ឯតស្មិំ និទានេ ឯតស្មិំ បករណេ ភិក្ខុសង្ឃំ សន្និបាតាបេត្វា ភិក្ខូ បដិបុច្ឆិ – ‘‘សច្ចំ កិរ, ភិក្ខវេ, អស្សជិបុនព្ពសុកា នាម កីដាគិរិស្មិំ អាវាសិកា អលជ្ជិនោ បាបភិក្ខូ តេ ឯវរូបំ អនាចារំ អាចរន្តិ – មាលាវច្ឆំ រោបេន្តិបិ រោបាបេន្តិបិ, សិញ្ចន្តិបិ សិញ្ចាបេន្តិបិ …បេ.… វិវិធម្បិ អនាចារំ អាចរន្តិ, យេបិ តេ, ភិក្ខវេ, មនុស្សា បុព្ពេ សទ្ធា អហេសុំ បសន្នា តេបិ ឯតរហិ អស្សទ្ធា អប្បសន្នា; យានិបិ តានិ សង្ឃស្ស បុព្ពេ ទានបថានិ តានិបិ ឯតរហិ ឧបច្ឆិន្នានិ; រិញ្ចន្តិ បេសលា ភិក្ខូ និវសន្តិ បាបភិក្ខូ’’តិ? ‘‘សច្ចំ, ភគវា’’តិ។ វិគរហិ ពុទ្ធោ ភគវា…បេ.… ‘‘កថញ្ហិ នាម តេ, ភិក្ខវេ, មោឃបុរិសា ឯវរូបំ អនាចារំ អាចរិស្សន្តិ – មាលាវច្ឆំ រោបេស្សន្តិបិ រោបាបេស្សន្តិបិ, សញ្ចិស្សន្តិបិ សិញ្ចាបេស្សន្តិបិ, ឱចិនិស្សន្តិបិ ឱចិនាបេស្សន្តិបិ, គន្ថិស្សន្តិបិ គន្ថាបេស្សន្តិបិ, ឯកតោវណ្ដិកមាលំ ករិស្សន្តិបិ ការាបេស្សន្តិបិ, ឧភតោវណ្ដិកមាលំ ករិស្សន្តិបិ ការាបេស្សន្តិបិ, មញ្ជរិកំ ករិស្សន្តិបិ ការាបេស្សន្តិបិ, វិធូតិកំ ករិស្សន្តិបិ ការាបេស្សន្តិបិ, វដំសកំ ករិស្សន្តិបិ ការាបេស្សន្តិបិ, អាវេឡំ ករិស្សន្តិបិ ការាបេស្សន្តិបិ, ឧរច្ឆទំ ករិស្សន្តិបិ ការាបេស្សន្តិបិ។ តេ កុលិត្ថីនំ កុលធីតានំ កុលកុមារីនំ កុលសុណ្ហានំ កុលទាសីនំ ឯកតោវណ្ដិកមាលំ ហរិស្សន្តិបិ ហារាបេស្សន្តិបិ, ឧភតោវណ្ដិកមាលំ ហរិស្សន្តិបិ ហារាបេស្សន្តិបិ, មញ្ជរិកំ ហរិស្សន្តិបិ ហារាបេស្សន្តិបិ , វិធូតិកំ ហរិស្សន្តិបិ ហារាបេស្សន្តិបិ, វដំសកំ ហរិស្សន្តិបិ ហារាបេស្សន្តិបិ, អាវេឡំ ហរិស្សន្តិបិ ហារាបេស្សន្តិបិ, ឧរច្ឆទំ ហរិស្សន្តិបិ ហារាបេស្សន្តិបិ។ តេ កុលិត្ថីហិ កុលធីតាហិ កុលកុមារីហិ កុលសុណ្ហាហិ កុលទាសីហិ សទ្ធិំ ឯកភាជនេបិ ភុញ្ជិស្សន្តិ, ឯកថាលកេបិ បិវិស្សន្តិ, ឯកាសនេបិ និសីទិស្សន្តិ, ឯកមញ្ចេបិ តុវដ្ដិស្សន្តិ, ឯកត្ថរណាបិ តុវដ្ដិស្សន្តិ, ឯកបាវុរណាបិ តុវដ្ដិស្សន្តិ, ឯកត្ថរណបាវុរណាបិ តុវដ្ដិស្សន្តិ, វិកាលេបិ ភុញ្ជិស្សន្តិ, មជ្ជម្បិ បិវិស្សន្តិ, មាលាគន្ធវិលេបនម្បិ ធារិស្សន្តិ, នច្ចិស្សន្តិបិ គាយិស្សន្តិបិ វាទេស្សន្តិបិ លាសេស្សន្តិបិ, នច្ចន្តិយាបិ នច្ចិស្សន្តិ នច្ចន្តិយាបិ គាយិស្សន្តិ នច្ចន្តិយាបិ វាទេស្សន្តិ នច្ចន្តិយាបិ លាសេស្សន្តិ, គាយន្តិយាបិ នច្ចិស្សន្តិ គាយន្តិយាបិ គាយិស្សន្តិ គាយន្តិយាបិ វាទេស្សន្តិ គាយន្តិយាបិ លាសេស្សន្តិ, វាទេន្តិយាបិ នច្ចិស្សន្តិ វាទេន្តិយាបិ គាយិស្សន្តិ វាទេន្តិយាបិ វាទេស្សន្តិ វាទេន្តិយាបិ លាសេស្សន្តិ, លាសេន្តិយាបិ នច្ចិស្សន្តិ លាសេន្តិយាបិ គាយិស្សន្តិ លាសេន្តិយាបិ វាទេស្សន្តិ លាសេន្តិយាបិ លាសេស្សន្តិ, អដ្ឋបទេបិ កីឡិស្សន្តិ ទសបទេបិ កីឡិស្សន្តិ, អកាសេបិ កីឡិស្សន្តិ, បរិហារបថេបិ កីឡិស្សន្តិ, សន្តិកាយបិ កីឡិស្សន្តិ, ខលិកាយបិ កីឡិស្សន្តិ, ឃដិកាយបិ កីឡិស្សន្តិ, សលាកហត្ថេនបិ កីឡិស្សន្តិ, អក្ខេនបិ កីឡិស្សន្តិ, បង្គចីរេនបិ កីឡិស្សន្តិ, វង្កកេនបិ កីឡិស្សន្តិ, មោក្ខចិកាយបិ កីឡិស្សន្តិ, ចិង្គុលកេនបិ កីឡិស្សន្តិ, បត្តាឡ្ហកេនបិ កីឡិស្សន្តិ, រថកេនបិ កីឡិស្សន្តិ, ធនុកេនបិ កីឡិស្សន្តិ, អក្ខរិកាយបិ កីឡិស្សន្តិ , មនេសិកាយបិ កីឡិស្សន្តិ, យថាវជ្ជេនបិ កីឡិស្សន្តិ, ហត្ថិស្មិម្បិ សិក្ខិស្សន្តិ, អស្សស្មិម្បិ សិក្ខិស្សន្តិ, រថស្មិម្បិ សិក្ខិស្សន្តិ, ធនុស្មិម្បិ សិក្ខិស្សន្តិ, ថរុស្មិម្បិ សិក្ខិស្សន្តិ, ហត្ថិស្សបិ បុរតោ ធាវិស្សន្តិ, អស្សស្សបិ បុរតោ ធាវិស្សន្តិ, រថស្សបិ បុរតោ [បុរតោ ធាវិស្សន្តិ (ស្យា.)] ធាវិស្សន្តិបិ អាធាវិស្សន្តិបិ, ឧស្សេឡេស្សន្តិបិ, អប្ផោដេស្សន្តិបិ, និព្ពុជ្ឈិស្សន្តិបិ, មុដ្ឋីហិបិ យុជ្ឈិស្សន្តិ, រង្គមជ្ឈេបិ សង្ឃាដិំ បត្ថរិត្វា នច្ចកិំ ឯវំ វក្ខន្តិ ‘‘ឥធ ភគិនិ នច្ចស្សូ’’តិ នលាដិកម្បិ ទស្សន្តិ, វិវិធម្បិ អនាចារំ អាចរិស្សន្តិ! នេតំ, ភិក្ខវេ, អប្បសន្នានំ វា បសាទាយ…បេ.… វិគរហិត្វា ធម្មិំ កថំ កត្វា សារិបុត្តមោគ្គល្លានេ អាមន្តេសិ – ‘‘គច្ឆថ តុម្ហេ, សារិបុត្តា, កីដាគិរិំ គន្ត្វា អស្សជិបុនព្ពសុកានំ ភិក្ខូនំ កីដាគិរិស្មា បព្ពាជនីយកម្មំ ករោថ។ តុម្ហាកំ ឯតេ សទ្ធិវិហារិកា’’តិ។
‘‘កថំ មយំ, ភន្តេ, អស្សជិបុនព្ពសុកានំ ភិក្ខូនំ កីដាគិរិស្មា បព្ពាជនីយកម្មំ ករោម? ចណ្ឌា តេ ភិក្ខូ ផរុសា’’តិ។ ‘‘តេន ហិ តុម្ហេ, សារិបុត្តា, ពហុកេហិ ភិក្ខូហិ សទ្ធិំ គច្ឆថា’’តិ។ ‘‘ឯវំ, ភន្តេ’’តិ ខោ សារិបុត្តមោគ្គល្លានា ភគវតោ បច្ចស្សោសុំ។ ‘‘ឯវញ្ច បន, ភិក្ខវេ, កាតព្ពំ។ បឋមំ អស្សជិបុនព្ពសុកា ភិក្ខូ ចោទេតព្ពា។ ចោទេត្វា សារេតព្ពា។ សារេត្វា អាបត្តិំ រោបេតព្ពា ។ អាបត្តិំ រោបេត្វា ព្យត្តេន ភិក្ខុនា បដិពលេន សង្ឃោ ញាបេតព្ពោ –
៤៣៤. ‘‘សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ។ ឥមេ អស្សជិបុនព្ពសុកា ភិក្ខូ កុលទូសកា បាបសមាចារា។ ឥមេសំ បាបកា សមាចារា ទិស្សន្តិ ចេវ សុយ្យន្តិ ច។ កុលានិ ច ឥមេហិ ទុដ្ឋានិ ទិស្សន្តិ ចេវ សុយ្យន្តិ ច។ យទិ សង្ឃស្ស បត្តកល្លំ, សង្ឃោ អស្សជិបុនព្ពសុកានំ ភិក្ខូនំ កីដាគិរិស្មា បព្ពាជនីយកម្មំ ករេយ្យ – ‘ន អស្សជិបុនព្ពសុកេហិ ភិក្ខូហិ កីដាគិរិស្មិំ វត្ថព្ព’ន្តិ។ ឯសា ញត្តិ។
‘‘សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ។ ឥមេ អស្សជិបុនព្ពសុកា ភិក្ខូ កុលទូសកា បាបសមាចារា។ ឥមេសំ បាបកា សមាចារា ទិស្សន្តិ ចេវ សុយ្យន្តិ ច។ កុលានិ ច ឥមេហិ ទុដ្ឋានិ ទិស្សន្តិ ចេវ សុយ្យន្តិ ច។ សង្ឃោ អស្សជិបុនព្ពសុកានំ ភិក្ខូនំ កីដាគិរិស្មា បព្ពាជនីយកម្មំ ករោតិ – ‘ន អស្សជិបុនព្ពសុកេហិ ភិក្ខូហិ កីដាគិរិស្មិំ វត្ថព្ព’ន្តិ។ យស្សាយស្មតោខមតិ អស្សជិបុនព្ពសុកានំ ភិក្ខូនំ កីដាគិរិស្មា បព្ពាជនីយកម្មស្ស ករណំ – ‘ន អស្សជិបុនព្ពសុកេហិ ភិក្ខូហិ កីដាគិរិស្មិំ វត្ថព្ព’ន្តិ, សោ តុណ្ហស្ស; យស្ស នក្ខមតិ, សោ ភាសេយ្យ។
‘‘ទុតិយម្បិ ឯតមត្ថំ វទាមិ…បេ.… តតិយម្បិ ឯតមត្ថំ វទាមិ – សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ…បេ.… សោ ភាសេយ្យ។
‘‘កតំ សង្ឃេន អស្សជិបុនព្ពសុកានំ ភិក្ខូនំ កីដាគិរិស្មា បព្ពាជនីយកម្មំ – ‘ន អស្សជិបុនព្ពសុកេហិ ភិក្ខូហិ កីដាគិរិស្មិំ វត្ថព្ព’ន្តិ។ ខមតិ សង្ឃស្ស, តស្មា តុណ្ហី, ឯវមេតំ ធារយាមី’’តិ។
៤៣៥. អថ ខោ សារិបុត្តមោគ្គល្លានប្បមុខោ ភិក្ខុសង្ឃោ កីដាគិរិំ គន្ត្វា អស្សជិបុនព្ពសុកានំ ភិក្ខូនំ កីដាគិរិស្មា បព្ពាជនីយកម្មំ អកាសិ – ‘ន អស្សជិបុនព្ពសុកេហិ ភិក្ខូហិ កីដាគិរិស្មិំ វត្ថព្ព’ន្តិ។ តេ សង្ឃេន បព្ពាជនីយកម្មកតា ន សម្មា វត្តន្តិ, ន លោមំ បាតេន្តិ, ន នេត្ថារំ វត្តន្តិ, ន ភិក្ខូ ខមាបេន្តិ, អក្កោសន្តិ បរិភាសន្តិ ឆន្ទគាមិតា ទោសគាមិតា មោហគាមិតា ភយគាមិតា បាបេន្តិ, បក្កមន្តិបិ, វិព្ភមន្តិបិ។ យេ តេ ភិក្ខូ អប្បិច្ឆា…បេ.… តេ ឧជ្ឈាយន្តិ ខិយ្យន្តិ វិបាចេន្តិ – ‘‘កថញ្ហិ នាម អស្សជិបុនព្ពសុកា ភិក្ខូ សង្ឃេន បព្ពាជនីយកម្មកតា ន សម្មា វត្តិស្សន្តិ, ន លោមំ បាតេស្សន្តិ, ន នេត្ថារំ វត្តិស្សន្តិ, ន ភិក្ខូ ខមាបេស្សន្តិ , អក្កោសិស្សន្តិ បរិភាសិស្សន្តិ, ឆន្ទគាមិតា ទោសគាមិតា មោហគាមិតា ភយគាមិតា បាបេស្សន្តិ បក្កមិស្សន្តិបិ វិព្ភមិស្សន្តិបី’’តិ ! អថ ខោ តេ ភិក្ខូ អស្សជិបុនព្ពសុកេ ភិក្ខូ អនេកបរិយាយេន វិគរហិត្វា ភគវតោ ឯតមត្ថំ អារោចេសុំ…បេ.… ‘‘សច្ចំ កិរ, ភិក្ខវេ, អស្សជិបុនព្ពសុកា ភិក្ខូ សង្ឃេន បព្ពាជនីយកម្មកតា ន សម្មា វត្តន្តិ…បេ.… វិព្ភមន្តិបី’’តិ? ‘‘សច្ចំ, ភគវា’’តិ។ វិគរហិ ពុទ្ធោ ភគវា…បេ.… ឯវញ្ច បន, ភិក្ខវេ, ឥមំ សិក្ខាបទំ ឧទ្ទិសេយ្យាថ –
៤៣៦. ‘‘ភិក្ខុ បនេវ អញ្ញតរំ គាមំ វា និគមំ វា ឧបនិស្សាយ វិហរតិ កុលទូសកោ បាបសមាចារោ។ តស្ស ខោ បាបកា សមាចារា ទិស្សន្តិ ចេវ សុយ្យន្តិ ច, កុលានិ ច តេន ទុដ្ឋានិ ទិស្សន្តិ ចេវ សុយ្យន្តិ ច។ សោ ភិក្ខុ ភិក្ខូហិ ឯវមស្ស វចនីយោ – ‘អាយស្មា ខោ កុលទូសកោបាបសមាចារោ, អាយស្មតោ ខោ បាបកា សមាចារា ទិស្សន្តិ ចេវ សុយ្យន្តិ ច, កុលានិ ចាយស្មតា ទុដ្ឋានិ ទិស្សន្តិ ចេវ សុយ្យន្តិ ច។ បក្កមតាយស្មា ឥមម្ហា អាវាសា។ អលំ តេ ឥធ វាសេនា’តិ។ ឯវញ្ច សោ ភិក្ខុ ភិក្ខូហិ វុច្ចមានោ តេ ភិក្ខូ ឯវំ វទេយ្យ – ‘ឆន្ទគាមិនោ ច ភិក្ខូ ទោសគាមិនោ ច ភិក្ខូ មោហគាមិនោ ច ភិក្ខូ ភយគាមិនោ ច ភិក្ខូ តាទិសិកាយ អាបត្តិយា ឯកច្ចំ បព្ពាជេន្តិ ឯកច្ចំ ន បព្ពាជេន្តី’តិ, សោ ភិក្ខុ ភិក្ខូហិ ឯវមស្ស វចនីយោ – ‘មាយស្មា ឯវំ អវច។ ន ច ភិក្ខូ ឆន្ទគាមិនោ។ ន ច ភិក្ខូ ទោសគាមិនោ។ ន ច ភិក្ខូ មោហគាមិនោ។ ន ច ភិក្ខូ ភយគាមិនោ។ អាយស្មា ខោ កុលទូសកោ បាបសមាចារោ។ អាយស្មតោ ខោ បាបកា សមាចារា ទិស្សន្តិ ចេវ សុយ្យន្តិ ច។ កុលានិ ចាយស្មតា ទុដ្ឋានិ ទិស្សន្តិ ចេវ សុយ្យន្តិ ច។ បក្កមតាយស្មា ឥមម្ហា អាវាសា។ អលំ តេ ឥធ វាសេនា’តិ។ ឯវញ្ច សោ ភិក្ខុ ភិក្ខូហិ វុច្ចមានោ តថេវ បគ្គណ្ហេយ្យ, សោ ភិក្ខុ ភិក្ខូហិ យាវតតិយំ សមនុភាសិតព្ពោ តស្ស បដិនិស្សគ្គាយ។ យាវតតិយញ្ចេ សមនុភាសីយមានោ តំ បដិនិស្សជ្ជេយ្យ , ឥច្ចេតំ កុសលំ; នោ ចេ បដិនិស្សជ្ជេយ្យ, សង្ឃាទិសេសោ’’តិ។
ឧបនិស្សាយ វិហរតីតិ តត្ថ បដិពទ្ធា ហោន្តិ ចីវរបិណ្ឌបាតសេនាសនគិលានប្បច្ចយភេសជ្ជបរិក្ខារា។
កុលទូសកោតិ កុលានិ ទូសេតិ បុប្ផេន វា ផលេន វា ចុណ្ណេន វា មត្តិកាយ វា ទន្តកដ្ឋេន វា វេឡុយា វា [វេឡុនា វា (ស្យា.)] វេជ្ជិកាយ វា ជង្ឃបេសនិកេន វា។
បាបសមាចារោតិ មាលាវច្ឆំ រោបេតិបិ រោបាបេតិបិ, សិញ្ចតិបិ សិញ្ចាបេតិបិ, ឱចិនាតិបិ ឱចិនាបេតិបិ, គន្ថេតិបិ គន្ថាបេតិបិ។
ទិស្សន្តិ ចេវ សុយ្យន្តិ ចាតិ យេ សំមុខា តេ បស្សន្តិ, យេ តិរោក្ខា តេ សុណន្តិ។
កុលានិ ច តេន ទុដ្ឋានីតិ បុព្ពេ សទ្ធា ហុត្វា តំ អាគម្ម អស្សទ្ធា ហោន្តិ, បសន្នា ហុត្វា អប្បសន្នា ហោន្តិ។
ទិស្សន្តិ ចេវ សុយ្យន្តិ ចាតិ យេ សំមុខា តេ បស្សន្តិ, យេ តិរោក្ខា តេ សុណន្តិ។
សោ ភិក្ខូតិ យោ សោ កុលទូសកោ ភិក្ខុ។
ភិក្ខូហីតិ អញ្ញេហិ ភិក្ខូហិ។ យេ បស្សន្តិ យេ សុណន្តិ។ តេហិ វត្តព្ពោ – ‘‘អាយស្មា ខោ កុលទូសកោ បាបសមាចារោ។ អាយស្មតោ ខោ បាបកា សមាចារា ទិស្សន្តិ ចេវ សុយ្យន្តិ ច។ កុលានិ ចាយស្មតា ទុដ្ឋានិ ទិស្សន្តិចេវ សុយ្យន្តិ ច។ បក្កមតាយស្មា ឥមម្ហា អាវាសា។ អលំ តេ ឥធ វាសេនា’’តិ។
ឯវញ្ច សោ ភិក្ខុ ភិក្ខូហិ វុច្ចមានោ តេ ភិក្ខូ ឯវំ វទេយ្យ – ‘‘ឆន្ទគាមិនោ ច ភិក្ខូ, ទោសគាមិនោ ច ភិក្ខូ, មោហគាមិនោ ច ភិក្ខូ, ភយគាមិនោ ច ភិក្ខូ។ តាទិសិកាយ អាបត្តិយា ឯកច្ចំ បព្ពាជេន្តិ ឯកច្ចំ ន បព្ពាជេន្តី’’តិ។
សោ ភិក្ខូតិ យោ សោ កម្មកតោ ភិក្ខុ។
ភិក្ខូហីតិ អញ្ញេហិ ភិក្ខូហិ។ យេ បស្សន្តិ យេ សុណន្តិ តេហិ វត្តព្ពោ – ‘‘មាយស្មា ឯវំ អវច។ ន ច ភិក្ខូ ឆន្ទគាមិនោ, ន ច ភិក្ខូ ទោសគាមិនោ, ន ច ភិក្ខូ មោហគាមិនោ, ន ច ភិក្ខូ ភយគាមិនោ។ អាយស្មា ខោ កុលទូសកោ បាបសមាចារោ។ អាយស្មតោ ខោ បាបកា សមាចារា ទិស្សន្តិ ចេវ សុយ្យន្តិ ច។ កុលានិ ចាយស្មតា ទុដ្ឋានិ ទិស្សន្តិ ចេវ សុយ្យន្តិ ច។ បក្កមតាយស្មា ឥមម្ហា អាវាសា។ អលំ តេ ឥធ វាសេនា’’តិ។ ទុតិយម្បិ វត្តព្ពោ។ តតិយម្បិ វត្តព្ពោ។
សចេ បដិនិស្សជ្ជតិ, ឥច្ចេតំ កុសលំ។ នោ ចេ បដិនិស្សជ្ជតិ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស។ សុត្វា ន វទន្តិ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស។ សោ ភិក្ខុ សង្ឃមជ្ឈម្បិ អាកឌ្ឍិត្វា វត្តព្ពោ – ‘‘មាយស្មា ឯវំ អវច។ ន ច ភិក្ខូ ឆន្ទគាមិនោ, ន ច ភិក្ខូ ទោសគាមិនោ, ន ច ភិក្ខូ មោហគាមិនោ, ន ច ភិក្ខូ ភយគាមិនោ។ អាយស្មា ខោ កុលទូសកោ បាបសមាចារោ។ អាយស្មតោ ខោ បាបកា សមាចារា ទិស្សន្តិ ចេវ សុយ្យន្តិ ច។ កុលានិ ចាយស្មតា ទុដ្ឋានិ ទិស្សន្តិ ចេវ សុយ្យន្តិ ច។ បក្កមតាយស្មា ឥមម្ហា អាវាសា។ អលំ តេ ឥធ វាសេនា’’តិ។ ទុតិយម្បិ វត្តព្ពោ។ តតិយម្បិ វត្តព្ពោ។ សចេ បដិនិស្សជ្ជតិ, ឥច្ចេតំ កុសលំ។ នោ ចេ បដិនិស្សជ្ជតិ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស។ សោ ភិក្ខុ សមនុភាសិតព្ពោ។ ឯវញ្ច បន, ភិក្ខវេ, សមនុភាសិតព្ពោ។ ព្យត្តេន ភិក្ខុនា បដិពលេន សង្ឃោ ញាបេតព្ពោ –
៤៣៨. ‘‘សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ។ អយំ ឥត្ថន្នាមោ ភិក្ខុ សង្ឃេន បព្ពាជនីយកម្មកតោ ភិក្ខូ ឆន្ទគាមិតា ទោសគាមិតា មោហគាមិតា ភយគាមិតា បាបេតិ។ សោ តំ វត្ថុំ ន បដិនិស្សជ្ជតិ។ យទិ សង្ឃស្ស បត្តកល្លំ, សង្ឃោ ឥត្ថន្នាមំ ភិក្ខុំ សមនុភាសេយ្យ តស្ស វត្ថុស្ស បដិនិស្សគ្គាយ។ ឯសា ញត្តិ។
‘‘សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ។ អយំ ឥត្ថន្នាមោ ភិក្ខុ សង្ឃេន បព្ពាជនីយកម្មកតោ ភិក្ខូ ឆន្ទគាមិតា ទោសគាមិតា មោហគាមិតា ភយគាមិតា បាបេតិ។ សោ តំ វត្ថុំ ន បដិនិស្សជ្ជតិ។ សង្ឃោ ឥត្ថន្នាមំ ភិក្ខុំ សមនុភាសតិ តស្ស វត្ថុស្ស បដិនិស្សគ្គាយ។ យស្សាយស្មតោ ខមតិ ឥត្ថន្នាមស្ស ភិក្ខុនោ សមនុភាសនា តស្ស វត្ថុស្ស បដិនិស្សគ្គាយ, សោ តុណ្ហស្ស; យស្ស នក្ខមតិ, សោ ភាសេយ្យ។
‘‘ទុតិយម្បិ ឯតមត្ថំ វទាមិ…បេ.… តតិយម្បិ ឯតមត្ថំ វទាមិ…បេ.…។
‘‘សមនុភដ្ឋោ សង្ឃេន ឥត្ថន្នាមោ ភិក្ខុ តស្ស វត្ថុស្ស បដិនិស្សគ្គាយ។ ខមតិ សង្ឃស្ស, តស្មា តុណ្ហី, ឯវមេតំ ធារយាមី’’តិ។
៤៣៩. ញត្តិយា ទុក្កដំ, ទ្វីហិ កម្មវាចាហិ ថុល្លច្ចយា, កម្មវាចាបរិយោសានេ អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។ សង្ឃាទិសេសំ អជ្ឈាបជ្ជន្តស្ស ញត្តិយា ទុក្កដំ, ទ្វីហិ កម្មវាចាហិ ថុល្លច្ចយា បដិប្បស្សម្ភន្តិ។
សង្ឃាទិសេសោតិ សង្ឃោវ តស្សា អាបត្តិយា បរិវាសំ ទេតិ, មូលាយ បដិកស្សតិ, មានត្តំ ទេតិ, អព្ភេតិ; ន សម្ពហុលា, ន ឯកបុគ្គលោ ។ តេន វុច្ចតិ – ‘សង្ឃាទិសេសោ’តិ, តស្សេវ អាបត្តិនិកាយស្ស នាមកម្មំ អធិវចនំ។ តេនបិ វុច្ចតិ សង្ឃាទិសេសោតិ។
ធម្មកម្មេ វេមតិកោ ន បដិនិស្សជ្ជតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
ធម្មកម្មេ អធម្មកម្មសញ្ញី ន បដិនិស្សជ្ជតិ, អាបត្តិ សង្ឃាទិសេសស្ស។
អធម្មកម្មេ ធម្មកម្មសញ្ញី, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស។
អធម្មកម្មេ វេមតិកោ, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស។
អធម្មកម្មេ អធម្មកម្មសញ្ញី, អាបត្តិ ទុក្កដស្ស។
កុលទូសកសិក្ខាបទំ និដ្ឋិតំ តេរសមំ។
៤៤២. ឧទ្ទិដ្ឋា ខោ, អាយស្មន្តោ, តេរស សង្ឃាទិសេសា ធម្មា, នវ បឋមាបត្តិកា, ចត្តារោ យាវតតិយកា។ យេសំ ភិក្ខុ អញ្ញតរំ វា អញ្ញតរំ វា អាបជ្ជិត្វា យាវតីហំ ជានំ បដិច្ឆាទេតិ តាវតីហំ តេន ភិក្ខុនា អកាមា បរិវត្ថព្ពំ។ បរិវុត្ថបរិវាសេន ភិក្ខុនា ឧត្តរិ ឆារត្តំ ភិក្ខុមានត្តាយ បដិបជ្ជិតព្ពំ។ ចិណ្ណមានត្តោ ភិក្ខុ យត្ថ សិយា វីសតិគណោ ភិក្ខុសង្ឃោ តត្ថ សោ ភិក្ខុ អព្ភេតព្ពោ។ ឯកេនបិ ចេ ឩនោ វីសតិគណោ ភិក្ខុសង្ឃោ តំ ភិក្ខុំ អព្ភេយ្យ, សោ ច ភិក្ខុ អនព្ភិតោ, តេ ច ភិក្ខូ គារយ្ហា, អយំ តត្ថ សាមីចិ។ តត្ថាយស្មន្តេ បុច្ឆាមិ – ‘កច្ចិត្ថ បរិសុទ្ធា’? ទុតិយម្បិ បុច្ឆាមិ – ‘កច្ចិត្ថ បរិសុទ្ធា’? តតិយម្បិ បុច្ឆាមិ – ‘កច្ចិត្ថ បរិសុទ្ធា’? បរិសុទ្ធេត្ថាយស្មន្តោ។ តស្មា តុណ្ហី, ឯវមេតំ ធារយាមីតិ។
តេរសកំ និដ្ឋិតំ។
សញ្ចរិត្តំ កុដី ចេវ, វិហារោ ច អមូលកំ។
កិញ្ចិលេសញ្ច ភេទោ ច, តស្សេវ អនុវត្តកា;
ទុព្ពចំ កុលទូសញ្ច, សង្ឃាទិសេសា តេរសាតិ។
សង្ឃាទិសេសកណ្ឌំ និដ្ឋិតំ។
0 comments:
Post a Comment